سهڻي-11
سڀڪا چئي، آئون سهڻي، لئي پرين پيئي،
سڀان سڀيئي، پسبيون پاتار ۾.
ڪيتريون ئي عورتون گهڙا کڻي، تڙن تي پهتيون آهن،
سڀ ڪنهن جي دعوى آهي ته هوء به سهڻي آهي، هيء به سهڻي آهي،
پر سڀني جو عشق سهڻي جهڙو ڪونهي تنهنڪري سڀاڻي اهي سڀ درياء جي پاتار ۾ پيون هونديون.
لطيف سائين فرمائي ٿو ته گهڙو کڻڻ سان هر عورت سهڻي ڪونه ٿيندي.
سکڻيون دعوائون ڪرڻ سان سڀ سهڻيون ڪونه ٿينديون.
جيئن................
جيڪو گهر کان رُسي، اهو قومي ڪارڪن!!؟؟
پنج جملا ڳالهائي نه سگهڻ وارا اسان وٽ ليڊر ٿيا،
پوء انهن جي افعالن/ ڪرتوتن سنڌ جو ڪهڙو حشر ڪيو آهي؟
هڪ مها قومي ڪارڪن انتهائي جذباتي انداز ۾ تقرير ڪندي دنيا ۾ ڳالهايا ويندڙ هي ناياب لفظ فرمايا “غدار پيدا ڪيا آهن انهن لائبريرين، ساڙيو انهن کي”
لائبريريون سڙيون ته ڇا بچيو؟
ڇا بچندو جيڪڏهن علمن کي باهيون ڏجن!!؟؟
دنيا جي انقلابين علمن کي چميو،
اسين ويٺا باهيون ڏيون!
پوء ڇا بچيو آهي ان جي نتيجي ۾.
علمن کان سواء قومي ڪارڪن، مها ليڊر
روڊن جا نائيٽ ميئر بڻيا.
گاڏيون ڦريون، ماڻهو ماريا ۽ لٽيا!!!
ته ڇا ڪنهن به ڪاز لاء، مقصد لاء،
ڪو نظريو،
ڪا پارٽي نه هجڻ گهرجي؟
ڪو ڊسيپلين نه هجڻ گهرجي؟
لطيف سائين فرمائي ٿو ته
گهڙو کڻڻ سان،
تڙ تي وڃڻ سان،
درياء ۾ گهڙڻ سان
سڀ ڪا سهڻي ٿي نه ٿي سگهي.
سکڻن نعرن سان،
لٻاڙ سان سڀڪا سهڻي ٿي نه ٿي سگهي،
اها ڳالهه ٽي چار سو سالن کان پوء سنڌين ئي ثابت ڪئي ته
لٻاڙن سان صرف قومي ڌاڙيل ئي پيدا ٿيندا،
قومي ڪارڪن نه.
*****
ڪنڌيء اڀيون ڪيتريون، ساهڙ ساهڙ ڪن،
ڪنين سانگو ساه جو، ڪي گهريس ڪيو گهڙن،
ساهڙ سندو تن، گهاگهائي گهڙن جي.
ساڳي ئي ڳالهه آهي ته؛
سڌ ڪرڻ ۽ ڪجهه ڪري ڏيکارڻ ۾ فرق آهي،
چوڻ/دعوى ڪرڻ ۽ ڪجهه ڪري ڏيکارڻ ۾ فرق آهي،
جيڪي ماڻهو دل سان ڪوبه ڪم ڪن ٿا،
خوشيء سان ڪوبه ڪم ڪن ٿا،
انهن جي دل مان تحريڪ اٿي آهي ان ڪم جي، ته پوء اهي ئي ڪامياب آهن،
(ٽي سو سالن کان پوء ميڪسم گورڪيء چيو، گولي بندوق مان نه پر گوريلي جي ذهن مان نڪرندي آهي)
اهي ئي سچا قومي، سماجي ڪارڪن آهن.
* * * * *
وڻن ويٺا ڪانگ، وچين ٿي ويلا ڪري،
گهڙي گهڙو هٿ ڪري، سڻي سانجهيء ٻانگ
سيئي ڍونڍي سانگ، جتي ساهڙ سپرين.
* * * * *
گهڙي گهڙو هٿ ڪري، ٻهون نهاري ٻنگ،
سر در يار فدا شد چه بجا شد، وصل اهو ئي ونگ،
رات جنين جو رنگ، الا سي اڪارئين.
* * * * *
گهڙي گهڙو هٿ ڪري، ٻهون نهاري ٻنگ،
و امامن خاف مقام ربهي، اي لنگهيائين لنگهه،
سڪندين سيد چوي، ڪين جهليندو جهنگ،
رات جنين جو رنگ، الا سي اڪارئين.
* * * * *
گهڙي گهڙو هٿ ڪري، چيلهه ٻڌي چوتو،
منهنجو من ميهار کي پار وڃي پهتو،
گوتي ۾ گوتو مونکي ميهار جو.
ڇا شاعري لفظن جي معنى سمجهڻ،
لفظن جي بيهڪ کي سمجهڻ سان ئي سمجهه ۾ اچي ويندي آهي؟.
ڇا شاعري سمجهائي به سگهبي آهي؟
فرض ڪريو ڪو شعر ڌاري زبان جو آهي،
ڪو انگريزي، فارسي، روسي، عربي زبان جو آهي
انهن جي سڀني لفظن جي معنى اچي ٿي، معلوم ڪجي ٿي/ ڊڪشنريء وغيره جي مدد سان، يا ڪنهن ٻئي طريقي سان.
ته ڇا شاعري سمجهه ۾ اچي ويندي....؟
اچو هڪ تجربو ڪريون.....
لطيف سائين جو ئي ڪو هڪ شعر کڻو، اوهان جي سامهون ڪو انگريز بيٺو آهي،
اوهان ان کي هر لفظ جي معنى سمجهائيو ٿا....
ڇا اهو انگريز شعر جي تهه تائين پهچندو؟
ته پوء منهنجو هي لفظي ترجمو لطيف سائين جي شاعريء ذريعي اوتيل اونهائيء تائين پهچائي سگهي ٿو ڪنهن کي؟
جواب آهي ته نه.
ان لاء اوهان جو ان ڪيفيت مان گذريل هجڻ ضروري آهي،
هڪ ٻئي شعر ۾ به لکي آيا آهيون ته،
هن سائين سان دوستيء لاء صرف ۽ صرف اوهان جو عاشق هجڻ ضروري آهي،
وڍيو آهين ته ويهه، نه ته وٺيو واٽ ونء تون،
هي تنين جو ڏيهه، ڪات جنين جي هٿ ۾.
اوهان جو ميٽرڪ، بي اي هجڻ،
بندوقن هلائڻ جي ٽريننگ وارو هجڻ ضروري ڪونهي پر اوهان جو عاشق هجڻ ضروري آهي. (ڏسو يمن ڪلياڻ ۾ هن شعر تي لکت)
اچون ٿا پنهنجي موضوع تي،
پر ان کان اڳ بيهو ته هڪ سين ڏسون..............؛
هڪ ڳائڻو ڳائي رهيو آهي،
ڪي ٻڌندڙ، پنجاه، سو، ٻه سو ويٺا آهن.
ان ڳائڻي لفظ پرين پڪاريو،
ڇا سڀني ٻڌندڙن، پنجاه، سو، ٻه سون جي ذهنن ۾ ساڳي ئي / هڪ ئي سهڻي جي تصوير ايندي؟
مثال طور هڪ ماڻهوء جي محبوبا جو نالو مومل آهي، ته ڇا سڀني ٻڌندڙن جي ذهن ۾ ان همراه واري محبوبه مومل جي تصوير ايندي؟
جواب آهي ته نه.
ته پوء، ڪنهن جي تصوير ايندي؟
مومل جي عاشق جي ذهن ۾ مومل جي تصوير،
شگفته جي عاشق جي ذهن ۾ شگفته جي تصوير،
شائسته جي عاشق جي ذهن ۾ شائسته جي تصوير ايندي،
سلمى جي عاشق جي ذهن ۾ سلمى جي تصوير.........
ها...............
هاڻي ٻڌايو ته جيڪڏهن ڪو ڪنهن جو به عاشق ڪونهي ته پوء ان جي ذهن ۾ ڪنهن جي تصوير اڀرندي؟
جواب آهي ته ڪنهن جي به ڪونه.
ڇو ته اندر کي روشن رکندڙ ڏيئو اڃان ٻريو ئي ڪونهي....
انساني رڳ رڳ ۾ وسندڙ
(انگ انگ وچ مستي بڻ ڪي نچي تيرا پيار)
انگ انگ ۾،
نس نس ۾،
تند تند ۾،
رت جي ڦڙي ڦڙي ۾،
ڦڙي ۾ موجود ڳاڙهن جزن ۾،
ڦڙي ۾ موجود اڇن جزن،
وهڪري واري مستي پيدا ڪندڙ ته اڃان اکين رستي اندر داخل ئي ڪونه ٿيو آهي..!!)
جيڪڏهن معشوق جي تصوير ذهن ۾ نه اڀرندي ته وصال جي مزي جهڙا/ سموري جسم جي انگ انگ ۾ سڪوني لهر پيدا ڪندڙ خيال ڪيئن جڙندا؟
جيڪڏهن معشوق جي تصوير ذهن ۾ نه اڀرندي ته وڇوڙي جي تصوير ڪيئن ٺهندي!؟،
جيڪڏهن وڇوڙي جي شڪل ڪونه ٺهندي ته وڇوڙو ڇا آهي، ڪيئن سمجهه ۾ ايندو؟.
............ته پوء ڳالهه واضع آهي ته اهو ٻڌندڙ ان ڳائڻي کي ٻڌي ان ڪيفيت ۾ ڪونه ويندو جنهن ڪيفيت ۾ هو ڳائي رهيو آهي،
جنهن ڪيفيت ۾ مومل، شگفته، شائسته، سلمى وغيره جا عاشق پهچي ويندا.
هي ته ان مسافر وانگر هوندو جنهن لاء گاڏي ئي ڪونهي..............
جڏهن پرين جي تصوير ئي ڪونه جڙندي،
ته پوء
ڇا بچندو زندگيء ۾..........
ته پوء لطيف ڪيئن سمجهه ۾ ايندو؟
ته پوء سسئيء جي ڪيفيت ڪيئن سمجهه ۾ ايندي؟
ته پوء ڪيئن سمجهه ۾ ايندو ته،
هزار ڪات ڪهاڙن جي ڀَوَ کان پرينء جي وصال جو تصور، ان تصور جي هڪ جهلڪ وڌيڪ وڻندڙ آهي....
ته پوء ڪيئن سمجهه ۾ ايندو ته مومل ڇو باه ۾ اڇلايو پاڻ کي؟
ته پوء ڪيئن سمجهه ۾ ايندو ته سهڻي ڪاريء رات ۾،
مڙس جي ڀاڪر مان آهستي آهستي سُرڪي،
ڳِلو کولي،
جاڳي پوندڙن تي نظر وجهندي،
انهن تي وري هڪ آخري نظر وجهندي..........
(توهان مان ڪڏهن ڪو ان خوف ۽ وصال جي وچ واري ڪيفيت مان گذريو هوندو ته پڪ سمجهه ۾ ايندس ته آخري نظر کان پوء،
اطمينان ٿيڻ کانپوء،
پهرئين کنيل وک ڪيتري مزيدار،
(هن وچ واري ڪيفيت کي چئبو
” منهنجو من ميهار کي پار وڃي پهتو“
اندر کي راحت ڏيندڙ هوندي آهي)
دلو کڻندي،
درياء جي ڀڪ تي پهچندي،
”منهنجو من ميهار کي، پار وڃي پهتو“ واري ڪيفيت ۾ رواني ٿيندي هوندي؟
هاڻي اچو ته شعر ٻيهر پڙهون....
گهڙي گهڙو هٿ ڪري، چيلهه ٻڌي چوتو،
منهنجو من ميهار کي پار وڃي پهتو،
گوتي ۾ گوتو، مونکي محب ميهار جو.
دلو کڻي،
درياء ڏانهن راهي ٿي آهي،
پيرن کي ٻوڙڻ واري پاڻيء ۾ بيهي،
چوتي کي،
قميص جي ڪنڊ کي،
چيلهه سان ٻڌي ٿي، پهرئين وک کڻي ٿي،
جسماني طور درياء جي هِن ڀر آهي،
پر من وڃي ميهار سان ڀاڪرئين پيو آهي،
ميهار جي ڳَلي لڳو آهي،
ڪوسي ڪوسي سيني سان هي پاڻي ڀنل ڪوسو سينو لڳو آهي،
گوتا پيا اچن پر وصال جي
اميجنري ڪيفيت طاري آهي.
اچو هڪ ٻيو شعر پڙهون ۽ هن عشق جي ايٽلانٽڪ سمنڊ کي سمجهڻ جي ڪوشش ڪريون.
گهڙي گهڙو هٿ ڪري، الاهي توآهر،
ڄنگهه ڄرڪي وات ۾، سسي نيس سيسار،
چوڙا ٻيڙا چڪ ۾، لڙ ۾ لڙهيس وار،
لکين چهٽيس لوهڻيون، ٻيون ٿيلهيون ٿرئنيون ڌار
مڙيا مڇ هزار، ڀاڱا ٿيندي سهڻي.
هن شعر جي آخري سٽ پڙهي، الائي ڇو منهنجو اندر اجهامي ويندو آهي،
ڇا لطيف سائين کي ٽي سو سال اڳ اسان سنڌين جي افعالن جي خبر هئي؟
ڇا کيس خبر هئي ته دنيا جي گولي تي موجود سندس قوم ايترو پاڻ ڦرائيندڙ ٿيندي؟
ڇا کيس خبر هئي ته ڦيٿي جيڏي وڏي ايجاد ڪندڙ،
پنج هزار سال اڳ ڍڪيل ناليء جو تصور ڏيندڙ قوم،
دنيا ۾ ترقي يافته تهذيب رکندڙ قوم، ڪڏهن پنهنجي گهر لٽجندي رڳو “هوء هوء، ڦر ڦر” ۽ “گهوڙا گهوڙا” به ڪونه ڪندي؟
سندس ڌرتي سهڻيء جي بت وانگر پيئي ورهائبي...........
ڪجهه وقت اڳ هندستان جي ٿڏيل،
انساني روپ ۾ درنده صفت،
بيگناه ماڻهو ماري، پنهنجي جهنڊي ۾ دفنائي،
روئي پٽي، جنسي ڳوڙها ڳاڙي،
پريس ڪانفرنس ڪندي،
مطالبا ڪندا ته قاتل گرفتار ڪريو نه ته...........
وري ان جي آڙ ۾ ٻئي ڏينهن گهر گهر لاش پهچائيندڙن چيو هو ته سنڌ جي گادي ڪراچي سندن آهي،
ٻه هزار سال کان اچي
مزوريء جو ڍونگ ڪري،
گهر گهر هٿيار وڪڻندڙن ڪجهه وقت اڳ چيو، ڪراچي ڪل ڀي همارا ٿا،
آج ڀي همارا هي،
ڪل ڀي همارا رهيگا..
ان سموري سين ۾ اصل رهواسي گم....
ته پوء سهڻي وارو مٿيون شعر پڙهي ڇونه اندر اڳڙيون ٿئي.....
ڪيئن نه من اجهاميل لڳي.....
ته پوء پڪ سمجهو ته هن سائين کي خبر هئي ته سندس قوم رڳو نعرا ئي هڻندي،
نعرن کان اڳي ڪونه وڌندي............!