سوڍو اوڏ : زماني کي پٽيون پڙهائيندڙ
پنهنجي برادريءَ سان ته اصل نه پوندي هئس. سڄي برادري سوڍي تي ڏمريل هوندي هئي. ڪو به اهڙو اوڏ نه هوندو، جيڪو سوڍي جو شڪار نه ٿيو هجي. ڪيترن ئي مسلمانن کي به پٽيون پڙهائي ڇڏيائين. اوڏڪي ڀت يا ڪوٽ کڻائڻ لاءِ جڏهن هِن ڏي ايندا هئا ته سوڍو پنهنجي غريبي ۽ ٻارن جي بيماريءَ جو پٽڻو پٽي کانئن سڄي ڪم جا اڳواٽ ڏوڪڙ وٺي ڇڏيندو هو. همراهن جا ايلاز پيا پوندا هئا پر سوڍو کين وٺ ئي نه ڏيندو هو. پوءِ ڪي ماڻهو سيٺ نول کان رقم وصول ڪري ويندا هئا پر گھڻن جا ڏوڪڙ هضم ۽ هڙپ ڪري ويندو هو. سوڍو ڪنهن نه ڪنهن ٺيڪيدار کان ايڊوانس جا ڏوڪڙ وٺي وڃي جوا جي ٽڪريءَ تي ويهندو هو. پوءِ ڪڏهن ته پئون ٻارهن هوندي هئس، نه ته همراهه هڪ ڌڪ ۾ سڀ پئسا هارائي جُوءِ مَٽي ويندو هو. وري ڪنهن ٻئي همراهه کي ڏڏر ڏئي ڪجھه سڌو ٿيڻ جا جتن ڪندو هو. هڪ ڀيري ته ڪميڻپ جي حد ڪندي زال کي داءُ تي رکيائين، جنهن ۾ هارائي ويو. پاڻ ته گھر ڇڏيون هليو ويو، همراهه به اچي گھر پهتس. شاباس هجي سندس سالي نول کي جنهن همراهه کي ان ئي وقت جھجھا پئسا ڏنا ۽ ڀيڻ کي پنهنجي گھر ۾ ويهاري ڇڏيو پر ٽن مهينن کانپوءِ سوڍو سنگتي ساٿي وٺي وري پنهنجي سالي کي پرچائي، زال وٺي ويو.
سوڍو 1950ع ڌاري ڄائو، هاڻ به زندهه آهي، پر سندس اهي جوهر نه رهيا آهن. هاڻ هن کي پوٽا به ڄاوا آهن. اڄ سوڍي ۾ اها ٺڳي ۽ چوري ته نه رهي آهي، البت نشو سو ساڳيو ئي ڪري ٿو. ڏينهن ۾ ٻه دفعا ڀنگ پيئندو آهي، باقي سلفيون جيتريون مليون.
سوڍو اوڏ اڄ به پنهنجي روايتي لباس ۾ نظر ايندو آهي. مٿي تي پٽڪو ٻڌندو آهي. باقي گاريون اوڏن توڙي مسلمانن کي هڪجهڙيون ڏيندو آهي ۽ اهي به کيس اهڙي ئي عزت ڏيڻ فرمائيندا آهن. سوڍو اوڏ اڄ ڪلهه لاڙڪاڻي شهر ۾ رهي ٿو، پٽن توڙي ڌيئرن کي نوڪريون اٿس. هاڻ اهي مٿس ڪنٽرول ڪري ويا آهن.