سهڻي-8
سموريون ٻوليون ٽمٽار آهن شاهڪار ادب سان،
فارسي شاعري دنيا جي آسمانن تي آفتاب وانگر چمڪي پيئي،
روسي ٻولي !
يوناني!
انگريزي!
اردو!!؟
اهڙا خيال لفظن ۾ پوئيل آهن جو عقل دنگ رهجي وڃي ٿو،
انهن کان ڪو انڪار ڪري سگهي ئي نه ٿو.
اهڙيون ئي قهر جون شاعريون اوهان به پڙهيون هونديون پر هن دوست جا خيال،
ڳالهه ڪرڻ ۽ سمجهائڻ سڀ ڪجهه نرالو آهي.
اچو ڪجهه شعر پڙهون ۽ ته پوء ٿا اڳتي وڌون،
نڪو سنڌو سير جو، نه ڪو سنڌو سڪ
عدد ناه عشق، پڄاڻي پاڻ لهي.
درياء جي سير/وهڪرو،
وچ درياء ۾ پاڻي گهڻو هجڻ ڪري ماپي ڪونه ٿو سگهجي.
معلوم نه ٿو ڪري سگهجي.
ساڳيء طرح عشق جو وهڪرو،
ماپ،
ڪو ليڪو،
سنڌو ڪڍي نه ٿو سگهجي
ڇو ته
عشق انگن اکرن ۾ نه ٿو سمجهائي سگهجي،
عشق انگن اکرن سان ماپي ڪونه ٿو سگهجي،
اڃا اڳتي ته، عشق جي ڪا ماپ آهي ئي ڪونه، ته پوء ٻڌائجي ڇا!؟
هو پنهنجي پڄاڻي پاڻ لهي...
يعني پنهنجو جواب پاڻ ڳولي ٿو
*****
عدد ناه عشق جو، سڻي ٿي ساڻي،
ڪانهي پڄاڻي، مهندان منڌ ميهار جي.
مٿان مٿان ڪجهه سمجهون ٿا، اکرن جي ولوڙ ڪريون ٿا. جڏهن سڀني شعرن جي معنى ٿي چڪي هوندي پوء تشريح ڪنداسين.
عشق جي ماپ انگن اکرن ۾ ڪري نه ٿي سگهجي،
انگن اکرن ۾ اهڙو ڪو نقشو چِٽي ڪونه ٿو سگهجي، ڪا زبان ان کي بيان ڪرڻ کان قاصر آهي، ڪو قلم ان کي لکي سمجهائي سگهڻ کان قاصر آهي، ڪو مصور ان کي برش سان چٽي سگهي ئي نه ٿو......
جو ٻڌڻ وارو ٻڌي ۽ اچي مدد لاء پهچي.
*****
سڪ تنهنجي سپرين، جيئن تران تيئن تار،
تون ئي رهين روح ۾، تون ئي اکيان ٻهار،
پرين تنهنجي پار، مون واجهائيندي ورهيه ٿيا.
ها! هاڻي هڪ وک اڳتي وڌيو آهي شاعر.
اي پرين! تنهنجي سڪ ايتري آهي جو جيئن توڏانهن تري ٿي اچان تيئن وڌي ٿي، ٿوري ڳالهه اها سمجهه ۾ آئي آهي ته سڪ جو ڪا عددي تصوير، ڪا شڪلي تصوير ته ڪونهي باقي ايترو ضرور آهي جو جيئن تنهنجي ويجهو ٿي اچان تيئن اها وڌي ٿي، کٽي ڪونه ٿي.
تون ئي روح ۾ رهين ٿو، تون ئي اکين ۾....
حقيقت ۾ به تون آهين ته نظر نه اچي محسوسات ۾ به تون آهي،
اکيون کولي توکي ڏسي سگهان
اکيون بند ڪري به توکي ڏسي سگهان
ان هوندي به مونکي ائين ٿو لڳي ڄڻ توکي ڏٺي ورهيه ڪي سال ٿي ويا هجن.
عشق جي ماپ مون وٽ بس اها ئي آهي.
عشق جي ماپ تور وري به عشق جي تارازيء سان....
ان کان سواء ٻي نه.
اهو آهي اسان جو لطيف.
*****
سڪ تنهنجي سپرين ڪپي ۽ ڪوري،
سگهان نه چوري، ڏاڍو نيئر نينهن جو.
عشق ڇا آهي، عشق انسان جي جسم کي ڪپي ۽ ڪوري ٿو. اهو جملو هن ئي سائين جو آهي.
عشق انسان کي جسماني ۽ روحاني طور تي اهڙو ته ٻڌي سوگهو ٿو ڪري جو هو چُري پُري ڪونه ٿو سگهي، ڄڻ ڪنهن رسي سان مضبوط ڪري ٻڌل هجي.
*****
سڪ تنهنجي سپرين اندر ٿي اجهل،
ٻرڪيو ٻاهر نڪري، کوري کانئي کل،
ريء سيرائيء سل، مون کي ڏنا سڄڻين.
پرين ته وڏي ڳالهه آهي، ڀلا پرين سان لاڳاپيل شيون وصفجي سگهيون آهن اڄ تائين..!؟
عشق ڇا هي؟
وصف ٿي سگهيو آهي؟
سوين ڳالهيون ڪريو، پر ڳالهه اڃان اتي جو اتي.
پرينء جي سڪ اندر کي اجهل، جهلڻ جهڙو ڪونه،
پڪڙجي سگهڻ جهڙو ڪونه،
هڪ هنڌ ماٺ ڪري، پرينء کان غافل ٿي ويهي رهڻ ڪونه.
اندر مان اڪير نڪري ته ڪنهن جهل/ پڪڙ ۾ اچي ڪو انسان؟
جيئن گرم، اڀاميل پاڻي ٿانوَ مان ٻاهر نڪرندو آهي تيئن هي ساڙيندڙ عشق به منهنجي کل کي ساڙي ٻاهر ٿو نڪري.
ڪاٺيء کي ته سيرائي سان سل، سوراخ، ٽُنگ ڪڍبا آهن پر هي ته مونکي سيرائيء کان سواء سوراخ پيو ڪڍي اهو پرين/ پرينء جو عشق.
*****
سڪ تنهنجي سپرين، اندر ٿي اجهاڳ،
منجهئي ڀريا ماڳ، پلٽيا پاريون ڪري.
اي منهنجي سر جا سائين! تنهنجي سڪ اندر ۾ اجهاڳ آهي، جهاڳي سگهڻ جهڙي ناهي، تمام گهڻي آهي. جيئن درياء ڀرجڻ کان پوء ڪنارن کي ٻوري ڇڏيندو آهي تهڙيء طرح.
*****
ڏٺي ڏينهن ٿيام، ڪهه ڄاڻان ڪيها پرين،
نيڻ ڀرجي نينهن، پلٽيا پاريون ڪري.
*****
ڏٺي ڏينهن ٿيام، ڪهه ڄاڻان ڪيها پرين،
سهسين سجن الهي، واجهائيندي ويام،
تن لئه سال ٿيام، جن ريء ساعت نه سري.
جڏهن اوهان اسان ڪو ماڻهو ڏسون ٿا،
ان جا مهانڊا، منهن اندر ۾ نقش ٿي وڃي ٿو. جيڪڏهن انهن کي روز ڏسون ٿا يا وقت به وقت ڏسون ٿا ته انهن جو چهرو تصور ڪرڻ سان سامهون اچي وڃي ٿو.
پرين جنهن کي ڏسڻ سان اندر ۾ اهو نقشو ڄڻ ته اُڪرجي وڃي ٿو. اڪر ٿي وڃي ٿو پر اهو اڪريل، (ڪور ڪيل/ٿيل) نقش به وقت سان ڌنڌلجي وڃي ٿو.
هڪ ڳالهه مونکي بار بار اوهان سان ڪرڻ گهرجي ته هن انسان کي پڙهڻ وقت اوهان اهو دور، يعني ٽي سو سال پراڻو دور ذهن ۾ رکو ۽ هن کي پڙهو، سمجهو.
اهڙا شعر جيڪي اڄ به ائين ٿو لڳي ته ڪنهن پهريون دفعو چيا آهن ته ڇا ٽي سو سال اڳ واري دور کي تصور ۾ رکي پڙهڻ سان اچرج نه اچڻ گهرجي؟
وقت بي رحم آهي، پيارن جو تصويرون به ڌنڌلايو ڇڏي.
منهنجي مطالعي مطابق، جيئن گهڻن هنڌن ڳالهه ڪئي اٿم ته هيء ڳالهه به هن سائينء ئي ڪئي آهي ته وقت سان اندر ۾ اڪر ٿيل تصوير به ڌنڌلائجي وڃي ٿي.
مون کي پرينء ڏٺي ڏينهن ٿي ويا آهن، يعني عرصو گذري ويو آهي. پرينء ڪيئن هو، هاڻي ته تصور ڌنڌلائجي چڪو آهي.
( اوهان جي ذهن ۾ پڪ سوال آيو هوندو ته پرينء جو چهرو ڪيئن ٿو وسري سگهي. لطيف سائين غلط آهي.
ها لطيف سائين غلط آهي، اهو پرين ڪيئن ٿيو جنهن جو چهرو وسري چڪو هجي......
پر اڳ ۾ به ڪيترا دفعا ڳالهه ٿي آهي ته هي شاعر اوهان جي اندر ۾ اٿندڙ سڀ سوال سمجهندو آهي ۽ ڪوشش ڪندو آهي ته اوهان کي ان جا جواب به ڏئي.
عشق به عجب شيء آهي،
عشق پرين کي ڏسڻ جي حرص جو نالو آهي، يعني ايترو حرص جيڪو پورو ڪونه ٿئي.
جنهن انسان کي ڏسڻ سان لڳي ته ان کي ڏسي سگهڻ جو حق ادا ناهي ٿي رهيو.
جنهن انسان کي ڏسي به لڳي ته ڄڻ ڪو سٺو، وڻندڙ خواب ويٺو ڏسجي،
جنهن انسان کي ڏسڻ سان انسان جا حواس ڪم ڪرڻ ڇڏي ڏين، ان جو تصور اهڙي جو اهڙو تصور ڪيئن ويهندو.
جيڪو جڏهن ملي ته هڪ سال هڪ پل لڳي،
جيڪو جڏهن وڇڙي ته هڪ پل هڪ سال لڳي،
جنهن انسان کي ڏسڻ کانسواء هڪ پل نه گذري ان کان سواء سال گذري ويا آهن.
ان جو تصور به زماني جي ڏکن ۾ ڌنڌلائجي ٿو.
هڪ دوست اسان سان گڏ لاهور ۾ ٽريننگ ڪندو. اهو خطن جو زمانو هو. يعني موبائيل وغيره ته ڪونه، هڪ پي ٽي سي ايل فون، اها به وڏن وڏن ماڻهن جي گهرن ۾، يعني سڀني جي رسائيء ۾ ڪونه.
هڪ ڏينهن ان ڏانهن ان جي امڙ جو خط آيو، جنهن ۾ هن لکيو هوس ته، تون ڪڏهن ايندين، هاڻي ته ذهن ۾ ويٺل تصوير به ڌنڌلائجي چڪي آهي.