آشرم
منهنجي ساڻس ڄاڻ سڃاڻ گهڻي پراڻي آهي. اڄ آشرم ۾ ايندي چيائين:
“سارنگ! اهو ڪيڏو نه سهانو سمو هو جو ڪنهن نه ڪنهن ناٽڪ منڊلي ۾ وڃي موج ڪبي هئي، هاڻي ته نه پاڪستان ڪلب رهي آهي ۽ نه نوبهار آرٽ سرڪل ۽ نه وري حفيظ ٿيئٽرس ۽ نه مخمور مهراڻ ڪلب جيڏانهن ڏس اوندهه آهي.”
مون ٿڌو ساهه کڻندي وراڻيو:
“ها گرداس! جڏهن شهر ۾ ڊراماڪلبن جو راڄ هو ۽ هرمحلي توڙي چوڪ تي ڪنهن نه ڪنهن ناٽڪ منڊلي جو بينر لڳل نظر ايندو هو تڏهن اسان به راتيون جاڳي گذاريندا هئا سي، پر افسوس! اڄ نه اهي منڊليون آهن ۽ نه ماڻهو.”
گرداس منهنجي ڳالهه کي وڌائيندي چيو:
“شڪر ڪر يار! جو هي آشرم بختن وارو آهي ۽ ڪجهه پراڻا فنڪار هتي اچي وڇڙيل پل ۽ پهر دهرائين ٿا، کڻي جو کين ڪڇڻ پڇڻ وارو ڪو ئي ڪونهي- پر ڪلاڪار به نيارا ماڻهو ٿين ٿا، بي لبا ۽ بي پرواهه- ڪنهن اداري يا ڪنهن ماڻهو جا محتاج ناهن.”
سندس ڳالهه وزنائتي هئي، مونکي ياد آيو ته هڪ ڀيري هڪڙي سياسي وڏيري آشرم ۾ اچي چانهه پيتي ۽ ڪافي وقت ويهي ساڻن ڪچهري ڪئي هئي. موڪلائيندي چيو هئائين:
“فنڪاراهڙا هجن، جن وٽ سياسي ۽ مالي وڏيرا پڻ ڪهي اچن.”
هن جا ريمارڪس سورنهن آنا سچ هئا آشرم جي مهندارن مامي غلام حيسن، محمد بخش سومري، فتاح عابد، ناشاد، اداسي، استاد موني، هاشم ڏيو، جي ايم پٺاڻ، استاد عبدالرزاق، بيدل بدوي، عثمان تمنا، عزيز ساجد ۽ ٻين واقعي پئسا ته ڪو نه ڪمايا هئا پر عزت ته پاتي هئي.
سندن گفتار ۽ ڪردار کي واکاڻيندي هڪ ٻي سياسي ليڊر چيو هو:
“آشرم جي مڙني ميمبرن کي عزت ڏيڻ لاءِ مون کين سينيئر سٽيزنز سڏيندو آهيان ۽ سڀني کي سلام پيش ڪيا ن ٿو.”
آئون، فنڪارن جي سکڻي سهائتا ۽ واکاڻ ٻڌي، هڪ پل لاءِ انهن سڌريل سماجن جي ليڊرن تي سوچيندو رهيس جيڪي شيلڊ، ميڊل، سلام ۽ القاب سان گڏ، فنڪارن جي ضرورتن کي سامهون رکي، مالي سهائتا لاءِ به عملي قدم کڻندا رهن ٿا..... ۽ پوءِ پنهنجن جي ڪاهلي تي سوچيندو رهجي ويس.