بغاوتن جو شهنشاه شاعر
دنيا ۾ زندگيء جي شروعات تي بحث اسان جو موضوع ڪونهي پر جڏهن کان وٺي انسان هن ڌرتيء تي وجود ورتو آهي ان دور کان جيڪڏهن ڏسنداسين ته ماحول اهڙو ڪونه هو جهڙو هاڻي آهي.
عورت کي وڏي اهميت حاصل هئي. مادراڻو معاشرو به رهيو آهي هتي، جنهن ۾ ڪنهن جي پيء جو نالو نه پر ان جي امڙ جو نالو وڌيڪ اهميت رکندو هو ڇو ته سڃاڻپ ماء جي نالي سان ٿيندي هئي. (چيو ويندو آهي ته قيامت جي ڏينهن هر انسان کي ان جي ماء جي نالي سان سڃاتو ۽ پڪاريو ويندو. ڪجهه وقت اڳ جي ڳالهه آهي ته هڪ مرد ڪنهن ٻار جي لاء دعوى ڪئي ته هي منهنجو ٻار آهي ۽ مون کي ڏنو وڃي. ڪورٽ ۾ ڪيس هليو، عورت جج اڳيان دعوى ڪئي ته مون هن ٻار کي جنم ڏنو آهي مون وٽ ان جو ثبوت آهي، اوهان هن مرد کان پڇيو ته هن وٽ ڪهڙو ثبوت آهي ته هي ٻار مون کي هن جو آهي/ هن مان پيدا ٿيو هو. ٿي سگهي ٿو ته مون کي ڪنهن ٻئي منهنجي دوست مان مون کي پيٽ ٿيو هجي ۽ هي ٻار ڄائو هجي. ان وقت اڃان ڊي اين اي جو رواج ڪونه هو).
هڪ عورت کي ڪيئي مڙس هوندا هئا جنهن ڪري اولاد لاء مادراڻه طور ان جي سڃاڻپ ٿيندي هئي. هاڻي وري هڪ مرد کي ڪيئي زالون هجن ٿيون جنهن ڪري اولاد جي سڃاڻ پيء جي نالي سان ٿئي ٿي.
هڪ عورت کي ڪيئي مرد.......
هڪ مرد کي ڪيئي عورتون (زالون).........
اها تبديلي هڪ ڏينهن، هڪ سال يا هڪ صديء ۾ ڪونه آئي آهي ان لاء تمام گهڻو عرصو لڳو آهي. اسان جو موضوع اهو به ڪونهي تنهنڪري ان تي انتهائي مختصر نظر وڌي آهي.
مٿئين تبديليء جو مکيه سبب ڪهڙو هو؟ اسان جو موضوع اهو آهي.
ان سموري صورتحال م جنهن شيء پنهنجو تمام گهڻو ڪردار ادا ڪيو، اهو آهي مرد جو جسماني طور طاقتور هجڻ ۽ عورت جو نسبتا ڪمزور هجڻ. اها جسماني طاقت جي وڇوٽي عورت کي مرد جو بتدريج/ آهستي آهستي پهريائين هيسيل، پوء غلام بڻائڻ جو مکيه ڪارڻ بڻي.
سنڌ ۾ خاص طور سموري دنيا ۾ عام طور اڃان تائين عورت کي ٻئي نمبر جو شهري سمجهيو ويندو آهي.
لطيف سائين جي وقت ۾ اڄ وارو يورپ به عورتن لاء ڪو چڱو رايو رکندڙ ڪونه هو. اتي به اهو سڀ ڪجهه ٿي گذريو آهي جيڪو اڄ هتي ٿي رهيو آهي (ٿوري گهڻي فرق سان)
يورپ جي عورت ته وڃي هاڻي برابريء واري حيثيت جي مالڪياڻي بڻي آهي پر سنڌ سميت اڃان به ڪيئي ملڪ آهن جتي عورت کي حقارت واري نظر سان ڏٺو وڃي ٿو.
اچون ٿا پنهنجي سنڌ تي جتي اڃان تائين (ايڪويهين صدي) عورت وڪرو ٿئي ٿي،
اڃان تائين وني ٿئي ٿي (ڀاء ڪنهن ڇوڪريء سان ڪارو ٿيو ان جي چٽيء طور ڀيڻ يا ڪا ٻي ڇوڪري ڏني وڃي ٿي)
هن جي شادي قرآن سان ڪرائي وڃي ٿي.
پيء کي ٻي شاديء جو شوق ٿئي ٿو ته ڌيء بدر ۾ ڏيئي يا وڪڻي پاڻ ٻي يا ٽين شادي ڪري ٿو.
پيء يا ڀاء قتل ڪري ته به نياڻي ئي عيوضي طور ڏني وڃي ٿي.
( اسلام ۾ مرد کي طلاق جو حق حاصل آهي (توڙي جو اهو حق عورت کي به ڏنل آهي پر نظام اهڙو قائم ٿيل آهي جنهن ۾ ان جو رائج هجڻ اڻ ٿيڻو آهي، بس....)
مرد هڪ عورت کي طلاق ڏني............
ڪجهه وقت کان پوء ان مرد کي پڇتاء ٿيو...........
ٻيو ڪو سبب بڻيو...........
هاڻي اهو ساڳيو مرد ان ساڳي ئي عورت سان نڪاح ڪرڻ چاهي ٿو.......
ان لاء ان ساڳي عورت کي ڪنهن ٻئي سان نڪاح ڪرڻو آهي......
اهو وري ان کي طلاق ڏئي..........
پوء ساڳيو يعني اڳوڻو مڙس ان سان شادي ڪري سگهي ٿو.......
ان کي عام طور حلالو چئبو آهي..........
غور سان ڏٺو وڃي ته
ان حلالي ۾ ڪنهن کي ڀوڳڻو پوي ٿو/ ڪير ڀوڳي ٿو؟....
مرد پاران ڏنل طلاق واري عمل ۾ ڪنهن کي سزا ملي ٿي؟
ان جو فيصلو پڙهندڙن تي ڇڏجي ٿو ته هو انتهائي گهرائي سان سوچي سمجهي، فيصلو ڪري پنهنجي راء ڏيئي پوء اڳتي پڙهن)
جڏهن ايڪويهين صديء ۾ ائين آهي ته سترهين صديء ۾ ڇا هوندو؟.
ڇا ان وقت واري عورت اڄ واري سنڌي عورت کان آزاد هوندي؟
ته پوء سلام آهي هن باغين جي سردار شاعر کي جنهن پنهنجو هيرو،
ڪو مڇن وٽيل جوڌو جوان نه،
پاڻ سڄو ڏينهن نياڻين جي پويان گهمندڙ ۽ پنهنجي ڀيڻ کي ڪارو ڪري ماريندڙ غيرتي ڀاء نه،
پنهنجي ٻي يا ٽين شادي ڪرڻ جي شوق ۾ پنهنجي ڌيء بدر طور ڏيڻ واري پيء کي نه،
پاڻ هوٽل تي ويهي ڏينهن گذاريندڙ ۽ زالن کي خيرات لاء لائين ۾ بيهاريندڙ نه،
پر ڪمزور عورت کي بڻايو آهي ۽ اسان لاء وڏو سبق آهي ته ان تي غور ڪريون ۽ پنهنجي سنڌ کي عزت ڀريو مقام ڏيارڻ لاء پنهنجي عورتن کي غلام بڻائڻ بجاء ان کي برابريء جي حيثيت ڏيئي صلاحي بڻايون.
اها صلاح لطيف سائين سترهين صديء ۾ ڏني، دنيا جي ذهين قومن کي اها ڳالهه ويهين صديء ۾ سمجهه ۾ آئي، انهن عورتن کي جنگي محاذ تي رائيفل کڻي اجگر بلائن کي شڪستون ڏيڻ کان وٺي جنگي ميدان ۾ ڪمانڊر بڻائي فوجن کي وڙهائڻ تائين وارن سڀني ڪمن ۾ آزمايو جنهن ۾ لطيف سائين صحيح نڪتو. اڄ اهي قومون دنيا جي طاقتور قومن سان اکيون اکين ۾ وجهي ڳالهائين ٿيون.
................۽ پنج هزار سال پراڻي تهذيب رکڻ وارا،
پنج هزار سال اڳ ڍڪيل نالين واري تهذيب رکڻ وارا،
ههڙي فلاسافر، سائنسدان، سماجيات جي ماهر، جنسيات جي لاهن چاڙهن کي سمجهڻ واري، قوم پرست، غلام قومن جي نفسيات جي ماهر ۽ پيار جي وڏي ۾ وڏي شارح انسان جي مزار اڳيان نوجوان معصوم ڇوڪريون جن ڪڍڻ لاء جهومائي رهيا آهن............