کنڀات-2 : چنڊ کي سزا
چار ڪروڙ سالن کان ٿيندڙ هڪ جرم،........... ان جي سزا به وڏي هجڻ گهرجي.
پر سوال اهو ته......
جرم شاعرن ڪيو، عاشقن ڪيو......... پوء سزا چنڊ کي ڇو؟
جواب آهي ته اها سزا گهٽ، آئنده اهڙي جرم کان بچڻ جو اپاء وڌيڪ آهي. ان ڪري ئي لطيف سائين چنڊ کي محبوب واري ڀيٽ واري عظيم عهدي تان لاهي قاصد جو عهدو ڏنو.
يعني ان کي محسوس ڪرايو ته تون پرين سان ڀيٽجڻ جهڙو ته نه پر تون عاشقن جا سنيها کڻي وڃڻ جهڙو آهين.
اچو اهڙا ڪجهه شعر پڙهون؛
ناسيندي نگاه، پهرئين ڪج پرينء ڏي
احوال عاجزن جا، آکج لڳ الله،
روز نهاريان راه، اکيون اوهان جي آسري.
ناسيندي نظر پهرئين ڪج پرين ڏي،
قمرَ! ڪهج قريب کي، نست آئون نِٻَرُ،
ٻي ڀيڻي ناهم ڀر، اکيون اوهان جي آسري.
* * * * *
چڱا چنڊ چئيج، سنيها کي سڄڻين،
مٿان اڱڻ اڀري، پرينء جي پئيج
جهيڻون ڳالهائيج، پيرين وجهي هٿڙا.
* * * * *
اُڀرُ چنڊ پس پرين، تو اوڏا مون ڏور،
سڄڻ ستا ولهه ۾، چوٽا ڀري ڪپور،
پيرئين آئون نه پڄڻي، ٻاٻل ڏي نه ٻور
جنهن تي چڙهي اسور، سنجهي سڄڻ سيٽيان.
هتي صرف ڪجهه شعر ڏنل آهن. اصل ۾ گهڻا آهن. هنن ۽ ٻين اهڙن شعرن ۾ هي شاعر چنڊ کي پنهنجو نياپو کڻي ويندڙ سڏي کيس اهو نياپو ٿو ڏئي ته تون جڏهن اڀرين، سڀ کان پهرئين نگاه منهنجي پرين تي وجهجانء. ان کي منهنجو هي نياپو ڏجانء ته مان ۽ منهنجون اکيون اوهان جي آسري آهن.
پرين کي نياپو ڏيڻ وقت تمام جهيڻو ڳالهائجانء،
ان سان ڏاڍيان نه ڳالهائجانء.
ان جي پيرن تي هٿ رکي پوء منهنجا عرض پڄائجانء.
مٿين شعر ۾ آخري شعر وري نواڻ وارو ۽ قهر جي سوچ وارو آهي. اي چنڊ تون اڀر ۽ پرين ڏس. ڇو ته منهنجي سر جا مالڪ مونکان ته پري آهن پر تنهنجي ويجهو آهن.
هي شعر جيڪڏهن ڪنهن سائنسدان جو چيل هجي ها ته جيڪر اسين کيس وڏو سائنسدان ۽ خلا جو ماهر سڏيون ها.
(علامه اقبال جو هڪ شعر آهي ته، ستارون سي آگي جهان اور بهي هين.................هن شعر جي تشريح اسين ان حد تائين به ٻڌي آهي ته ستارن کان اڳي، يعني خلا کان اڳي، يعني ڪائنات جي حد پوري کان به اڳي ڪي دنيائون، ڪي جهان ٻيا به آهن. جڏهن ته هن شعر جو مطلب هرگز هرگز اهو ڪونهي. اقبال ايتري پرواز وارو هو ئي ڪونه… پر سرڪاري طور تي کيس پزيرائي ڪري تقريري مقابلن ۾ کيس اهڙي تشريح ڏني وڃي ٿي ته جيئن مقابلو کٽي ڪي انعام اڪرام حاصل ڪري سگهجن)
پر لطيف سائين جي مٿئين شعر ۾ هڪ معنى خيزي سمايل آهي.
اچو ٿورو مثالن سان سمجهون.
اوهان ٽي وي ڏسو ٿا.
ڊرامو هلي رهيو آهي،
ڪي خبرون هلي رهيون آهن.
ڇا اهي خبرون ٽي وي جي اندر پيل آهن؟
جواب آهي ته نه.
خبرون، ڊراما، فلمون سڀ ٽي وي جي اسٽوڊيو مان نشر ٿيندا آهن ۽ اسان واري ٽي وي انهن کي ڇڪي اسان کي ڏيکاريندي آهي.
..............ته ڇا اسٽوڊيو مان اهي پروگرام سڌا سنوان ٽي وي ڇڪي اسان تائين پهچائيندي آهي؟
وري به جواب آهي ته نه.
هن باب جي آخر ۾ هڪ پيپر تي ٺهيل تصويرن مان اها ڳالهه چڱيء ريت سمجهه ۾ اچي ٿي.
اچو ان کي وڌيڪ مثالن سان سمجهڻ جي ڪوشش ڪريون.
اکيون بند ڪري تصور ڪريو.
اوهان اڄ کان ٽي سو سال اڳ واري جهان ۾ آهيو.
بجلي ڪونه ٺهي آهي.
ٽيليفون ڪونه ٺهي آهي.
ٽي وي، ريڊيو ڪجهه به ڪونه.
فونو به ڪونه.
ڪو فيس بوڪ،
ڪو ٽيوٽر،
ڪا چيٽنگ ڪجهه به ڪونهي.
ڪي تصور به ڪونه آهن ڪنهن جي ذهن ۾.
اوهان جو پرين ڪنهن ڏوراهين پنڌ تي آهي.
ڪا ريل گاڏي، ڪا ڪار، ڪا بس، ڪا موٽر سائيڪل ڪجهه ڪونه.
ان سدا بهار سونهن جي مالڪ جي خبر به ڪونهي ته هو/هوء ڪٿي آهي؟.
هاڻي اکيون کوليو..........
اوهان مٿي ڇت تي سمهيا پيا آهيو.
ڪو آواز ڪونهي.
ڪو اوهان سان گڏ ڪونهي.
اڌ رات آهي اوهان کي پرينء جي ياد ستائي ٿي.
اوهان پاسا بدلائي بدلائي ٿڪا آهيو.
اوهان سڌا ٿي سمهيا آهيو ۽ مٿي آسمان تي چنڊ اهو به چوڏهئين جو پيو چمڪي.
اوهان کي خيال ٿو اچي ته چنڊ ايترو مٿي آهي جو سڀ هن کي ڏسندا هوندا........
.........۽ وري چنڊ به ته سڀني کي ڏسندو هوندو........،
بس پوء ته پرين به چنڊ کي ڏسندو هوندو ۽ چنڊ به سندس ادائون ڏسي رهيو هوندو.......
پر ماکي کان مٺو ته هن وقت ننڊ ۾ هوندو.
ته پوء اي چنڊ، تون ته وڏو ڪو خوش نصيب آهين جو پرين جيڪو ولهه ۾ ستل آهي. ولهه جو مطلب آهي کليل آسمان هيٺان. يعني پرين جي چهري ۽ چنڊ جي وچ تي ڪجهه به نه هوندو ته پوء چنڊ ولهه ۾ سمهيل پرينء کي ڏسندو هوندو.
سندس چوٽا جيڪي ڪپور (ڪافور) جي خوشبوء سان سندس مٿي هيٺان بستري تي وکريل هوندا انهن مان واس به وٺندو هوندو.
ڀلا پرين به ته مونکي ياد ڪري ننڊ کان پري هوندو....(ممڪن آهي).
اهو به مون وانگر چنڊ ڏانهن تڪيندو هوندو....(اهو به ممڪن آهي)...
ته پوء سڌو نه ته منهنجو رابطو پرين سان چنڊ رستي آهي.
هاڻي لڳي ٿو اسين پنهنجي مطلب جي ويجهو پهچي چڪا آهيون.
اها ئي ڪيفيت لطيف سائين جي هوندي جڏهن هن چنڊ کي نياپو کڻايو هوندو ته وڃ پرين کي منهنجو هي ۽ هي نياپو ڏي.
ٽي سو سال پوء سنڌ جي هڪ ٻئي شاعر (امداد حسيني) به ان سان ملندڙ جلندڙ شعر چيو؛
ڪاش! مان چنڊ هجان
تنهنجي اڱڻ اڀران
ننڊ ۾ ڪيئن ٿي لڳين
ٽڪ ٻڌي ڏسندو ئي رهان.
چنڊ جي سونهن سان به بغاوت.