تاريخ، فلسفو ۽ سياست

واقعاتِ عالم

محترم عبدالحئي پليجي جو هي ڪتاب، ”واقعات عالم“ بين الاقوامي واقعن، دنيا جي مشهور شخصيتن ۽ ٻين موضوعن تي لکيل مضمونن جو مجموعو آهي، هي مجموعو 50 مضمونن تي مشتمل آهي جيڪو سندس هن سلسلي جو پهريون ڀاڱو آهي ۽ پڙهندڙن لاءِ دلچسپ معلومات سان ڀريل آهي. سندس هي ڪتاب، اعليٰ تعليمي ادارن ۾ ڪم ڪندڙ محققن، اُستادن توڙي شاگردن ۽ عام ماڻهن لاءِ تمام گهڻو اهم آهي، ڇاڪاڻ ته هن مجموعي ۾ شامل هر مضمون، اڻلڀ ۽ اهم مواد سان ڀرپور آهي.
Title Cover of book واقعاتِ عالم

ٽائٽانِڪ بحري جهاز ٻُڏي ويو

بحري جهازرانيءَ جي ”وائيٽ اسٽار لائين“ ڪمپنيءَ جو دنيا ۾ سڀني کان وڏو بحري جهاز ”ٽائٽانِڪ“ انگليند جي شهر سائوٿ هيمپٽن کان، آمريڪا جي شهر نيويارڪ ڏانهن پنهنجي سفر دؤران، سمنڊ اندر موجود برفاني ڇپ سان ٽڪرائجڻ سبب ڀڄي پيو ۽ غرق ٿي ويو. جهاز ۾ سفر ڪندڙ ماڻهن، 1500 کان به وڌيڪ تعداد ۾ حياتيءَ جو ڏِيئو گل ڪيو. هي ٽائٽانِڪ بحري جهاز سن 1912ع ۾ اپريل مهيني جي 14 ۽ 15 تاريخن جي وچ واري رات نيويارڪ ڏانهن سفر تي اُسهيو ۽ سفر دؤران رات جو يارهن لڳي چاليهن منٽن تي کيس سمنڊ اندر موجود برفاني وڏي ڇپ سان تباهه ڪُن ٽڪر وارو حادثو پيش آيو، جنهن جهاز جو ترو ٽوڙي سِيرُون سِيرُون ڪري وڌو ۽ هي بدقسمت جهاز، برف واري تمام وڏي ڇپ سان ٽڪرائجي ٽٽڻ کان پوءِ صرف اڍائي ڪلاڪن اندر، تاريخ 15 اپريل سن 1912ع ۾ اُتر ايٽلانٽڪ وڏي سمنڊ ۾ غرق ٿي ويو. سفر شروع ٿيڻ کان اڳ ڄاڻايو ويو ته هي جهاز بلڪل صحيح حالت ۾ ۽ سفر ڪرڻ لاءِ مڪمل طرح لائق آهي. ٽائٽانڪ بحري جهاز جو ڪيپٽن يعني وڏو ناکو، ايڊورڊ اسمٿ، ٻاهٺ سال عمر جو شاه ڪاريگر ناکو هو. جنهن کي هن کان اڳ سامونڊي سفر ۾ ڪو به حادثو پيش ڪو نه آيو هو. سفر شروع ڪرڻ واري رات دؤران سمنڊ نهايت پرسڪون ۽ خاموش هو. رات جو ٽين بجي ڌاري جهاز جي ڪيپٽن، جهاز جي نگهداشت واري شعبي جي سربراه جي راءِ کي قبول ڪيو ته جهاز جي رستي ۾ جيڪڏهن ڪا به برفاني ڇپ حائل ٿي ته انهي ڇپ کان پري هٽڻ لاءِ پاڻ کي گهربل مناسب وقت مُيسر هوندو.
حقيقت ۾ جهاز جي واسطيدار عملي کي جهاز جي سفر واري رستي ۾ برفاني ڇپن جي يڪي سلسلي جي موجودگي بابت لڳاتار ڇهه ڀيرا وارننگ ڏني وئي هئي. هن سفر دؤران جهاز پاڻ سان ماڻهن کي ٻُڏڻ کان بچائڻ واريون ٻيڙيون به ڪافي تعداد ۾ ساڻ ڪيون، انهن مان اڌ جيتريون ٻيڙيون ته جهاز تي ئي رکيل هيون. تنهن هوندي به انهن ٻيڙين مان گهڻيون ته ماڻهن مان اڌ به ڪو نه ڀَرِيُو هيون ته اهي جهاز کان پري هَٽِي ويون، هن جهاز سان اڳ ۾ اهڙو حادثو پيش آيو ئي ڪو نه هو ۽ جهاز جي چند خلاصين کان سواءِ ٻئي عملي کي ٻيڙيون جهاز مان لاهڻ جي مشين کي استعمال ڪرڻ جي ڪا سمجهه ڪا نه هئي. پر انهيءَ وقت خطري جي ڪا به علامت ڏسڻ ۾ نٿي آئي. حياتي بچائڻ وارين ٻيڙين وسيلي جيڪي مسافر بچي ويا، انهن ٻڌايو ته جيئن جهاز پاڻيءَ منجهه ويهڻ شروع ٿيو ته جهاز جي بينڊ وارن عجيب قسم جون ڌُنون وڄائڻ شروع ڪيون. آخر ۾ ٻڌڻ ۾ ايندڙ ڌُن ”آٽم“ يعني سرء نالي واري هئي. بينڊ وارا سمورا فنڪار ويچارا جهاز ۾ هئڻ سبب حياتي وڃائي ويٺا. جهاز جو وڏو ناکو ايڊورڊ اسمٿ، جهاز سان گڏ ٻُڏي ويو. جهاز تي رهجي ويل 1500 کان به گهڻي تعداد ۾ مسافرن وڏي دليريءَ جو مظهارو ڪيو ۽ ڪرنل جان ايسٽور پنهنجي زال جي بچاءَ واري ٻيڙيءَ ۾ همٿ افزائي ڪندي چيو ته ”پياري خدا حافظ، اميد ته پاڻ ڪجهه وقت کان پوءِ وري ملنداسين“ حقيقت ۾ اهي پاڻ سان وري ڪو نه مليا. ڪرنل جي زال، آسيڊور اِسٽرائس مڙس کان ڌار نه ٿيندي چوڻ کپندو هو ته پاڻ چاليهه سال گڏ گذاريو آهي، تنهن ڪري هن پوڙهپڻ ۾ پاڻ کي هڪٻئي کان جدا نه ٿيڻ گهرجي. اهو جو پڇاڙيءَ ۾ هڪٻئي جي ڀاڪرن ۾ ڏسڻ ۾ آيو هو. جيڪو غرق ٿي ويو، پر ”وائيٽ اسٽار لائين“ جهاز ران ڪمپنيءَ جو چيئرمين بِرُوس اِسمي، حياتي بچائڻ واري ٻيڙيءَ وسيلي بچي ويو ۽ ماڻهن جي تنقيد جو نشانو ٿيو. ماڻهن جي گهڻائيءَ جو چوڻ هو ته کيس سندس نه ٻُڏڻ واري انهيءَ ٽائٽانڪ بحري جهاز سان گڏ ايٽلانٽڪ وڏي سمنڊ ۾ غرق ٿيڻ گهرُبو هو.