انسانذات جي تخليق جو عظيم ترين واقعو
تنهن بعد Palaeszoic يعني ٽئين نمبر پراڻي جُڳ جي ٻئي نمبر عرصي يعني Ordovician Period ۾ ڪرنگهي وارا اوائلي جانور پيدا ٿيا. سيلورين ۽ ڊِوو نئين Silvrian and Devonion Period هنن ٻنهي عرصن دوران نباتات توڙي حيوانات خشڪيءَ تي نمودار ٿيا. ٽئين نمبر پراڻي جڳ جي ڇهين نمبر يعني آخري عرصي دوران ريڙهيون پائيندڙ جانورن مان ٿڻن وارا جانور پيدا ٿيا. هن عرصي ۾ جانورن ۾ اهڙي تبديلي وڏي ۾ وڏو واقعو هو.
يعني نئين جڳ جي Oligocene and Miocene epochs يعني ٽئين ۽ چوٿين زماني دوران آدم نما باندر جي پيدائش ٿي ۽ انسان جي ارتقا نئين جڳ جي پليسٽوسين زماني دوران شروع ٿي. انسان جي گذريل 15 هزار سالن جي تاريخ پڻ هن زماني سان وابسته آهي. علم الحيات موجب انسان کي هوموسيپئين Homosapiens سڏجي ٿو. جنهن جو واسطو ٿڻن وارن جانورن جي هڪڙي نرالي گروهه Primates پرائميٽس سان آهي. جديد انسان پنهنجي انهن اوائلي قديم مائيٽن جي سلسليوار ارتقا جو نتيجو آهي. ٻين جانورن وانگر انسان به ان ارتقا واري عمل ذريعي سادن جانورن منجهان ڦٽي نڪتو ۽ لکين سالن دوران ٿيندڙ ارتقائي تبديلين مان گذرڻ کان پوءِ موجود حيثيت جو حامل بڻيو. اڄ کان اٽڪل ٻه ڪروڙ پنجاهه لَکَ سال اڳ اوليگوسين زماني جي پڇاڙي ۽ مايوسين زماني جي شروعات ۾ باندرن ۽ انسانن جا اوائلي ابا ڏاڏا ارتقا جون ٻه الڳ الڳ واٽون وٺي هلڻ لڳا. ان زماني ۾ انسان جا ارتقائي ابا ڏاڏا وڻن تان هيٺ لهي زمين تي ٻن پيرن تي گهمڻ لڳا ۽ دائمي طرح زمين تي رهڻ لڳا.
انسان جو ارتقائي شجرو
35 ڪروڙ سال اڳ ريڙهياڪ جانور پيدا ٿيا، 28 ڪروڙ سال اڳ ٿڻائتا جانور پيدا ٿيا، 7 ڪروڙ سال اڳ ڇڇريون يا ڪاٺوڙي ڪُئا پيدا ٿيا. ساڍا پنج ڪروڙ سال اڳ ليمرس باندر پيدا ٿيا، چار ڪروڙ سال اڳ ٽارسُئائڊس باندر پيدا ٿيا.
ٽي ڪروڙ اسي لک سال اڳ آدم نما جانور پيدا ٿيا، ٻه ڪروڙ سٺ لک سال اڳ آدم نما باندر ۽ باندر نما انسان وجود ۾ آيا، جن باقي ارتقا جون منزلون مختلف ۽ الڳ واٽون اختيار ڪرڻ بعد طئي ڪيون ۽ هڪ ٻئي کان بلڪل مختلف ٿي ويا.
اهي ارتقائي خصوصيتون جن انسان کي پنهنجي برادريءَ وارن جانورن کان مختلف الڳ ۽ بهتر بنائي ڇڏيو، سي هيٺ ڄاڻائجن ٿيون:
1. دماغ جي وڏي سائيز.
2. تِکي ۽ سڀ طرف نظر.
3. سنگهڻ جي ڪمزور قوت.
4. سکڻ ۽ ڄاڻ منتقل ڪرڻ جي صلاحيت.
5. آڱرين کي ڇهندڙ آڱوٺي ۽ جڪڙيندڙ هٿن جو هجڻ.
6. اڀي ٻه پيري بيهڪ.
7. کوپريءَ جي مها سوراخ جو هيٺ هجڻ.
8. غير خصوصي ڏند.
انسان جي ارتقا جون طئه ڪيل منزلون
باندر کان انسان تائين جي سفر بابت جيڪا حقيقت ظاهر ٿي آهي. ان موجب هيٺيون ارتقائي منزلون مقرر ڪري سگهجن ٿيون.
1. قديم ترين انسان واري منزل Romapithecus stage OE sivapithecus stage
2. اوائلي انسان واري منزل Australopithecus
3. اُڀي انسان واري منزل Homo erectus stage
4. يورپي انسان واري منزل Veteszlos stage
5. هاڻوڪي انسان واري منزل Homosapiens stage
جديد انسان جو اوائلي رڪن ”ڪروميگنان انسان“ سڏجي ٿو. هي انسان نينڊر ٿال انسانن کان وڌيڪ طاقتور ۽ سڌريل هئا ۽ جديد انسان جا حقيقي ابا ڏاڏا هئا. سندن نسل وچ اوڀر، يورپ ۽ آفريڪا ۾ پکڙيل هئا. جيڪي گوري نسل جا هئا. اڄوڪي انسان جا پٿرايل ڍانچا فرانس، جاوا ۽ ڏکڻ آفريڪا ۾ لڌا ويا آهن. موجوده انساني نسل گذريل 25 هزارن سالن کان ڌرتيءَ تي زندگي گذاري رهيو آهي. انسان پنهنجي وجود جو اٽڪل 2/3 حصو پٿر جي دور ۾ گذاريو. ان عرصي کي عمرانيات جي ماهرن شڪاري دور سڏيو، ڇو ته اُن دور ۾انسان جو گذر فقط شڪار تي هو. هاڻوڪي تهذيب ۾ وري مشيني تهذيب جي عمر ٻن ٽن سئو سالن جي نهايت مختصر عرصي تي مبني آهي. اڄ انسان جي تهذيبي ترقي تمام تڪڙي ٿي رهي.
هٿن ڳالهائڻ جي عضون ۽ دماغ گڏجي ڪم ڪرڻ سان انسان ۾ هر مشڪل ڪم ڪرڻ جي همٿ ۽ قوت پيدا ڪئي. اهڙيءَ طرح انسان شروع ۾ شڪار ڪري، پوءِ چوپايو مال ڌاري تنهن کانپوءِ زمين آباد ڪري ۽ آخر ۾ صنعت وسيلي پنهنجي تهذيب ۾ سڌارا ۽ واڌارا ڪندو اچي. عمراني علم موجب انهن سماجي درجي بندين کي:
1. شڪاري سماج،
2. مال چاريندڙ ڀاڳين جو قائم ڪيل سماج.
3. زرعي سماج ۽ 4. هاڻوڪو صنعتي سماج سڏجي ٿو.
جيڪڏهن انسان سماجي گروهن جي صورت ۾ زندگي نه گهاري ها ته شايد موجود جديد انسان خير ڪو هجي ها. ڇو ته سماج انساني بقا ۽ بچاءُ جو واحد وسيلو ۽ سکيا جو سرچشمو هو. جنهن سبب انساني شعور ترقي حاصل ڪئي، ڪنهن سِياڻي سچ چيو آهي ته ”انسان سماجي جانور آهي“.
جن معاون عنصرن سبب انسان جي ارتقا ممڪن ٿي اهي هيٺيان آهن.
1. خود ڪفيل نباتات.
2. ٻِ پيري بيهڪ.
3. هٿ.
4. اوزار.
5. محنت.
6. ٻولي.
7. سماج.
8. شعور.
10. گوشت.
11. باهه.
12. آبهوا.
13. اکيون.
14. جنس.
انساني جذبن، تصورن، ارادن، احساسن، سوچن ۽ خيالن کي گڏي انساني شعور سڏجي ٿو. سموري خارجي ڪائنات عڪس طور شعور ۾موجود آهي. جنهن موجب انسان ڪنهن خيال عمل يا لقاءُ کي محسوس ڪري پرکي ۽ پروڙي ٿو.
انساني تهذيب جي ارتقا جي حيواني منزل ۽ وحشي منزل تاريخ کان اڳ واريون مکيه منزلون ڄاڻايون ويون آهن. حيواني منزل ٽن دورن تي مشتمل آهي. پهرين حيواني دو ر۾ اوائلي انسان گهڻي ڀاڱي ٻيلن ۾ رهندو هو. سبزي ۽ ميون تي گذران ڪندو هو. وچئين حيواني دور ۾ اوائلي انسان مڇيءَ جو شڪار ڪري غذا طور استعمال ڪرڻ لڳو. انهيءَ دور ۾ هن باهه ٻارڻ ۽ تير ڪمان ٺاهڻ سکي ورتو. پڇاڙيءَ واري ٽئين حيواني دور ۾ انسان ٺڪر جا ٿانوَ ٺاهڻ لڳو. انسانذات جي وحشي منزل کي پڻ ٽن دورن ۾ ورهايو ويو آهي.
پهرين وحشي دور ۾ انسان جانور پالڻ ۽ پوک ڪرڻ شروع ڪئي، ٻئي وحشي دور ۾ هن ڌاتن يعني لوهه ۽ ٽامي کي سڃاتو ۽ انهن مان مختلف اوزار ٺاهڻ لڳو. ٽئين وحشي دور ۾ انسان الف بي جوڙي ورتي.
انسانذات جي تاريخي تهذيبي منزل کي ٽن دورن ۾ ورهايو ويو آهي. الف بي جي ايجاد کان وٺي 500ع تائين واري عرصي کي يورپ جي تاريخ موجب پهريون تهذيبي دور سڏجي ٿو. سن 500ع کان 1500ع تائين هزار سالن تي مشتمل عرصي کي وچيون دور سڏجي ٿو. سن 1500ع کان وٺي اڃان تائين جاري عرصي کي نئون تهذيبي دور ڪوٺجي ٿو.
انسان جي شعور ۽ علم ۾ لڳاتار واڌاري ٿيڻ سان ديون ۽ پرين ۽ ديوتائن جي پوڄا مسلسل گهٽجندي رهي ۽ ماڻهو وهمن ۽ وسوسن جي ڄارين مان ڇوٽڪارو حاصل ڪندو ويو ۽ ماورائي هستين جي قوت بابت مُتَشَڪِي ٿيندو ويو.انسان پنهنجي عضون ۽ حواسن کان سواءِ پنهنجي عقل ۽ هٿن سان ٺاهيل اوزار ڪم آڻي ٻين سمورن حيوانن کان اعليٰ حيثيت جو حامل ٿي ويو. ماحول ۾ موجود لقائن ۽ حقيقتن کي سڃاڻڻ، بيان ڪرڻ ۽ انهن جي تقاضا ڪرڻ لاءِ اشارن جي زبان پوءِ آوازن جي زبان يعني ٻولي ايجاد ڪئي. اهڙي طرح انسان ۾ سوچڻ، غور ۽ فڪر ڪرڻ جي صلاحيت پيدا ٿي ۽ ترقي ڪرڻ لڳي، جنهن سبب هو فطري اصول پروڙيندي قدرتي قيد مان آجو ٿيندو ويو ۽ پنهنجي شعور کي پنهنجي مقصد جي حصول لاءِ ڪتب آڻڻ لڳو.
حاصل مقصد انسان محنت ڪندڙ ۽ سماجي حيوان هئڻ سبب اشرف المخلوق ٿي پيو. هندو ڌرم موجب انسان نيل ڪنول جي گل مان ڦُٽي نڪتو.اولهه ايشيا يعني وچ اوڀر ۾ پيدا ٿيندڙ آل ابراهيم عليھ السلام طرفان پيش ڪيل ٽنهي مکيه مذهبن يعني يهوديت، عيسائيت ۽ اسلام موجب الله تعاليٰ پنهنجي قدرت سان انسان کي هن ڌرتي جي مٽيءَ مان پيدا ڪيو ۽ کيس آدم جي نالي سان بيان ڪيو.