عقيدت جي عمارت
“جاگرافيائي حد بندين ۾ رهندي ڪنهن به سماج ۾ جيڪي به ثقافتي ۽ سماجي رويا جڙن ٿا، اڳتي هلي اهي ئي عقيدي جو روپ ڌاري گناهه ۽ ثواب، حرام ۽ حلال جا ماڻ ۽ قدر بڻجن ٿا.”
هڪ دوست کائنس پڇيو:
“انهن قدرن پٺيان ثواب، انساني فائدي ۽ نقصان جي ڪا ڪسوٽي ته هوندي جنهن کي بنياد بڻائي حڪيم ۽ ڏاها ماڻهو درجه بندي ڪري ويا؟”
بزرگ لقمان سوال جي وزن کي سمجهندي وراڻيو :
“سچ ٿا چئو، انساني مفادن ۽ چڱاين کان ٻاهر رهي ڪوبه رويو، عقيدو نٿو بڻجي سگهي.
پوءِ اسين ڪئين ۽ ڪهڙي ڪسوٽي کي سامهون رکي عقيدي کي مڃي يا رد ڪري سگهون ٿا؟” ويٺل دوست وري پڇيو.
لقمان، ڏاڍي گنڀيرتا سان سڀني دوستن ڏانهن ڏسندي چيو:
“توهان سڀ پڙهيل ۽ سنجيده دوست آهيو، توهان جي سوچ تعميري ۽ شعور اوچو آهي، آئون اها ئي ڳالهه سمجهائي رهيو هوس ته پٿر جي پوڄا، وڻن ستارن ۽ آستانن جو سجدو، ڳئون ۽ خنزير کي حرام ڪوٺڻ، عقيدت جي عمارت جا اونها ٿنڀا (Pillar ) آهن، جن کي کوٽي ختم ڪرڻ ناممڪن آهي، پر ها، سماجي ۽ سائنسي تجربو انهن کي مڃڻ ۽ رد ڪرڻ لاءِ ڪامياب هٿيار آهي، اهو هر ڪو نٿو هلائي سگهي. جيڪو ان گر تائين پهچي ٿو، اهوئي علم ۽ عرفان پائي، منزل ماڻي ٿو.”
بزرگ لقمان پنهنجي ڳالهه پوري ڪري دوستن سان سڀاڻي ملڻ جو واعدو ڪري، اوطاق مان اٿي گهر هليو ويو.