شخصيتون ۽ خاڪا

جـن سين لنئون لاڳي

ڪتاب ”جن سين لنئون لاڳي“ ٻلهڙيجيءَ سان تعلق رکندڙ ليکڪ ۽ صحافي اقرار پيرزادي پاران ٻلهڙيجيءَ جي ڪردارن تي لکيل خاڪن تي مشتمل آهي، جن کي هن ”مٽيءَ هاڻن ماڻهن جا خاڪا“ سڏيو آهي.
ٻلهڙيجي جيڪا مُهين جي دڙي ويجهو درياءَ ڪپ تي لٽل ماسڪو جي نالي سان مشهور آهي. ان ئي ٻلهڙيجيءَ جي ڪردارن کي پڙهندي مونکي پنهنجي ڳوٺ جا ڪيئي ماڻهو ياد آيا جن تي به ايئن ئي لکي سگهجي ٿو، پر اها اقرار جي خوبي آهي جو پنهنجي قلم ذريعي پڙهندڙ کي مَنڊي ڇڏيو اٿائين. هن مولائيءَ طبيعت ماڻهوءَ سان منهنجي ملاقات ناهي پر ملڻ جي آس اڃان به وڌي وئي اٿم. سندس ڪجهه خاڪن واريون شخصيتون مون به ٻڌيون آهن پر اقرار انهن جا نوان رخ به سامهون آندا آهن. ڪٿي ڪٿي ته اهڙا احساس لکيا اٿائين جو اکين مان پاڻي اچي وڃي ۽ ڪٿي ڪٿي ماڻهو کِلي کِلي ٿڪجي ٿو پوي.
Title Cover of book جـن سين لنئون لاڳي

ابراهيم عرف ابو ممڻاڻي : ڪچي جي سڃن ڍورن جو ڌڻي

ابو ممڻاڻي موهن دڙي جي بلڪل سامهون درياهه پار ڪچي جو ويٺل هو. تر جو وڏي ۾ وڏو ڀاڳيو هو. کيس مينهن ۽ ڍڳين جا سوين ڍور هئا، جيڪي ٻيلي ۾ ڇيڪ چرندا رهندا هئا. ان وقت اڃا کير کپائڻ جو رواج نه هو پر هي هر هفتي سچي گيهه جا ٽين ڀري کپائڻ لاءِ لاڙڪاڻي کڻي ويندو هو. پئسا ڳڻڻ به نه ايندا هئس. جيئن شڪارپور جو عظيم ويدانتي شاعر ڀائي چين راءِ سامي پنهنجا سلوڪ لکندو، مٽَ ۾ وجهندو ويندو هو، تيئن هي به پنهنجا پئسا هڪ وڏي گهاگهر ۾ وجهندو رهندو هو . ڏوڪڙ کپائڻ سکيو ئي نه هو. ابو ممڻاڻيءَ کي سوين ڍور هئا تڏهن به جهنگ ۾ ڪو سڃو ڍور هٿ ايندو هئس ته ان کي ڪاهي پنهنجو ڪرڻ ۾ دير نه ڪندو هو. ڪچي جي علائقي ۾ ڪيترائي غريب ماڻهو مال ٻجهڻ تي ڀلو سونهارو گهمائيندا هئا، پوءِ ڪو چور شناس وارو هوندو هو ته اهو قرآن شريف تي واپس ڪري ڇڏيندو هو. ڪجهه چور ته اهڙا به هوندا هئا، جيڪي چوري ئي ان ڀاڳئي جي ڪندا هئا، جيڪو قرآن شريف گهمائي، ڇاڪاڻ جو ان ۾ پلاند ڪرڻ يا جهيڙي ڪرڻ جي طاقت نه هوندي هئي. ابراهيم عرف ابو ممڻاڻيءَ جو به جڏهن ڍور چوري ٿيندو هو، ته ڀلو سونهارو کڻي نڪري پوندو هو. قرآن شريف مٿي تي هوندو هئس پر ڪو سڃو ڍور ڏسندو هو ته وڃي رسو وجھندو هئس. جڏهن جهنگ مان واپس ورندو هو ته ماڻهو پڇندا هئس ته کين چوندو هو، ”يار سڳ ۾ اهو مليو آهي.“ اهڙي نموني هڪ ڍور جي عيوض چار ڍور ٻڌي وٺندو هو. اها ڪرت عمر جي آخري ڏينهن تائين جاري رکيائين.
هن گلڻ ممڻاڻيءَ جي نياڻيءَ سان شادي ڪئي. شاباس آهي سندس ونيءَ کي، جنهن اهڙي ماڻهوءَ سان زندگي گذاري. گلڻ جا پٽ ڪچو ڇڏي ڪراچيءَ لڏي ويا، جتي ڪجهه وقت اخبارن ۾ به ڪم ڪيائون. علي نواز ٻگهئي پنهنجي اخبار به جاري ڪئي. انهن جو ابراهيم سان ساٿ هوندو هو. هي ته ڪچي مان ٻاهر نه نڪرندو هو پر سندس ڪيسن جي پوئيواري سندس اهي سالا ڪندا رهندا هئا.
جڏهن اڪيلو هو ته قرآن شريف جو سهارو وٺي چوريون ڪندو هو پر جڏهن پٽ جوان ٿيس، تڏهن قرآن پاڪ مٿي تي کڻڻ کانسواءِ اوڙي پاڙي جو مال ٻڌڻ لڳا. اهڙي ئي نموني هڪ دفعي ڪلهوڙن جي ٻڪري ٻڌيون پئي ويا، جو سندس ٻئي نمبر پٽ ڀلوءَ کي ڀاڳين پڪڙي ٻڌي ڇڏيو. ان کي ڇڏائڻ لاءِ سندس وڏو پٽ عطر بندوق کڻي ويو، خدا جي قدرت جو ٻڌل همراهه ته بچي ويو پر کيس ڇڏائڻ لاءِ ايندڙ عطر مارجي ويو. پوءِ ڪلهوڙن جي پاڻ ۾ دشمني ٿي، ان دشمنيءَ جو فائدو وٺندي هنن هڪ ڪلهوڙو ماري وڌو. نيٺ ڪلهوڙن سان قرآن پاڪ تي ٺاهه ڪيائون. ڌاڙيلن مان جان ڇڏائڻ جي آڙ ۾ پاڪستاني فوج ٻيلا وڍڻ شروع ڪيا، جنهن جو فائدو وٺندي ٻيلا وڍي زمين ٺاهي ويا. سندس سڀ پٽ ڌم چوري ڪرڻ لڳا، هاڻ جيڪڏهن ڪو ڀاڳئو ڀلو سونهارو کڻي وٽن ويندو هو ته ابو ممڻاڻي ان کان قرآن شريف وٺي چُمي پوءِ ان ڀاڳئي کي اچي لٺين سان وٺندو هو.
پوليو ۽ ٻين بيمارين کان بچاءَ لاءِ صحت کاتي جا ڪارڪن جڏهن ٻارن کي ٽڪا هڻڻ لاءِ ويندا هئا ته انهن جي به سٺي مرمت ڪندو هو: چي، ”اوهان اسان جي ٻارن کي زهر پيارڻ آيا آهيو.“
هڪ دفعي سندس پٽن قرآن شريف جي ختم لاءِ تر جي حافظن کي سڏايو، جيڪي ڪجهه سيپارا ته گهران پڙهي آيا هئا، باقي رهيل سيپارا پڙهي جڏهن کانئن ڇيلي جي گهر ڪيائون ته ابراهيم مٿن مڇرجي پيو ۽ لٺ کڻي ٻن ٽن حافظ سڳورن جا پٺا چاڙهي ڇڏيائين. پوءِ ته پٽن به کيس اهڙيون ئي لٺيون هيون.
ابراهيم عرف ابو ممڻاڻي درياهه ڪنڌيءَ جو ويٺل هو. سڄي عمر درياهه سان مقابلا ڪندي گذري هئس. 2010ع واري مهاٻوڏ ۾ به هي درياهه ترندو رهيو. صفائي نه ڪرڻ ڪري هن کي خارش جي بيماري ٿي وئي هئي پر علاج صفا نه ڪرايائين.
2011ع جي معمولي ٻوڏ ۾ درياهه تري ٻلهڙيجي آيو ۽ پنهنجو ڪم ڪار ڇڏائي وري وڃي سنڌوءَ ۾ گهڙيو. سڄي ڄمار سنڌوءَ سان مقابلا ڪندڙ ابو ممڻاڻي 70ورهين جي ڄمار ۾ دادلي درياهه جي سٽ نه سهي سگهيو ۽ سنڌوءَ جو پاڻي کيس لوڙهي ويو. ٽن ڏينهن کانپوءِ سندس لاش هٿ آيو. سندس پٽن پهريان ته ملاحن کي داٻا ڏيڻ شروع ڪيا ته اوهان اسان جي پيءُ کي ٻيڙيءَ تي نه چاڙهيو، ان ڪري ٻڏي ويو پر پوءِ هنن کي به ڳالهه سمجهه ۾ اچي وئي.