سهڻي-31
ان اوسيئڙي اٿيان، سنجهي ڪري سينگار،
پرين تنهنجو پار، پسان مان پر ڪنهين.
مون کي نه ته ڪو گهر آهي،
نه ته ڪو ور يعني مڙس آهي،
نه وري ڪا ٻي مال ملڪيت آهي.........
ها باقي منهنجي من ۾ ميهار آهي (جيڪا دنيا جي سڀ کا وڏي دولت آهي)
ان خيال، ان انتطار ۾ اٿان ٿي سنجهي ئي......
( اچو ته ذهن ۾ اٿندڙ هڪ سوال حل ڪري پوء اڳتي وڌون.... اهو سوال اهو آهي ته ان وقت ماڻهن جي سمهڻ ۽ جاڳڻ جا ٽائيم ڪهڙا هئا؟
ان وقت ڪا واچ، ڪي گهڙيال ته ڪونه هئا.
انسان فطري لحاظ کان سوير يعني سج لٿي سمهڻ ۽ پره ڦٽيء جي اٿڻ جو عادي رهيو آهي يعني جيڪا نيچر پکي پکڻ جي آهي اها ئي. سموري ڪائنات جي رات سج لهڻ سان شروع ٿئي ٿي ۽ ڏينهن پره ڦٽي مهل. هاڻي ڪجهه سال ٿيا آهن جو ان ۾ ڦيرو آيو آهي خاص ڪري بجلي جي ٺهڻ کان پوء.
سينيمائون آيون، شهر وڌيا، مارڪيٽون ٺهيون، ماڻهو نوڪريء تي هجڻ ڪري شهر ڏانهن (خريداريء لاء) دير سان وڃڻ شروع ٿيا.
سهڻيء وقت به سج لهڻ سان ئي رات شروع ٿيندي هئي ۽ پره ڦٽيء سان ڏينهن.
ان وقت جي سين تي نظر وجهون ٿا.
سج لهڻ کانپوء سڃ، رستا ويران.
هر ماڻهو آرامي پنهنجي گهرن ۾.
ٻاهر خوفناڪ جانورن جو خوف (ان وقت ڪي وڏا شهر ڪونه ٺهيا هئا، ڳوٺ اهي به ڪجهه گهرن تي مشتمل، پري پري تائين ڪا آبادي ڪونه....ڳوٺ کان ٻاهران، يعني گهرن جي پوري ٿيڻ سان ئي جهنگ..... جهنگ لتاڙي ڳوٺ اچبو.... سهڻي اهو جهنگ به لتاڙيندي هوندي (پڪ سان).
( اسان جي شهر ۾ هڪ ڳوٺاڻو عبدالحڪيم سومرو عرف حاڪو سومرو روزا اٿاريندو هو. ٻين ڳوٺن وانگر ڳوٺ جي آخري گهرن وٽ رات جو (اسُرَ وقت) هن کي هڪ سوئر نظر آيو، جنهن کي هن مينهن جو ٻچو سمجهو. هو ان کي هڪليندو گهر وارن کي سڏيندو رهيو. جڏهن سوئر هڏڪار ڪري جهنگ ڏانهن ڀڳو ته هن به پاڻ کي ان کان پري ڪيو)
درياء جي ڪناري وري گهاٽو جهنگ، سهڻي اهو به لتاڙيندي هوندي..... اسان جڏهن ڪجهه پڙهندا آهيون ته صرف پنهنجي چوڌاري واري ماحول کي نظر ۾ رکندا آهيون........
اوهان کي بار بار اها گذارش تڏهن ٿو ڪريان ته هي شعر پڙهي پنهنجي ذهن ۾ اهو ياد ڪريو ته اوهان اڄ کان ٽي سو سال چيل شعر پڙهي رهيا آهيو، سهڻي ان کان به ڪجهه سال اڳ جي آهي. مطلب جي ڳالهه ته سڀ هيروئنون، مارئي، نوري، سسئي، سهڻي، ليلا، مومل، سورٺ وغيره ٿلهي ليکي چار سو سالن کان به اڳ جون هيون. ان وقت جي ممڪنه ماحول کي نظر ۾ رکي پوء اڳتي وڌو).
سو سهڻي ٿي چوي ته مان سنجهي ئي اٿي، سنجهي جو مطلب سانجهي ڪونه پر گهر ڀاتين جي سمهي رهڻ کان جلدي پوء اٿي سينگار ڪريان ٿي ۽ نڪري پوان ٿي پنهنجي من گهرئي مشتاق سان ملڻ لاء.
هڪ ڳالهه ٻي به اوهان سان شيئر ڪريون ته،
قصي ۾ چيل آهي ته ميهار روزانو تري سهڻيء ڏانهن ايندو هو، پوء جڏهن ميهار بيماريء سبب ڪونه آيو ته سهڻي تري اوڏانهن ويئي....
جيڪڏهن ميهار تري ايندو هو سهڻي ڏانهن ته به ته سهڻيء کي گهران نڪرڻو پوندو هوندو....ڇو ته ميهار ان جي گهر ڪونه پر درياء جي ڪناري اچي ملندو هو...قوي امڪان موجب....
يعني سهڻي تري وڃي يا ميهار تري اچي، سهڻي ٻنهي صورتن ۾ گهر کان ٻاهر نڪرندي.
نڻان کي شڪ پيو....جنهن سهڻيء جو پيڇو ڪيو ۽ ڏٺائين ته هن هڪ لڪايل دلو ٻوڙن مان ڪڍيو ۽ کڻي درياء ڏانهن منهن ڪيائين.....
نڻان کي شڪ ڪيئن پيو....
ان لاء هن پڪ سان ڪجهه دفعا سهڻيء کي گهر ۾ ڳوليو هوندو ۽ ان جي نه ملڻ تي ان کي شڪ پيو هوندو......
شعر ۾ چيل آهي ته
نه گهر،
نه ور...
يعني مون کي گهر به ڪونهي،
پيء ماء جو گهر ته هوء ڇڏي آئي.
ساهراڻي گهر کي هوء گهر تسليم ڪونه ٿي ڪري
نه ور،
مڙس به ڪونهي...
ڏم مڙس ڪونهي، هڪ مرد آهي، هڪ غير آهي، الائي ڪير؟
مرد ۽ مڙس ۾ فرق آهي.
اهو مڙس نه هجڻ برابر آهي جنهن کي دل تسليم ڪونه ڪري،
يعني اقرار م بالسان و تصديق م بالقلب... وانگر.
سهڻيء جي ڪيفيت بيان ڪرڻ جهڙي آهي؟
گهر هن لاء دوزخ،
نظر کڻي نهاري ته ڏم تي پوي جيڪو به ڪرب ڀريو...
سڀ ڪجهه منهنجو ڪونه...
هڪ ميهار..........سموري دنيا.