سهڻي-16
لارن جا لنوَ لائي، سا ڪيئن آڇيان عام،
لڳس جنهن جي لام، سو دوست دلاسا مهي.
انگ انگ وچ مستي بڻڪي،
.................نچي تيرا پيار.....
ڇا پيار ڪو نياپو آهي؟
ڪا رسم آهي جيڪا پوري ڪرڻي آهي،
دنيا جي ڪم ڪار لاء ڪنهن هڪ عضوي کي ڪم ڪرڻو پوي ٿو.
مثال اوهان کي پنڌ ڪرڻو آهي،
اوهان وک کنئي، ٽنگون، پير هلندا رهندا.
هٿن کي به ٿوري گهڻي حرڪت ايندي.
اوهان لکڻ جو ڪم ڪريو ٿا،
هٿ هلندا ٻيا گهڻا تڻا حصا پنهنجي جاء تي آرامي هوندا
يا ڪم کان فارغ هوندا
پيار..............
سموري جسم کي لرزائي ڇڏي ٿو،
پيار وقت سمورو جسم سر بسجود آهي،
پرينء اڳيان بيهڻ جا به ڪي آداب آهن،
پرين ڏانهن راهي ٿيڻ جا به ڪي آداب آهن،
پرينء ڏانهن تڪڻ جا به ڪي آداب آهن..........
پرين سان ڳالهائڻ جا به ڪي آداب آهن.
پرين سان قرب ونڊڻ جا به ڪي آداب آهن
وڏو سچ ته اهو آهي ته سڀ آداب آهن ئي پرين لاء............
اهي آداب پنهنجي آخري نتيجي طور سموري ڪائنات کان ڪٽي، الڳ ڪري، صرف ۽ صرف محبوب سائين جي کاتي ۾ لکن ٿا اوهان کي.
باقي دنيا ڄڻ ته آهي ئي ڪونه،
ڪو وجود ئي ڪونه ٿي رکي.
هونئن ته اکيون هر شيء کي ڏسڻ لاء ڪافي آهن،
پر پرينء کي ڏسڻ لاء سمورو جسم اک ٿي وڃي ٿو،
هن ڪيفيت ۾ ئي ته لطيف سائين چيو هو،
وٽن ويٺي آهيان ڏسيو ڪين ڏسان،
جنهن جيهو ئي ناه ڪو صورت سان سنديان،
ڏسيو ڪين ڏسان، آءُ نه جيئندي ان ريء.
يعني مان ان جي سامهون ويٺو آهيان،
جنهن جهڙو ڪو دنيا ۾ اڃان تائين پيدا ئي ڪونه ٿيو آهي،
پر مونکي لڳي ٿو ته هن جي سامهون هوندي به،
هن کي ڏسندي به مان هن کي ڄڻ ته ڏسان ڪونه ٿو.
هڪ ٻيو شعر آهي جو،
ڪنهن پر روئان پرينء کي روئي نه ڄاڻان،
مٿي کڻيون ڀڻان، هنجن هاڻا هٿڙا.
اچو ٿورو ڳالهه کي هن انداز ۾ سمجهون.....
روئڻ ڇا کي چئجي؟
ڪنهن جو پيء مري ويو،
اهو ساڳيو انسان ڪنهن جو پٽ هو،
اهو انسان ڪنهن جو مڙس هو،
اهو انسان ڪنهن جو ڀاء هو،
ڪنهن جو مامو هو،
ڪنهن جو چاچو هو،
اهو انسان ڪنهن جو دوست هو،
(ڪنهن جو گهرو دوست، ڪنهن جو گهٽ گهرو)
ڪنهن سان هو وڙهيل هو،
هن جا سوين قسم جا رشتا هئا زماني ۾ رهندڙ ماڻهن سان، جيئن عام طور تي ٿيندو آهي.............
ڇا هن جي مرڻ تي سڀ ماڻهو هڪ جيترو روئيندا؟
ڀلا هن جي ڀاء کي جيترو روئڻ گهرجي، (ڀائرن ۾ به هو ڪنهن هڪ کي وڌيڪ پيارو هو، ڪنهن کي گهٽ) ڇا دوست به ايترو ئي روئيندا؟
پاڙي وارا؟
ٿورو پاسيرا؟
جواب آهي ته نه...........
ته ڇا روئڻ جو به ڪو حق هوندو آهي،
يعني جيئن، جيترو، ڪيئن، ڪيترو روئڻ گهرجي؟
پرين جي وڇوڙي جيترو گهاء ڏنو آهي، ان مطابق روئڻ گهرجي؟
ته پوء مڃڻو پوندو ته روئڻ جو به ڪو حق هوندو آهي...
ٿورو ترسو.........
اوهان ڪنهن محفل ۾ دوستن سان ويٺا آهيو....
اتي ڪنهن دوست ڪو لطيفو ٻڌايو،
اوهان سڀ کليا،
سڀ دوست گهڻو ڪري ان لطيفي جيترو کلندا، جيڪڏهن ڪو وڌيڪ کلندو ته ٻيو ان کي ٽوڪيندو ته، خير ته آهي! اهڙي ته ڪا ڳالهه ڪونه هئي هن لطيفي ۾!!؟
ان جو مطلب ته ڪنهن کلڻ جو حق ادا نه ڪيو ڪنهن وري حد کان وڌيڪ......
لطيف سائين فرمائي ٿو ته مونکي منهنجو پرين جيترو گهاء ڏيئي ويو آهي مان ان جيترو ته روئي ڪونه ٿو سگهان/ ڪونه ٿو روئان.
بس، ڄڻ ته رسم ٿو پوري ڪريان.
..............۽ اهو ئي ته پرين آهي جنهن کي ڏسڻ جو حق اسان جي هنن ٻنهي اکين کان ڪونه ٿو پڄي.
ڪونه ٿو ادا ٿئي.
پري پري تائين ڏسڻ واريون سامهون/ ويجهو/پاسي ۾ ويٺل پرينء کي ڏسي نه سگهن ته ڇا چئجي؟
هنن جي دانهن ڪنهن کي ڏجي؟
ڇا اها ڪيفيت بيان ڪرڻ جهڙي آهي؟
ٻڌڻ لاء ڪن ڪافي آهي،
مهين ڀڻڪ به ٻڌن ته وڏي وڏي لائوڊن جا پردا ڦاڙيندڙ آواز به،
پر پرينء کي ٻڌڻ لاء ٻه ڪن ڪٿي ٿا پورا پون.
هي ڪن ته وائڙا ئي رهن ٿا ته ڪيئن ٻڌون، دنيا جي سڀ کان چاشنيء واري زبان مان نڪتل هڪ هڪ اکر، هڪ هڪ لفظ کي ٻڌڻ جو حق ڪيئن ادا ڪريون؟.
ڇا اکيون ڏوهي آهن، پرينء کي ڏسڻ جو حق ادا نه ڪري سگهڻ لاء؟
ڇا ڪن ڏوهي آهن پرينء کي ٻڌڻ جو حق ادا نه ڪري سگهڻ لاء؟
نه............
جنهن کي ڏسڻ سان،
جنهن تي پهرئين نظر پوڻ سان پنج ڇهه ئي حواس جواب ڏيئي وڃن،
سمورو جسم سُن ٿي وڃي،
سموري جسم تي ڪنٽرول ڪندڙ دماغ هوش وڃائي ويهي،
سمورو جسم پنهنجا عضوا وڃايل محسوس ڪري،
سوچون هڪ جاء نه رهن،
جتي اڱڻ چمان يا عجيب چمان واري ڪيفيت هجي
اتي ويچاريون اکيون يا ويچارا ڪن ...............
انهن جو ڪهڙو ڏوه...
ته ڇا مٿيون شعر،
اديون سڀ اندام، چڙن منهنجا چوريا.
عشق جي جسم جي اندر ڪا هڪ جاء آهي؟
يا هو نس نس ۾ وڃي پنهنجا آستانا اڏي ٿو؟
ان مٿئين سوال جو جواب ۾سهڻي چوي ٿي ته نه،
نس نس ۾ پرين وسي ٿو،
ان سان لاڳاپيل هڪ هڪ شيء سڀني حواسن جو ٺار آهي،
مٿي کان وٺي ننهن جي چوٽيء تائين پرينء جو قبضو رهي ٿو،
سڀ اندام، سڀ عضوا، ميهر جي مينهن جي ڳچيء ۾ پيل چڙن چوريا آهن،
پنهنجي جاء تان چوري ڇڏيا آهن، ساز لاء به چيو ويندو آهي، ته ساز کي چور،
ڪو چنگ چور،
يعني وڄاء.............
منهنجو سمورو جسم ميهر جي مينهن جي چڙن وڄائي ڇڏيو آهي.
لارن جا لنوَ لائي،
ميهر جي مينهن کي ڳچيء ۾ پيل گهنڊن،
لار جو مطلب مينهن جا ٻچا، ڦر، وڇون، ڪونهان....
انهن جيڪا اندر ۾ محبت جي لهر پيدا ڪئي آهي اها عام ماڻهوء کي ڪيئن ٻڌايان،
محبت جو مٺاج، ٻڌائي سگهڻ جهڙو آهي ئي ڪونه، اهي سمجهي سگهندا به ڪونه تنهنڪري انهن کي ڪيئن ٻڌايا ته انهن گهنڊن منهنجي اندر ۾ جيڪا لنوَ لائي آهي اها ڪهڙي قسم جي آهي،
ڪيئن آهي؟
ڇا ذائقو ٻڌائي سگهڻ جهڙو هوندوآهي،
لفظن ۾ بيان ڪري سگهجي ٿو؟
انگور کٽا آهن...
انگور مٺا آهن....
ڏوڪا ڦڪا آهن...
ڏوڪا مٺا آهن....
نارنگي کٽي آهي....
نارنگي مٺي آهي....
صوف ڦڪو آهي....
صوف مٺو آهي.....
ڇا انگورن، نارنگين، ليمن جو کٽو ٻڌايو ويندڙ ذائقو هڪ جهڙو کٽو هوندو آهي؟
ڇا انگورن، نارنگين، ليمن جو مٺو ٻڌايو ويندڙ ذائقو هڪ جهڙو مٺو هوندو آهي؟
ڇا کنڊ، کارڪون ۽ مٺيون نارنگيو، مٺا سڏجندڙ انگور هڪ جهڙي ذائقي وانگر مٺا هونديون آهن؟
جڏهن کائي سگهندڙ سڀني شين جي ذائقن تي اڃان تائين نالا رکي نه سمجهايو ويو آهي ته ڇا پرينء جي مٺاڻ جي ماپ ٿي سگهي آهي...
سهڻيء جي اندر جا لنو لارن لائي آهي اها ٻڌائي، سمجهائي سگهڻ جهڙي آهي...؟
***
اچو هڪ ٻيو شعر پڙهون،
چوڌاري چڙا ٻرن ٻيلائين جا،
ستي سنڀارن جو پيم ڪن پڙاء
ويهڻ مون نه وڙاء، سڻيو جهانء، جهڄي هنيون.
تو اس طرح سي ميري زندگي ۾ شامل هي،
جهان ڀي جائون يي لگتا هي، تيري محفل هي.....
سهڻي چوي ٿي ته مونکي چوڌاري صرف ۽ صرف چڙن (مينهن، ڳئون، وغيره کي ڳچيء ۾ ٻڌل گهنڊ) جا آواز ئي ٻڌڻ ۾ اچن ٿا،
جڏهن ننڊ ۾ آهيان ته به منهنجي ڪنن تي پرين جو پڙاء، سڏ، واڪو، پڪار جو آواز ٿو پوي.
............پوء اهڙي حالت ۾، مونکي ويهڻ نه جڳائي،
منهنجو وڙ ناهي، عشق جو وڙ ناهي جو ويهي رهي،
منهنجو ته هانوء ٿو جهڄي، اهڙا اندر ۾ جهير وجهندڙ آواز ٻڌي.
ڇا اوهان کي ڪڏهن ائين محسوس نه ٿيندو آهي ته اڄوڪي ٿيندڙ شاعري سموري نه ته به گهڻي تڻي لطيف سائينء جي شاعري جي سمجهاڻي آهي،
شرح آهي،
مهرباني ڪري جڏهن به ڪو اهڙو شعر پڙهو جيڪو لطيف سائين کان پوء جو چيل آهي ته ان تي غور ڪندا ڪريو ته اها ڳالهه هن سائين ڪنهن نه ڪنهن طور تي ڪئي ته ڪونهي؟
اوهان کي گهڻو ڪري ائين لڳندو ته مان اوهان جي دل جي ڳالهه ڪئي آهي.
چڙن چوري آهيان، سک ٿي سمهان ڪيئن،
ساريان ساهڙ ڄام کي، ڏه ڏه ڀيرا ڏينهن،
ميهار مرڻ سيئن، نير پاتم نينهن جو.
چوڌاري ٻڌڻ وارن آوازن چوري آهيان، (چنگ وانگر چورڻ) (وڄائي آهيان)
پنهنجي ساه ۾ سانڍيل کي، ڏه ڏه ڀيرا هڪ ڏينهن ۾ ياد ڪريان ٿي.......
(هڪ ٻئي شعر ۾ پڙهي آيا آهيون ته،
ڏه ڏه ڀيرا ڏم هڪ ڏينهن ۾ هن تي پيو ڏمربو هو..........مطلب ڪو ڏه ڀيرا ڪونهي،
هڪ، ٻه ، ٽي وغيره پر تمام گهڻا دفعا،
............پر پرين سان ڳڻڻ جا ليکا آهن؟
پرين کي ياد ڪرڻ جي تسبيح به ڪا آهي جنهن جا داڻا ڳڻي سگهجن؟
اهو دم حرام جنهن ۾ نانء نه نرمل جو.....
جو دم غافل، سو دم ڪافر،.....
(جيڪو دم پرينء جي غفلت، ان جي يادگيري کان سواء کڻجي اهو دم، دم ناهي............)
سو پرين ۽ ليکا!؟
اهڙو ڪو ليکو اوهان ٻڌو!؟
آخري سٽ ساه ۾ سانڍڻ جهڙي آهي ته،
ميهار سان ته مرڻ تائين،
يعني آخري ساه تائين منهنجو ساه ٻڌل آهي،
ٻن ساهن کي هڪ نوڙ، رسي سان ٻڌو ويو آهي...........
سلهاڙيل آهي اندر اندر سان،
من من سان،
تن تن سان،
ٻه ساه هڪ ٿي وڃن ته پوء....
اها آهي آخري منزل عشق جي...
پر نه......
عشق جي به آخري منزل ٿيندي آهي!؟
اوهان ٻڌي آهي!؟
ڪارا ڪن ڪاري تُڳي، جت ڪاريهر ڪڙڪا،
مئي متي مهراڻ ۾، اچن دوپارا دڙڪا،
ويندي ساهڙ سامهون، جهول ڏنس جهڙڪا،
کرڪن جا کڙڪا، سامهون ٿيڙس سير ۾.
رات جي اونداهيء ۾ ڪارا ڪن،
ڪاري رات (تڳي)
درياء جا وروڪڙ،
تار وهندڙ مهراڻ ٻنهي پارن جا دڙڪا، (وڃڻ ۽ موٽڻ)
ساهڙ ڏانهن ويندي انهن سان گڏ جيڪو جهول ڪري بيٺل پاڻي آهي،
( ڇا سمورو درياء هڪ ڪرو يعني هڪ جهڙو ٿي وهندو آهي؟
درياء ۾ گهڙڻ کان پوء ڪنارن سان ته ڪجهه پاڻي بيٺل هوندو آهي، پوء جيئن جيئن اڳتي وڌبو تيئن تيئن وهڪرو يعني سير (وچ درياء) تيز ٿيندو ويندو. وري سير کان پوء جڏهن ٻئي ڪناري تائين پهچبو ته وري دريائي وهڪرو گهٽبو ويندو ۽ آخر وڃي انسان بيٺل پاڻي اورانگهي ڪناري پهچندو. ڳوٺاڻن کي ته اها ڀلي ڀت خبر هوندي ته درياء کان پوء يعني ڪنارن جي ويجهو جيڪو جهنگ بيٺل هوندو آهي اهو پاڻي درياء سان گڏ وهڻ ته پري پر ان جو تعلق درياء سان جڙيل هوندو به ڪونهي ڪڏهن ڪڏهن)
جنهن لاء ٻڌ سڌ اها آهي ته وهندڙ کان بيٺل/ جهول ڪيل پاڻي خطرناڪ هوندو آهي،
اهڙي خطرناڪ،
خوفناڪ پوزيشن ۾،
پرينء جي ڌاريل مينهن، وڇين جي ڳچيء ۾ پيل گهنڊن جو آواز سامهون آيو سهڻيء کي،
ان هڪ آواز،
ڪُنن جي آوازن،
ڪاريهري وهڪرن،
جهول واري پاڻيء جي خوف کي ميٽي ڇڏيو
سو ايترن مٿي بيان ڪيل خوفن جي مقابلي ۾،
پرين پاڻ به نه،
پرينء جو آواز به نه
پرينء سان سڌي جڙيل شيء به ڪونه
صرف پرين جي مينهن جي ڳچيء ۾ پيل گهنڊ جو هڪ آواز............
اهو ئي ته لطيف آهي............
* * * * *
کرڪن خوش ڪياس،محبتي ميهار جي،
پسڻ ڪارڻ پرينء جي، آڌي اٿياس،
ستي جاڳاياس، سانڀر سپرين جي.
پرين پاڻ ڀلو،
پرينء سان لاڳاپيل سڀ شيون ڀليون،
پرينء سان لاڳاپيل يادون ڀليون،
پرينء جو پار ڀلو،
پرينء جي پار جي هر شيء ڀلي،
پرينء جي پار کان ايندڙ هوا به ڀلي،
ته پوء پرينء جون ڌاريل مينهون به ڀليون،
وڇون به ڀليون،
انهن جي ڳچي ۾ پيل گهنڊ به ڀلا،
انهن مان نڪرندڙ آواز به ڀلا،
...........انهن آوازن، انهن ڀلن آوازن مونکي خوش ڪيو آهي،
انهن ئي ته آڌيء رات واري مٺڙي ننڊ مان جاڳايو آهي،
جاڳي پوڻ کان پوء پرينء تائين پهچڻ ۽ ان سان ملڻ.
جياريس سنڀار، ڪوه ڪرينديم گڏجي،
ويرو تار وجود ۾، پريان جي پچار،
سي سڄڻ هون نه ڌار، جي هيئنڙي ۾ حل ٿيا.
اهو ئي ته عشق آهي،
پرينء جي ياد اندر کي ٺاري،
پرينء جي ياد اندر کي ٻاري،
(اسي ڪو ديک ڪر جيتي هين، جس ڪافر پي دم نڪلي)،
( ڪاوڙ ڇڏ تون، اها ڪاوڙ تنهنجي ماريندي،............ پر هڪڙي مرڪ جياريندي)
سهڻي ٿي چوي ته،
دنيا مونکي ڀلي روڪي،
پرينء جي ياد جو ڏيئو اندر کي روشن ڪريو بيٺو آهي ته پوء ملڻ کي ڇا ڪبو؟.
پرينء جي يادن جي درياء جون ويرون وجود کي واسو ڪريو ويٺيون آهن،
وجود سمورو ئي ته وار وار کان لونء لونء تائين ان هڪ سر جي سائينء جو آهي،
سي سڄڻ هون نه ڌار، جي هيئنڙي ۾ حل ٿيا.
هيء هڪ سٽ غور طلب آهي.
حل ٿيڻ ڇا کي ٿو چئجي؟
ڇا دنيا جي ٻئي ڪنهن شاعر به ان انداز سان پرينء کي سمجهيو ۽ سمجهايو آهي؟
اوهان جي هٿ ۾ کير ۽ کنڊ آهي،
لوڻ ۽ لسي آهي،
اوهان جي هٿ ۾ رنگ ۽ پاڻي آهي،
اوهان کير ۾ کنڊ وجهي ڇڏي،
لوڻ وجهي ڇڏيو لسيء ۾،
يا صاف پاڻيء ۾ رنگ وجهي ڇڏيو.
ٿوري دير کانپوء اها کنڊ کير سان ملي هڪ ٿي ويئي،
لوڻ لسيء سان ملي هڪ ٿي ويو،
اهو رنگ پاڻيء ۾ گم ٿي ويو.........
هاڻي اوهان ڪوشش ڪريو ته
کنڊ کي کير کان الڳ ڪريو،
لوڻ کي لسيء کان الڳ ڪريو،
رنگ کي پاڻيء کان الڳ ڪريو..........
اوهان ڪونه ڪري سگهندا.
شايد مشين جي ذريعي اهو ممڪن ٿئي پر،
هن همراه جي ڳالهه اڄ کان ٽي چار سو سال اڳ جي چيل آهي،
ان وقت اهڙين مشينن جا تصور به ڪونه هئا انسان وٽ..........(هاڻي به اسان وٽ ته ڪونه آهن باقي انساني ڪارنامن کي ڏسي ٻڌائي سگهجي ٿو ته ائين به ممڪن آهي...
(جا خدا کان نه ٿي، جا نه امڪان ۾،
ڳالهه آهي اها اڄ جي انسان ۾)
منهنجو ارادو اهو هو هن ڪتاب لکڻ وقت ته اهي شعر جيڪي دنيا ۾ سڀ کان اڳ لطيف سائين چيا آهن (منهنجي مطالعي مطابق) يعني جيڪو ڪجهه مون پڙهيو آهي، اهي شعر ڏيندس.......
ته پوء سر سهڻي اٽڪل سمورو ئي ته ان ڪرائيٽيريا تي اچي ٿو
ڇو ته سهڻيء کي هيروئن ڪري پيش ڪرڻ پهريون دفعو آهي.......
ته پوء سهڻيء لاء چيل سموريون ڳالهيون اچڻ گهرجن.
ٻيو ته سهڻيء کي ڇڏي ڪري به هن سر ۾ جيڪو اينيشيٽو ورتل آهي سائينء جو، اهو به ته اچڻ گهرجي نه.
سو عاشق ۽ معشوق جي نفسيات،
پيار جا لاها چاڙها،
جيڪي هن انسان سمجها آهن ۽ سمجهايا آهن اهو ڪو خواب وانگر ٿو لڳي،
اڻ ٿيڻو ٿو لڳي ڄڻ!
پرين منهنجي اندر ۾ ڪيئن آهي؟
اسان ٻه جسم پر هڪ ساه آهيون............
اسان کي بس هڪ ئي سمجهو....
ڳڻپ ۾ ٻه، اصل ۾ هڪ.....
ٿي سگهي ٿو اهو ڪنهن اڳ چيو هجي پر
هيئنڙي ۾ حل ٿيڻ!!؟؟
يعني جيئن کنڊ، لوڻ، رنگ وغيره پاڻيء ۾ کير ۾ حل ٿي ويا،
پنهنجو وجود وڃائي هڪ ٿي ويا..............
عشق چئبو ئي ان کي آهي ته منهنجو وجود ختم، بس تون ئي تون...
ڪهي حسين فقير نماڻا، مين نهين سڀ تون.................
(منهنجو ئي هڪ شعر آهي،
تون، مان،
ڪٽ، ضرب، جوڙ ، ونڊ
پاڇي تون
پرين اندر ۾ حل ٿي ويو،
هاڻي اهو مونکان
مان هن کان الڳ ٿيڻ ناممڪنات ۾ آهي،
هڪ ٿيڻ کانپوء وري واپس ٻه ٿيڻ!!؟؟