پهلوان سرور چنو : پڙ تي پرزا ٿيڻ لاءِ هر وقت تيار
سرور چني کي پهريون ڀيرو ”ڪنڌار“ جو لقب سرائيڪي وسيب ۾ ان وقت مليو جڏهن سنڌ جي اٺن پهلوانن مان هڪ کي لاهيءَ لاءِ طلب ڪيو ويو. جيئن ميل ۾ خفتي ڪڪڙ لاهي ڏيندا آهن ته ڀلي اوهان ان کي ڏسي وائسي ساڻس مقابلي ۾ ڪو پکي لاهيو. سنڌ جي پهلوانن لاءِ ملاکڙي جي حوالي سان اها نئين ڳالهه هئي. ڪير به لاهيءَ ۾ اچڻ لاءِ تيار نه هو پر جڏهن سرور ڪڏندي ميدان ۾ پهتو ته ڪمپيئر کان بي خود ”واهه ڪنڌار“ جا لفظ نڪري ويا ۽ جيڪي پوءِ سندس نالي جو حصو ٿي ويا.
سرور چنو 1962ع ڌاري لاڙڪاڻي ۽ خيرپور ضلعن جي دنگئي ڳوٺ محمود چنا ڀرسان پيدا ٿيو، جيڪو سڳين ۽ ٻلهڙيجيءَ جي وچ تي ڪچي ۾ درياهه جي کاٻي ڀر تي آهي. سندس والد ارباب چنو تر جو مشهور ڀاڳيو ۽ ملهه جو شوقين هو. پنهنجي لسي ماني، کير مکڻ ۽ گيهه هئڻ ڪري هن تر جا چنا پيڙهين کان ملهه پهلوان ٿيندا آيا آهن. سندن گذر معاش جو ذريعو چوپايو مال آهي. ڪچي ۾ اسڪول نه هجڻ ڪري تعليم وٺڻ بدران ٻارڙا مال سان جھنگ ۾ موڪليا ويندا هئا جتي مال چارڻ سان گڏ ملهه جي سکيا به جاري رهندي آهي. اهڙي نموني سرور چنو به مال چاريندي چاريندي، ملهه پهلوان بڻجي ويو. 1980ع ۾ 18 ورهين جي ڄمار کان هن تر جي ميلن ۾ وڙهڻ شروع ڪيو. سندس استاد ربنواز عرف ربن چنو هو. ان وقت اسان جي تر ۾ بخشل اعواڻ، مجيد اعواڻ، سرور چنو، الهبچايو شيخ، ابراهيم بهڻ ٽئين جوڙ ۾ وڙهي رهيا هئا جن جِي وڏي جھيڙي واري ملهه ٿيندي هئي. ماڻهن کي پهرئين جوڙ بدران ٽئين جوڙ جي پهلوانن جي ملهه مان لطف ايندو هو. سمورن پهلوانن کان مجيد اعواڻ قداور ۽ زور وارو هو. ٻيا پهلوان ساڻس مقابلو ڪرڻ کان ڪيٻائيندا هئا پر سرور سدائين ساڻس اڌو اڌ پوندو هو.
ان دور ۾ اسان جي ڳوٺ ٻلهڙيجيءَ ۾ پراڻو پهلوان ۽ شوقين وڏيرو نواب خان ابڙو درگاهه ملوڪ شاهه تي هر اٺين ڏينهن ملاکڙو ڪرائيندو هو جنهن ۾ يادگار ملهون ٿينديون هيون ۽ اتر سنڌ ۾ ان وقت شاهنواز مهاڻو، ارباب ڀٽي، جبار ڦل، محرم مجيداڻو، ڳوڌو ڦل، مجيد اعواڻ، سرور چنو، الهبچايو شيخ، اڪبر لاکير، دادن ملاح ٽئين جوڙ جا تمام سٺا پهلوان بڻجي چڪا هئا، جن مان ٽئين جوڙ جا پهلوان تنگ ٿي چڪا هئا. ٻي جوڙ ۾ علي نواز ڊکڻ، منير ڊکڻ، خدا بخش هالو، واصل پٺاڻ، سڪندر قريشي، ماستر عبدالقادر ميتلو، امام بخش لانگاهه ، مولا بخش ڏهر، حاڪم سپريو، انور سپريو، عارف راهو جهڙا پهلوان موجود هئا، جيڪي نون ايندڙ پهلوانن کي مهميزون ڏئي رهيا هئا. ان ڪري نوان پهلوان کانئن ڪجهه لهرائيندا هئا پر سرور ڪنهن به پهلوان کي ليکي ۾ نه آندو. هڪ ڏينهن ٻلهڙيجيءَ جي ميلي ۾ پهلوان منير ڊکڻ، مجيد اعواڻ سان ملهه وڙهڻ لاءِ تيار ٿي ويو پر مجيد ساڻس وڙهڻ لاءِ تيار نه ٿيو. ان وقت مجيد ٽئين مان تازو ٻئي جوڙ ۾ آيو هو ۽ منير ڊکڻ ٻئي دور جو بهترين پهلوان هو. نوان پهلوان اهڙي موقعي لاءِ سڪندا آهن پر مجيد الائي ڪهڙي مصلحت کان ڪم ورتو. ان وقت سرور چني ڪمينٽري ڪرڻ واري کان کان مائيڪ کسي منير ڊکڻ کي ملهه جو چيلنج ڏنو. سرور جي اهڙي للڪار تي منير ڊکڻ چيو ته ”اسان جا قد ننڍا آهن، ان ڪري اسان سان هر ملهه مقابلي لاءِ تيار ٿي وڃي ٿو پر جن پهلوانن سان اسان مقابلو ڪيون ٿا، انهن کي به للڪاريو وڃي. جيڪڏهن سرور خدا بخش هالي سان ملهه وڙهي ته مان به ساڻس مقابلو ڪندس.“ منير جي اهڙي اعلان تي سرور چنو هالي سان مقابلي لاءِ نچندو پهچي ويو. هي ڄڻ ڍڳي ۽ هاٿي جي وچ ۾ مقابلو هو پر سرور چنو هالي کي ڏاڍو ڏکيو پيو ۽ ان کان هڪ ملهه به وٺي ويو. اهڙي نموني هڪ ميلي تي سرور چني پهلوانن جي گذارش باوجود هڪ ملهه کي سوگھو ڪري پنهنجي استاد ربن چني جي پيرن کان اڇلايو، جنهن تي سندس استاد به ساڻس ناراض ٿي ويو. پوءِ علي حسن شيخ کي سرور سان مقابلي لاءِ تيار ڪيائين. اها ملهه جنهن به ڏٺي هوندي اهو اها راند ڪڏهن به وساري نه سگھندو. علي حسن شيخ جهڙو قداور مڙس، ايترو ئي ملهه جو ڪاريگر ۽ سرور چنو ننڍڙي قد جو! هٿ پوڻ سان ئي علي حسن کيس مٿي کنيو ۽ کڻڻ سان ئي ڪتري هڻي سندس چپ چيري وڌا. سرور چنو مٿي ئي هو جو سندس رت وهندي سمورن ماڻهن ڏٺو. پوءِ علي حسن کيس گھمائي گھمائي مٿو مٿي سان ملائي پٽ تي هنيو. همراهه کي ڄڻ ته ماڙي سانَ جو ٽڪر لڳو هجي. ڪلاڪ کن ته بيهوش هو. ٻانهينءَ ۾ ويٺل سمورن ماڻهن سوچيو ته سرور چنو هاڻي پوئين ملهه نه ڪندو پر هن، هوش ۾ ايندي ئي پوئين ملهه ڪرڻ جي تقاضا ڪئي. پوئين ملهه به اهڙي ئي ٿيس. ٻئي ڪنهن پهلوان کي اهڙا ڌڪ اچن ها ته مهينو کن ته گھران ئي نه نڪري ها پر سرور چنو ڳوٺ ئي نه ويو ۽ علي حسن سان ٻه ملهون ڪرڻ لاءِ ٻئي ميلي تي وڃي پهتو. اهڙي نموني سان سرائيڪي ديس جي پهلوان واصل پٺاڻ به نواڙي جي ڀرسان دادلي پير تي هن کي ڌڪ ڏئي ٻئي ملهون ماريون. ٻنهي ملهن ۾ ٻه ڪلاڪ کن بيهوش هو ۽ سَنڌ سَنڌ ڏکي رهيو هئس پر همراهه کي قرار تڏهن آيو جڏهن واصل پٺاڻ کي ماريائين. اهڙي نموني هن جو به ڪنهن کي ڌڪ ايندو هو ته اهو سک سان نه سمهي سگھندو هو ۽ نه ئي ماني کائي سگھندو هو. هفتو کن ته کيس پٽڙو ڀت کائڻو پوندو هو.
منير ڊکڻ جادوگر پهلوان هو، قد جو هلڪو هو پر کيس ملهه جو وڏو ڏانءُ هو. همراهه پنهنجي ڪاريگري ۽ ڏانءُ سان وڏن وڏن پهلوانن کي وارا ڪري ماريندو هو، جنهن کي ڪنهن به ملهه ٻه ڏينهن لاڳيتو نه ماريو پر اهو سرور چنو هو، جنهن منير کي لاڳيتو ٽي ڏينهن ٻئي ٻئي ملهون ماري اهڙو اعزاز حاصل ڪيو.
محرم مجيداڻو ۽ سرور هم عمر هئا. ٻئي هڪ ٽائيم تي ٻئي جوڙ ۾ پهتا. محرم مجيداڻو کانئس قديلو مڙس هو. ٻنهي هڪٻئي کي چئلينج ڏنو ته جنهن ٻلهڻ ڪري ماريو، اهو ئي استاد آهي ... پوءِ پاڻ کان ٻيڻي قد واري مجيد کي سرور ٻئي ملهون ماريون، جنهن کيس استاد تسليم ڪيو ۽ کيس استادن واري تعظيم ڏيندو هو.
سرور چني کي جيترو انعام مليو، جي اهو بچائي ها ته لکا پتي هجي ها، پر ان معاملي ۾ هو پنهنجي برادري جي ٻين پهلوانن کان مختلف هو. هن رڳو سنگت ٺاهي هئي. ميلي کان ڳوٺ پهچندو هو ته کيسا خالي ٿي ويندا هئس. استاد ربن، غلام حيدر چني، ارشاد بهڻ ۽ ٻين جي ابتڙ همراهه مڌ چُڪو به چاڙهيندو هو. سرور چني جي مهماني ماڻهوءَ کي مهانگي پئجي ويندي هئي جو سدائين ويهه پنجويهه همراهه ساڻ هوندا هئس. پاڻ به اوطاقي مڙس هو.
هن پهلوان سنڌ گيمز ۾ چانديءَ جو ٻلو ۽ 1996ع ۾ بدين جي ڪل سنڌ ملاکڙي ۾ سونو ٻلو حاصل ڪيو. هن سڄي سنڌ جي ميلن ۾ جيڪي ملهون ڪيون اهي شوقينن کان ڪڏهن به وسري نه سگھنديون. همراهه ترت ٻئي جوڙ مان پهرئين جوڙ جو پهلوان ٿي ويو پر شگر جي مرض ساڻو ڪري ڇڏيس. ان جي باوجود همراهه وڏن وڏن پهلوانن سان مقابلا ڪندو هو. 2000ع ۾ ڀٽ شاهه جي ميلي تي هن خدابخش هالي سان ملهه ڪئي، جنهن تي ملاکڙي جي امين پهلوان غلام سرور جتوئي ٻنهي کي چيو ته هيءُ صلاح واري ملهه آهي، جنهن کي اڄ ڪلهه ميچ فڪسنگ چيو ويندو آهي. سرور چنو ميدان مان ٻاهر نڪري ويو ۽ قرآن کڻي واپس ملاکڙي ۾ پهتو ۽ جتوئي کي چيائين ته ”هي ملهه ٺاهه واري نه هئي.“
قرآن تي غلام سرور جتوئي ماٺ ڪئي پر هن جي دل نه پئي مڃي. ملاکڙي کانپوءِ مون پڇيس ته ” قرآن کي وچ ۾ ڇو آندئي؟“ جواب ۾ چيائين ته ”ڀٽائيءَ جي ميلي ۾ صلاح سان وڙهڻ گار آهي، جتوئي کي شڪ پيو ۽ توهان سميت سمورا ماڻهو اها ٺاهه جي ملهه سمجھي رهيا هئا. ان ڪري ڀلو سونهارو آندم. هن تي ته اعتبار اٿوَ!“ هن مون کي چيو ته هڪ ڏينهن ڀٽائيءَ جي ميلي تي وري اهڙي ملهه ڪري ڏيکاريندو پر موت کيس مهلت نه ڏني ۽ هو سيپٽمبر 2002ع ۾ وفات ڪري ويو. سرور چني جي وفات کانپوءِ ابراهيم بِهڻ ملهه ڏسڻ ئي ڇڏي ڏني آهي، جنهن جي ٽئين جوڙ ۾ نانگي شاهه جي ميلي تي ڄاڙي ڀڄي پئي هئي. هو چوي ٿو ته ”ماما سرور جي مرڻ کانپوءِ تر جي ميلن تي پهلوان ملهه نه پر بازيگر ڪرتب ڏيکاري ماڻهن کان پئسا ڪڍي رهيا آهن.
سرور چني کي ٻه پٽ نواب ۽ عبدالقادر آهن. عبدالقادر پيءُ جيان پهلوان آهي ۽ هاڻ پهرئين جوڙ ۾ وڙهندو آهي.