سهڻي-3
تن ۾ تئنس پرينء جي، پيان نه ڍاپان
سمنڊ منهن ڪريان، سرڪيائي نه ٿئي.
کامان، مطلب اندر ۾ سڙان،
پڄران، مطلب ته تمام وڏي باه جي ڀرسان ان جي تَوَ تي ڪا شيء سڙي ته چئبو، پڄري ٿي.
لڇان مطلب تڙپان ۽ لوچان، ان کان بچڻ لاء هٿ پير هڻان، ڪجهه ڪريان.
تن ۾، مطلب پنهنجي تن/بدن/جسم/سرير ۾
تئنس، مطلب تپش، گرمائش، باه جهڙو جسم ٿي وڃڻ، (تپش جي ڪري اڃ)
پيان نه ڍاپان، مطلب ڪيترو به پيئا ته به اڃ نه لهي.
جيڪڏهن سمنڊ کي منهن ڏيان، مطلب سمنڊ پي ڇڏيان ته اهو منهنجي هڪ سرڪ به نه ٿئي.
(هڪ ڳالهه جي وضاحت ڪندو هلجي ته اسان وٽ سهڻيء جي ڪا تفصيلي ڪهاڻي ڪونهي. اڃان تائين اها ڳالهه به تحقيق طلب آهي ته اهو قصو ڪڏهن جو آهي؟
ڪٿان جو آهي؟
سنڌ جو آهي يا پنجاب جو.
هن قصي بابت قياس آرائيون آهن.
ڪيترائي سوال اڃان جواب طلب آهن.
اسان صرف ان تي ٿا لکون ته لطيف سائين هن عورت کي ڪيئن سمجهيو ۽ بيان ڪيو آهي. تنهنڪري سموري لکت ان سان ئي ٻڌل آهي....
(اهو سڀ ڪجهه هڪ ٻئي باب ۾ بحث ٿيل آهي)
هي سائين ايڏو وڏو شاعر آهي جنهن جو ادراڪ اڃان تائين ڪجهه سيڪڙو ڪيو ويو آهي، اسان هن سان انصاف ڪٿي ڪري سگهيا آهيون؟
ان تي به ڳالهائبو حال في الحال اچون ٿا شعر جي معنى طرف).
انسان اڃان تائين ان تي قادر ناهي ته هو لفظن سان احساس چِٽي.
عاشق جا احساس ته وري ڳالهه ئي ٻي آهن.
فرض ڪريو ته ڪنهن ماڻهوء کٽاڻ ڪونه کاڌي آهي، هاڻي ان جو ذائقو لفظن ۾ ڪيئن چِٽي سگهجي ٿو؟ (همين هي وفا ڪي اميد ان سي، جو نهين جانتي وفا ڪيا هي)
يا ڪنهن انسان کي ڪو عشق نه ٿيو آهي، ان کي ڪيئن ٻڌائجي ته تڙپ ڇا ٿيندي آهي؟
ڪنهن وڇوڙو ناهي ڏٺو ان کي ڪهڙا لفظ لکي سمجهائبو ته پرينء جو پري ٿي وڃڻ ڇا ٿيندو آهي؟
لطيف سائين هن فن جو ماهر آهي. هن جون هزارين خوبيون آهن پر منهنجي نظر ۾ وڏي ۾ وڏي خوبي اها اٿس جو هيءُ سين ٺاهڻ جو ماهر آهي.
منظر نگاريء جو ماهر آهي.
وقت بوقت ان تي لکيو به آهي ۽ اڳتي به لکنداسين.
سهڻي ٿي چوي ته؛
مان کامان ٿي، پچان ٿي، پڄران ٿي، لڇان ٿي، لوچان ٿي.....
پر ڇو سهڻي؟
منهنجي تن ۾ تمام گهڻي تپش، گرمي آهي، تن تئنس سبب باه جهڙو ٿي ويو آهي.....
پر سهڻي ڪيتري تپش آهي، ڪو ماپو....؟
ايترو جو، جيترو پيئان ته نه ڍاپان....اها اڃ ختم نه ٿئي.
(تپش جي ماپ ڪيئن ٿيڻ گهرجي؟)
اڄ کان ٽي سو سال اڳ ڪي ڪمپيوٽر، ڪي ٿرماميٽر وغيره ته ڪونه ٺهيا هئا ته ڪيئن سمجهائجي ۽ ٻڌائجي؟
لطيف سائين وٽ ۽ ان وقت جي ماڻهن وٽ رائج طريقو اهو ئي هو ته؛
(هتي بيهو، هڪڙي ڳالهه ٻي ڪريون، اها ڳالهه هيء آهي ته هي شاعر اسان تي پنهنجي راء مسلط ته ڪونه پيو ڪري...... )
سمجهه ۾ نه آيو سهڻي سانئڻ! ته تون ڪيترو پيئين جو تنهنجي اڃ نه اجهامي؟....
ڳالهه کي وڌيڪ واضع ڪر.
سمنڊ منهنجي ان تئنس کي اجهائڻ/ٿڌو ڪرڻ لاء هڪ سرڪ آهي.......
سرڪ کي ڪڏهن به ڍُڪ نه ٿو چئي سگهجي.
سرڪ ڍُڪ جو ڪو حصو آهي.
اندازو هڻو ته جيڪڏهن سمنڊ (زمين تي پاڻيء جو وڏي ۾ وڏو ذخيرو سمنڊ هوندو آهي) ڪنهن جو ڍڪ به ناهي ته ان ڪيفيت کي سمجهڻ ڪيترو ڏکيو آهي.
فرض ڪريو ته ڪو ماڻهو، ساهوارو تمام گهڻو اڃيو آهي ان کي ڪيترو پاڻي ڏجي جو ان جي اڃ لهي وڃي؟
جواب آهي ته ڪي گلاس (ٻه، چار، ڇهه، اٺ).......
ته پوء اها ڪهڙي اڃ آهي جيڪا سمنڊ کي سرڪيائي نه ٿي سمجهي؟
تن ۾ پيدا ٿيل تئونس پاڻيء سان ڪيئن لهي...
( پاڻي، اها پياس لاهڻ لاء پيدا ئي ڪونه ٿيو آهي ته اهو ڪم ڪيئن ڪري سگهندو جنهن لاء اهو (پاڻي) ٺهيو ئي ڪونهي.....)
(ڇا هن کان به ڪا واضع لفظ ٿي سگهن ٿا جيڪي شاه سائين چوي ها ته، هيء پياس، هي اڃ پاڻيء واري ڪونهي.....هيء ڪا ٻي اڃ آهي)
ڇا هي مبالغي واري شاعري چئي نظر انداز ڪرڻ جهڙي آهي؟
اهو چئجي ته شاعريء ۾ مبالغو هلندو رهندو آهي ڳالهه کي اتي ئي ڇڏي ڏجي؟
مونکي پڪ آهي ته اوهان مونسان هن ڳالهه ۾ متفق هوندا ته لطيف سائين مبالغائي انداز سان ڳالهه ڪرڻ کان تمام گهڻو مٿي آهي. مبالغي جي ضرورت انهن کي پوندي آهي جن وٽ ڳالهه کي سمجهائڻ جو ڏانوء نه هوندو آهي هو وڏي تشبيهه جو سهارو وٺندا آهن.
مبالغي جي ضرورت انهن کي هوندي آهي جن وٽ مشاهدي جي کوٽ هوندي آهي ۽ وري مشاهدي کي بيان ڪرڻ لاء لفظن جي اڻاٺ هوندي آهي....
پر هي ته مشاهدي جو به شهنشاه
ته لفظن جو رومن امپائر.....
هي حقيقي ڳالهه کي حقيقي انداز سان ڪرڻ جو قائل آهي ته پوء اها ڪهڙي اڃ آهي جيڪا تن ۾ پيدا ٿيل گرمائش کي اجهائي نه ٿي سگهي.
مٿي اها ڳالهه ڪري آيا آهيون ته عام باه پاڻيء سان وسائي سگهبي آهي پر عشق جي باه اجهائڻ عشق سان ئي ممڪن آهي.
هتي هڪ ننڍڙو سوال حل ڪريون ته پوء ٿا اڳتي وڌون.
سوال هي آهي ته عشق جي آگ صرف تن گرمائيندي آهي يا من به تڙپائيندي آهي؟
هڪ ننڍڙو بحث لطيف سائين جي هڪ شعر جي سمجهاڻي ۾ سمجهي آيا آهيون ته لطيف سرڪار من ۽ تن کي هڪ نه پر ٻه شيون سمجهي ٿو.
ٻنهي کي ڌار ڌار وجود وارو ٿو سمجهي....
ان جو مطلب اهو هرگز ڪونهي ته من ۽ تن جو پاڻ ۾ ڪو تعلق ڪونهي.
پرين لاء من ئي تڙپندو آهي.
من سان ئي تن جي پياس جنم وٺندي آهي،
سوچون ئي نقشو جوڙينديون آهن....
...........۽ نقشو ئي دماغ مان هڪ تحريڪ اٿاري سموري تن جي سمورن عضون کي پرينء جي لاء پيدا ٿيل تڙپ جي تابع ڪندو آهي
.....پوء من پاڻُ ڪڍي ويندو آهي ۽ تن پرينء لاء پيو تڙپندو آهي.....
جنهن جي باه اجهائڻ لاء سمنڊ به هڪ سرڪي ناهي لڳندو....
مطلب صرف هي آهي ته اڳتي هلي من ۽ تن جون گهرجون الڳ الڳ ٿي وينديون آهن. تن جي گرمائش ڪنهن به طور من جي ميلاپ سان ڪونه اجهامندي آهي.
اياز جو هڪ شعر آهي جنهن جو مطلب آهي ته “پرين جو روپ به ته ڪي پروگرام جوڙي اچي ٿو” ڪتاب وڄون وسڻ آيون.
پرينء کي ڏسڻ کان پوء سمورا انساني جذبا ۽ جبلتون عروج تي هوندا آهن.
استاد بخاري چيو آهي؛
تون ڳجهو اشارو، مان ٿڌو شوڪارو،
اٿيون دل مان ڇوليون، مٿان چپ سڪي ويا
تتيء ريت وانگر ٻيئي تن تپي ويا.
هوڏانهن تون اڃارو،
هيڏانهن مان اڃارو،
سيڪس جو مڪينزم هن ٻن ٽن سٽن جي شعر ۾ آهي.
ته پوء ٻنهي جي فرمائش به ڌار ڌار هوندي.....
ضروري ناهي ته پوء......
(هڪ نوجوان ڇوڪرو ڪنهن گهٽيء مان لنگهيو. هڪ گهر جي در جي وٿيء مان چمڪندڙ ڇوڪري نظر آئي...... اهو ڇوڪرو ان گهٽيء ۾ چڪر هڻندو رهيو پر بي خبر چنڊ ڪڪرن ۾ ئي لڪل رهيو.
هتي اوهان کان سوال آهي ته ان ڇوڪري جو ٽارگيٽ ڪهڙو هوندو؟
ڇا هو اها تمنا، اميد رکندو ته من به اڄ اها چمڪندڙ من موهڻي مون سان ڀاڪر پائي؟
ڪڏهن به نه.
ان جو ٽارگيٽ اهو ئي هوندو ته من ڪا جهلڪ وٿيء مان ئي ڏسڻ لاء ملي.
جڏهن اها هڪ دفعو ٻيهر، ٽيهر، گهڻا دفعا نظر ايندي ته هاڻي ٽارگيٽ اهو هوندو ته من هوء به مونکي ڏسي.
جڏهن هوء به ڏسندي ته اهو ٽارگيٽ ٿيندو ته من اها مرڪي پوي.......
.......۽ پوء جيڪڏهن ملاقات ٿي، ته پوء ٽارگيٽ ڪهڙو هوندو....
ان کي اڳتي وڌائيندا هلو).....
اها ڪهڙي قسم جي گرمي آهي جيڪا سمنڊ مان به ڪونه ٿي اجهي، سمجهه ۾ اچي ويندي.
هڪ ڳالهه ٻي به سمجهڻ جي آهي ته من جي من سان ۽ تن جي تن سان ئي اڃ اجهامندي آهي.
اچو هڪ شعر ٻيو پڙهون؛
کامان پچان نه مران، سڙان ساري رات،
ٻن ٻيائيء کي وجهي، ڪر پريان جي تات،
سيخون سنديون سڄڻين، اڀرن آڌيء رات،
نه ڪي هٿ نه ساٿ، ڏيهاڻئون چنگ چڙهان.
اڌ رات جي ڪيفيت،
پرين ياد آيو آهي،،،
پرين وسريو ڪٿي هو!؟
وسريو ڪونه هو ته ننڊ ڪيئن اچي ويئي!؟
اک ڪيئن لڳي ويئي!؟
ننڊ سوريء تي به اچي ويندي آهي،
بک نه پڇي بُسري (مٺي ماني) ننڊ نه پڇي هنڌ (بسترو)
انسان ڇا به چوي پر انساني ڪمزوريون ان جي جان ڪونه ڇڏينديون.
ڪو مائٽ، ڪو پرين پيارو هن دنيا مان ويو هليو.
ڇا ننڊ ڪونه ڪبي؟
ڇا خوشيون ڪونه ڪبيون؟
ڇا شاديون ڪونه ٿينديون؟
سڀ ڪم ٿيندا.........
ننڊ به آخر ڪيتري نه ايندي؟
اک ته ضرور لڳندي ڇو ته جسم جي ضرورت آهي...
جيئن تمام گهڻي بک هوندي جيڪڏهن ٿورو/ڪجهه ئي کائڻ لاء ملي ته هڪ دفعو بک کي ڌڪو لڳي ويندو ۽ جسم ۾ ڪجهه طاقت اچي ويندي، وري زندگي جي لهر ڊوڙندي جسم ۾.
ننڊ به ته بک آهي،
تمام گهڻي ٿڪاوٽ، ننڊ نه ڪرڻ ڪري بيخوديء ۾ اک ضرور لڳندي،
ان دوران به پرين ذهن ۾ ئي واسو ڪريو ويٺو هوندو،
(تنهن جو ثبوت اهو آهي ته جيڪڏهن گهري ننڊ ۾ اوهين پاسو بدلايو ٿا، هڪ لمحي لاء شعور جو وهڪرو هلي ٿو، هڪ سيڪنڊ لاء به اوهان جو ذهن سوچي ٿو ته سڄڻ سائين اوهان جي سوچ ۾ اچي ويندو، ان جي سوچ آئي ته اوهان جي ننڊ جي گهرائي ۽ سوچ جو مقابلو ٿيندو، ٿڪاوٽ سبب گهري ننڊ هوندي ته وري ڪنيڪٽ ٿي ويندي نه ته پرينء جي سوچ حاوي ٿي ويندي ۽ ننڊ ختم....
پرين ڪٿي ويٺل آهي عاشق جي سموري جسم ۾....
پرينء جي سوچ سافٽ ويئر آهي يا هارڊ ويئر.......
پرين ذهن ۾ وهندڙ سوچ جي سنڌونديء مٿان اڏيل اها بيراج آهي، جيڪا اڳتي سوچ کي وڌڻ ئي ڪونه ڏيندي........۽ سوچ ڪوٽڙيء کان اڳتي جو منظر پيش ڪندي آهي... پرين سوچ تي قبضو ڪري ويهندو آهي ۽ پوء بس..........سڀ ڪجهه ان جو).
انساني جسم پرين کان جدا نه ٿيندي به پاسيرو ٿي ننڊ حوالي ٿي ويندو.
پوء.................جيئن ئي جسم جي ٿوري گهڻي گهرج پوري ٿيندي،
سڄڻ جي سوچ اچي واسو ڪندي.
اڌ رات جو به ائين ئي ٿيندو،
الائي ڪهڙي مهل انساني سوچ پرين کان موڪل وٺي جسم کي ننڊ حوالي ڪيو هو،
پر وري ...................
هڪ ڳالهه ٻي...... ڀلا پرين ياد اچي ۽،
ان سان گهاريل گهڙيون ياد نه اچن، اهو ممڪن آهي؟
گهاريل گهڙيون ياد اچن، جيڪي ڳالهايو آهي، جيڪي ڀاڪر پاتا آهن، اهي ياد نه اچن اهو ممڪن آهي؟
پراڻا ڀاڪر ياد اچن ۽ نئين ڀاڪر جي تمنا نه جاڳي اندر ۾، اهو ممڪن آهي؟
ته پوء اهي گهڙيون ياد اچن ته ننڊ ايندي؟
ته پوء،
کامان،
پچان،
وري مران به نه.....ڇا موت ڪنهن طور تي نجات ڪونهي؟
مري به نه سگهجي، جي به نه سگهجي............
اهو ٻواٽو زندگيء جي سڀ کان ڏکي سٽيوئيشن آهي.
ساري رات پرينء جي ياد ۾ سڙجي،
پرينء جي ياد جون سيخون جسم جي لونء لونء ڪانڊاري ڇڏين،
ته ڇا ڪجي.
مٿي هڪ سٽ آهي ......
ٻن ٻيائيء کي وجهي، پرينء جي تات ڪر...
اچو ته ان تي ٿورو بحث ڪريون.
ٻيائي...............دوکو، دغا، مير، کوٽ وغيره
ٻيائي.............. ٻه رستا........؟؟؟
سهڻي ٻن رستن جي سوچ ۾ ڦاٿل...
پرار جي پڪار...............مقابلو............ گهر ۾ مڙس!!
پيار جو رشتو................مقابلو.............سماجي ٺپو لڳل قانوني رشتو!!
وڻندڙ پر غير قانوني.......................مقابلو............نه وڻندڙ پر قانوني !!
ميهار جو لونء لونء ۾ پيهي ويندڙ پيار........مقابلو............ڏم جو مڪروه ميلاپ!!
پرينء تائين پهچڻ جي اميد واري سوچ...... مقابلو............گهر وارن جي جاڳي پوڻ جي خوف واري سوچ!!
ڇا هن کان وڌيڪ ڪو ساه کسيندڙ ٻه واٽو هوندو...!؟
ٻيائي هوندي!!؟؟
پر لطيف سائين سهڻيء کي انتهائي شانت ٿيڻ جي تلقين ڪندي چوي ٿو ته ڪا ڳالهه ناهي جيڪڏهن مرڻ ۽ جيئڻ ٻيئي ڏکيا آهن........تون هڪ رستو وٺ، جيڪو تنهنجي پسند جي انسان تائين پهچڻ جو رستو آهي،
جيڪو ساهڙ جو رستو آهي،
جيڪو رستو تنهنجي دل کان نڪري تنهنجي دل ڏانهن وڃي ٿو.
خوف جا رستا بند ڪر.
* * * * *
تڙ تڪڙ تار گهڙڻ، ائ ڪاڻيارين ڪم،
ڏه ڏه ڀيرا ڏينهن ۾، ڏئي ڏوراپا ڏم،
عقل، مت، شرم، ٽيئي نينهن نهوڙيا.
پڙهندڙ جو ڪم صرف اهو ناهي ته اهو لفظي مطالعو ڪري،
ان کي اندر ۾ نه هنڊائي،
جنهن جي لاء به هن سائين چيو آهي ته؛
گائيڊ لائين ڏني آهي،
پڙهيو ٿا پڙهن، ڪڙهن ڪين قلوب ۾
پاڻان ڏوه چڙهن، جي ورق ورائن وترا.
صرف لفظي مطالعو نه پر ان کي پڙهي، ڪڙهڻ گهرجي.
ان کي سمجهڻ گهرجي، ان کي اندر ۾ لاهجي جيڪڏهن ائين نه ته پوء جيئن اهي وڌيڪ ورق ورائيندا ته اهي وڌيڪ ڏوهي ٿيندا. يعني ڪڙهڻ کان سواء پڙهڻ گناه آهي.
.......تنهنڪري پڙهي ان تي غور ضرور ڪجي ۽ هي سائين ته انتهائي ڳُوڙهو آهي هن جي ڪا به ڳالهه ڏه دفعا پڙهڻ ان تي غور ڪرڻ کانسواء سمجهه ۾ ايندي ئي ڪونهي.
هاڻي اچون ٿا مٿئين بيت تي،
عقل مت شرم......
هتي پڙهندڙن کان سوال آهي ته،
اهو ڪهڙي مذهب جي خدا جو عشق آهي جيڪو شرم به نهوڙي ويندو آهي؟
اڃان هڪ وک ٻي به کڻون....
ڇا اهو گناه ڪونهي ته اسين هن شعر جي معنى،
(مروج معنى...
سهڻيء مان مراد سالڪ،
ميهار اشارو آهي مولى پاڪ ڏانهن،
ڏم مان مراد نفس اماره آهي.
درياء ۽ ان جي خوف مان مراد آهي دنيا ۽ انجا لڳ لاڳاپا ۽ مشڪلاتون)
..............ته الله جي عشق منهنجون هي ٽيئي شيون يعني عقل مت ۽ شرم کسي ڇڏيا آهن، (توبهه نعوذ باالله من شر ذالڪ) خدا شرم کسيندڙ آهي يا ڏيندڙ............؟
پوء ظاهر آهي ته هن شعر جي معنى اها ئي آهي جيڪا سڌي سنئين آهي ته،
ميهر (هڪ مرد) جي عشق ۾ منهنجو عقل، مت ۽ شرم ٽيئي کسجي ويا آهن.
(عشق ۾ عقل ۽ مت (سمجهه) کسجي ويندي آهي ايسيتائين ته اسين متفق آهيون)
لطيف سائين نه ته نعري باز شاعر آهي نه وري ڪا جذباتي ڳالهه ڪري ماڻهن جون وقتي محبتون ماڻيندڙ، تاڙيون وڄرائيندڙ آهي.
هي انتهائي ذميوار،
سوچي سمجهي پوء ڪا ڳالهه ڪرڻ وارو آهي.
هن لفظ شرم ڪنهن لفظي پورائي (جيئن شاعريء ۾ اڪثر شاعر وجهندا آهن) نه وڌو آهي ان جو ضرور ڪو مطلب هوندو. ڀلا اهو ته سوچيو،
ٿوري گهڙيء لاء ئي ته، ڇا عشق پوء اهو مرد جو هجي يا عورت جو، واقعي ئي شرم کسيندڙ آهي؟
ڇا پرينء سان شرم ڪرڻ گهرجي؟....
“شرما ڪي يون نه کودينا، رنگين جواني ڪي گهڙيان”
مونکي پڪ آهي ته اوهان جو جواب نه وارو هوندو (منهنجو مطلب اهو هرگز ڪونهي ته عاشق بي شرما هوندا آهن پر اهي پرينء سان اهڙا ئي لاڳاپا رکندڙ ضرور هوندا آهن).
(ڇا زال مڙس وارا لاڳاپا ڪا شيء (شرم حياء) پوئتي لاء ڇڏيندا آهن؟
هڪڙي بادشاه جي ڳالهه ڪندا آهن ته هن پنهنجي ڪنهن استاد کان پڇيو ته منهنجي بادشاهيء ۾ سڀ منهنجي عزت ڪن ٿا، ڪا بيحجابي، ڪا هُجَ نه ٿا ڪن. مون کان ڊڄن ٿا، بس نه ٿي ڊڄي ته منهنجي زال، ڇا سبب آهي؟.
استاد چيس ان توکي ننگو ڏٺو آهي تنهنڪري هوء توکان ڪڏهن به ڪونه ڊڄندي.
دنيا ۾ ڪيترن ئي شاعرن اهي ڳالهيون ته ڪيون آهن ۽ خوب ڪيون آهن ته محبوب سائين جي عشق ۾ اسان جو عقل ڪم ڇڏي ويو آهي،
مت کسجي ويئي آهي،
اسين ديوانا ٿي ويا آهيون....
............ پر ڪنهن به ائين ڪونه چيو آهي ته منهنجو شرم به مون وٽ ناهي رهيو هاڻي،
اڄ تائين به، ٽي سو سال ته پري جي ڳالهه. اها هن ئي شاعر جي خوبي آهي ته ڳالهه کي ڀلي ڪيترو به لڪائي ڪجي پر ايترو به نه جو ان جو معنى مفهوم ئي بدلجي يا لڪي وڃي.
(خود لطيف سائين به ته اها ڳالهه ڪنهن ٻئي سر ۾ ڪونه ڪئي آهي؛
سسئيء چيو هجي ته منهنجو عقل، مت، شرم پنهونء سان عشق نهوڙيو آهي،
مومل چيو هجي،
مارئي چيو هجي،
ليلا چيو هجي،
سورٺ چيو هجي،
نوريء چيو هجي،
صرف سهڻي ڇو؟؟؟
غور ڪريو هن سوال تي.................)
..........ته پوء سهڻي
جيڪا پنهنجي پاسي ۾ ستل مڙس کي ننڊ سمهاري،
ان جي ستل هجڻ جي پڪ ڪري اٿي ٿي،
سينگار ڪري ٿي،......
پنهنجي پرينء لاء سينگار،
جيء جيئاري لاء سينگار،
ساه جي سينگار لاء سينگار!!
وري ان ڏانهن جلدي پهچڻ جي تڪڙ به.......
ته پرين کي وڻڻ لاء پاڻ ٺاهڻ به......
ڪنهن جي جاڳي پوڻ جو خوف به....
هيء ڪيفيت اميجن ڪري پوء هن عورت کي سمجهڻ جي ڪوشش ڪريو.
(ڇا اوهان جي اندر ۾ سوال پيدا ڪونه ٿو ٿئي ته؛
اهو ڪيئن ممڪن آهي ته،
.....................هڪ سهڻي عورت ڪنهن کي نڪاح ۾ ملي هجي ۽ هن کي ننڊ اچي وڃي،
ڇا اهو ممڪن آهي؟
شادي ڪا هن سال يا صديء جي ايجاد ڪونهي،
آدجڳاد کان دستوري آهي.
ڪي سپنا سجائيندڙ هوندا آهن گهوٽ ۽ ڪنوار.
هڪ لائسينس آهي ته
هاڻي هيء تنهنجي،
تون هن جو.
شادي ڪرڻ وارو شاديء کان اڳ پنهنجي پرڻيل دوستن سان زال سان پهرئين رات بابت صلاح ڪندڙ هوندا آهن. ان سان ان تي به بحث ٿيندا آهن ته پهريان ان سان ڪيئن ڳالهائبو؟
رڳو مرد ڇو؟
زالون (ڪنوار) پنهنجي ساهيڙين سان ان بابت صلاحي ڪونه هونديون آهن؟
اسان وٽ ته عورتون پنهنجي پٽن، ڀائرن، جي پهرئين رات بابت بحث ڪنديون آهن.
ادي! زال مڙس خوش آهن، اصلي گهڻو خوش..........(معنى خيز انداز ۾)
مڃون ٿا اڄ جو دور ٻيو آهي، اڳي ائين گهٽ هو.
پر هڪ قانوني رشتو، ان جا سمورا لوازمات نه نڀائبا رهيا هوندا/ آهن؟!!......
ته پوء انساني نسل جي بقا ڪيئن ٿي آهي،
پهرئين کان آدمشماري وڌندي رهي آهي ڏاڪي به ڏاڪي.
جيڪڏهن اهي رشتا ان طرح نه نڀائجن ها ته انسان جو وجود هجي ها؟
ڇا پيغمبر، پير، ولي انهن کي امڙ ڪونه هئي؟
ڇا ڪو پيء ڪونه هو.......؟
پنجابيء ۾ چوندا آهن، “ڊولي نهين چڙهي، ڊولي چڙهدي تي ويکيا اي”
يعني مان پاڻ ته ڏوليء ڪونه چڙهي آهيان (منهنجي شادي ته ڪونه ٿي آهي) پر ٻين کي ته ڏوليء چڙهندي ڏٺو آهي (ٻين کي ته شادي ڪندي ڏٺو آهي)
ڇا اوهان کي لڳي ٿو ته ان جهڙي سهڻي عورت جي مڙس ڏم کي اهڙي ننڊ اچي ويندي هئي جو هو سهڻيء کي سنڀاريندو ئي ڪونه هو؟
عجيب ٿو لڳي...
دل ڪونه ٿي مڃي....
اهو بحث ڪري آيا آهيون ته
سهڻي درياء ڪناري کٽ وجهي ڪونه سمهندي هئي.
هوء پنهنجي گهر ۾ هوندي،
سهرو، سس، مڙس ۽ نڻان جي موجودگي ته تاريخ ۾ لکيل آهي.
(ضرور ٻيا به هوندا، وڏي فيملي سسٽم هلندڙ هو انهن ڏينهن ۾)
اهي چار سمورو وقت ستا رهن....
(پراڻي زماني ۾ ڇا، هاڻي به ڪيترا ئي گهر آهن جن ۾ هر جوڙي کي ڪو علحده ڪمرو مليل ڪونه هوندو آهي،
جوائنٽ فيملي سسٽم هوندو آهي،
هڪ هال هوندو آهي يا وري ڪو آسيرو پاسيرو سسٽم زال مڙس پاڻ ٺاهيندا آهن)
اهو ممڪن آهي؟
............سهڻي ميهار ڏانهن ويندي هوندي،
ڇا پيار هڪ نياپو آهي جو هڪ منٽ ۾ پورو ٿي ويندو هوندو؟
يه بات نهين وه ڪي، مين آتي هي سنا دون
سيني سي لگانا هي، ذرا دير لگي گي............
دنيا جي سڀني شاعرن ان تي تصوير ڪشي ڪئي آهي ته پيار سوادي ٿيندو آهي ۽ پرينء مان هٿ ڪڍڻ وس جي ڳالهه ڪونه هوندي آهي.
(هڪ موت مئي جو ڀوء سهڻا،
ٻيو تو مان نه ٿو ٿئي ڍوء سهڻا)
وري تاريخ ۾ اهو به چيل آهي ته سهڻيء جي نڻان هڪ ڏينهن جاڳي پيئي جنهن سهڻيء کي گهر کان ٻاهر ويندي ڏٺو ۽ ان جي ڪڍ ويئي.
هن ڏٺو ته سهڻي ٻوڙن ۾ لڪايل هڪ دلو ڪڍيو ۽ اهو کڻي درياء جي پاسي راهي ٿي. يعني وري به نڻان کي جاڳ ٿي، مڙس کي ڪونه......!!
قهر ناهي؟؟
خوابي ڳالهه نه ٿي لڳي اوهان کي؟
..........ته پوء اصل ڳالهه ڪيئن آهي؟
اچو ته تصور ڪريون؛
ڳالهه کي هيئن ٿا سمجهون.
ڪا خوبصورت عورت، اها به زال،
پاسي ۾ هجي ته ننڊ ڪونه ايندي.
...................ته پوء ڏم کي ننڊ ڪيئن ايندي؟
..................۽ ان کي ننڊ اچي ته هيء اٿي ۽ پرين ڏانهن وڃي؟
ان لاء هڪ طريقو نشو ڏيڻ وارو آهي....
ته ڇا ان وقت نشي ڏيڻ جو رواج هو؟
جيڪڏهن هو ته عام ماڻهوء جي ان تائين پهچ هئي؟
وري اهو به روزانو!!!
ممڪن ئي ڪونهي ته سهڻي ڏم کي نشو ڏيئي ان کي ننڊ سمهاري پوء اٿي پرين ڏانهن ويندي هئي ۽ وري اچي پنهنجي بيخبر مڙس جي پاسي ۾ ائين ئي سمهندي هئي جو ڄڻ ڪجهه ٿيو ئي ڪونه هجي؟
ڳالهه سمجهه ۾ ايندڙ ڪونهي...
ته پوء ڇا هو؟
اچو لطيف سائين کان پڇون ته هن ڳالهه کي ڪيئن سمجهيو آهي؟
متان گهڙين سهڻي، اڄ درياء ۾ دم،
ڪاري رات ڪنن ۾ ڪهڙو اٿئي ڪم،
متان جاڳي ڏم، پڇي پاڙي واريون.
پڇي پاڙي واريون ڪوه ڪريندو ڏم؟
ڪاري رات ڪنن ۾ آه ڪاڻيارين ڪم،
هي هڏو ۽ چم، گهوريو محب ميهار تان.
مٿئين شعرن مان ان ڳالهه جي بوء اچي ٿي ته ڏم کي اڳي پوء خبر ضرور هئي (اها ڳالهه تاريخ ۾ به آهي ته سهڻيء جي پيء کي سندس ميهر سان عشق جي خبر پيئي ۽ هن تڪڙ تڪڙ ۾ سهڻيء جي شادي ڪرائي ڇڏي پنهنجي هڪ ويجهي مائٽ سان) قوي امڪان آهي پر نه...................،
پڪ آهي ته
بولڊ اينڊ بيوٽيفل/دلير سهڻيء ڏم تي واضع ڪيو هو ته مان ميهر کانسواء رهي ڪونه سگهنديس.
هڪ امڪان اهو به آهي...........
اهو به ٿي سگهي ٿو...........،
سچ پچ اهو ئي آهي...............
........... ته سهڻي ڏم سان پنهنجو زال مڙس وارو رشتو نڀائي پوء نڪرندي هجي ڇو ته اهڙي بي خبريء واري ننڊ ان عمل کان پوء ئي ايندي آهي.
( اچو ته ڏسون، لطيف سائين ان کي پرينء تائين پهچڻ لاء ڪهڙي صلاح ٿو ڏئي،
جتان گهڙن تئان گهيڙ، ڪپرو پڇن ڪوڙيون،
ڏم سين جسو ظاهرا، من ميهار سين ميڙ،
سا ندي ڀانئي نيڙ، جنهن کي سڪ ساهڙ جي.
ڏم سين جسو ظاهرا، من ميهار سين ميڙ............
اي سهڻي! ظاهر ۾ (دنيا داريء لاء، مڙوئي ڏم کي راضي ڪرڻ لاء، ان جو وات بند ڪرڻ لاء) پنهنجو جسو، جسم، بوتو، پنڊو، بت، تن، بدن ڏم کي آڇ، پرينء سان ملڻ لاء جيڪو ماحول ٺاهڻو آهي ان ۾ اهو ضروري ٿي پيو آهي. پنهنجو بت ان حوالي ڪري ڇڏ..... باقي اندر سان، سورنهن سينگارن سان، پنهنجو جسو، جسم، بوتو، پنڊو، بت، تن، بدن پرينء دل گهرئي، محبتي ميهار سان ملاء..........
جيڪڏهن ساٿي نه چاهي ته ڪير ڪيترو به ان جي بت کي پاڻ ڏانهن ڇڪي، پنهنجي بت سان ملائي سگهي ٿو!؟
ڇڪي ملايل بت ۽ پاڻ ڇڪجي مليل بت جي ميلاپ ۾ ڪو فرق ڪونهي!؟
ڏينهن رات جو فرق آهي، ڇڪي ملايل بت ڪڏهن به مليل نه ٿو چئي سگهجي..... وڌيڪ ڪونه ٿا لکون)
پر ڇا اهو ممڪن آهي؟
سر سهڻي پڙهڻ کان پوء اهو معلوم ٿئي ٿو ته “ سيئي ڍونڍي سانگ، ته ..........” يعني
ديکنا هي ڪسي عنوان تيري صورت مجهه ڪو،
مين اُٺون، يي پردهء هستي اٺ جائي”
ڪجهه به ٿي پوي پرين ڏانهن وڃجي.
ته پوء ڇا سهڻيء کي اهو ڏکيو لڳو هوندو ته هن رشتي کي نڀائڻ لاء ڪجهه به ڪجي؟. هڪ ليگل رشتو،
ان جي اهميت،
ان جي سماجي حيثيت کان انڪار ته اهو رشتو نه نڀائڻ کيس ميهر سان به ملڻ جي راه روڪيندو!!.....
پوء هي سمجهوتو نه ٿو ڪري سگهجي؟
ڇا پيار ۾ سمجهوتو ڪندي اوهان ڪنهن کي ڪونه ڏٺو آهي؟
دل چوي ٿي ته هر پڙهندڙ ائين ضرور ڪيو هوندو....
ڀلا پرينء جو ڪو ملهه آهي؟
ڀلا پرينء سان ميلاپ جو ڪو ملهه آهي؟
پرين اڻ ملهو،
پوء ان کي حاصل ڪرڻ لاء ڪهڙا ڪهڙا مُلهه ڏيڻا پون............،
............ڪونه ڏبا؟؟
(دبئيء ۾ هڪ اهڙي عورت جيڪا مردن جي تمانائن جو پورائو پيسا وٺي ڪندڙ هئي ان سان تمام ڊگهي ڪچهري ٿي. (سوويت يونين جي ٽٽڻ کانپوء اتان جون ڪيتريون ڇوڪريون ڪيترن ئي ملڪن ۾ ويون هيون) جڏهن مون سندس ملڪ جي سمورن شهرن ان جي ڀر وارن شهرن جو ذڪر ڪيو، (مون ماسٽرس ڪئي آهي انٽرنيشنل رليشنس ۾، ٻي جنگ عظيم منهنجو سبجيڪٽ رهيو آهي، مون هن جنگ کي نقشن جي مدد سان پڙهيو آهي، مون کي روس جو سمورو نه ته به گهڻو تڻو نقشو ياد آهي) (مان اڪثر پنهنجي رشين چيٽ فرينڊس کان ان جو شهر پڇي جڏهن يڪدم اهو لکندو رهيو آهيان ته هي شهر ته هن شهر جي ڀر ۾ آهي ته اهي تعجب ۾ اچي مون کي هڪ جملو ضرور چونديون/چوندا آهن ته ڇا تون ڪڏهن روس ۾ رهيو آهي؟)
هن جي ملڪ جي اديبن ۽ انهن جي ڪتابن (ٽالسٽاء منهنجو فيوريٽ آهي، دستووفسڪيء سان به عشق آهي، انهن جا گهڻا تڻا ڪتاب مون پڙهيا آهن) جو ذڪر ڪيو ته هن اعتماد ڪيو ۽ گهڻو ڪجهه ٻڌايائين.
هن مون کي پنهنجي محبوب جو فوٽو ڏيکاريو. چيائين ان جي اجازت آهي ته مان هي ڪم ڪريان باقي جڏهن پنهنجي ملڪ موٽي ويندي آهيان ۽ هُن سان ملندي آهيان ته مونکان سڀ ڪجهه وسري ويندو آهي.
مون کائنس پڇيو ته پيسا وٺي گراهڪ سان سيڪس ڪرڻ
۽
پنهنجي پرينء سان سيڪس ڪرڻ ۾ فرق آهي؟
زبانون خاموش ڪرائڻ وارو جواب ڏنائين،
” لڳي ٿو تون مون سان مزاق پيو ڪرين،
جيڪڏهن نه، ته تون دنيا جو جاهل انسان آهين ۽ تون سيڪس کي سمجهيو ئي ڪونهي؟
تڙپندي/ لڇندي پڇيائين سچ ٻڌاء، مزاق پيو ڪرين نه؟
سندس اکيون آليون هيون ۽ مون هاڪار ۾ ڪنڌ لوڏي ان کي وڌيڪ ڏکوئڻ نه چاهيو)...... وڌيڪ اوهان تي ڇڏيان ٿو ته پاڻ سمجهي ڳالهه جي تهه تائين وڃو.
ته پوء شرم نهوڙيو جو مطلب ڇا؟
ڀلا عقل، مت، عشق ۽ شرم جو ڪو تعلق جڙي ٿو پاڻ ۾؟
نه ڪڏهن به نه.
عشق جي اچڻ سان......
“عشق نه پڇي زات، عشق نه پڇي دين ڌرم”.
دنيا ڀري پيئي آهي اهڙن مثالن سان ته بادشاهن جي زالن چوڪيدارن سان عشق ڪيو. ڀنگياڻين، باگڙياڻين سان وزيرن وڙن جا تعلق ڪنهن کان ڳجها آهن. (منهنجو مطلب انهن کي گهٽ سمجهڻ هرگز ڪونهي پر عام مروج ڳالهه طور ڪريان ٿو)
مون کي پنهنجي پيء ٻڌايو هو ته اسان جي هڪ مائٽ جو هڪ عورت سان عشق هو، ان زماني ۾ عورتون واه يا واهِين تي ويهي ڪپڙا ڌوئينديون هيون. ان عورت هڪ جڳهه ڪپڙا پئي ڌوتا هُن (اسان جي مائٽ) ان پاڻيء جيڪو ڪپڙا ڌوپڻ کان پوء وهي زمينن ڏانهن پئي ويو، منجهان ٻڪ ڀري پيتو صرف ان لاء ته اهو پاڻي ان جي سهڻن هٿن سان ڌوتل ڪپڙن جو هو.
ته ڇا ڪو ماڻهو بنا ڪنهن عشق جي ڪپڙن جي ڌوپڻ کان پوء وهندڙ پاڻيء مان ٻڪ ڀري پيئندو؟
اهڙا هزارين مثال آهن لکجن ته ڪيترا ئي ڪتاب ڀرجي ويندا ان ڪري پڙهندڙن تي ڇڏي اڳتي ٿا وڌون.
هڪ ٻيو شعر پڙهو؛
جيڏيون ڏٺيان جي، صورت ساهڙ ڄام جي
سک ٿي ستيون ڪينڪي، ڪانڌن پاسي ڪي
مونهان اڳي، گهڙو سڀ گهڙا کڻي
*****
ڏٺي جن هيڪار صورت ساهڙ ڄام جي
سک ٿي ستيون ڪينڪي، ڀري ساڻ ڀتار
گهڙيون گهڙيان ڌار، ڪاهي پئيون ڪن ۾
*****
ساهڙ جيئن سرتيون. جي ڏسو سڀيئي
ته سمهو ڪين سک ٿي، ور پاسو ڏيئي
مونها اڳيئي، گهڙو سڀ گهڙا کڻي
هن سدا حيات من موهڻي باغڻ (باغي عورت) جا ڪم ڏسو.
پاڻ کي مڙس پنهنجي پسند جو نه مليو اٿس،
هوء هن ڪرب منجهان گذري پيئي.
چوڻي آهي ته “هنڌ اهو سڙي جتي باه ٻري”،
پنجابيء ۾ چوندا آهن،
“اگ دي سيڪ دا پتا تي اودو لگدا اي، جدو اپڻي تن نون ساڙي”
سهڻي پنهنجي اندر ۾ ٻرندڙ باه کي محسوس ڪندي سوچي ۽ اندازو هڻي ٿي ته مان جهڙيون ته ڪيتريون ئي عورتون هونديون جن کي سندس من جا مالڪ اهڙا ڪونه مليا هوندا جهڙا هو چاهينديون هونديون.
( ڇا اسلام، هندو مت، ٻڌ مت، عيسائيت يا ڪنهن ٻئي مذهب صرف مرد کي پسند جو حق ڏنو آهي؟،
جواب ڳولي پوء اڳتي وڌجو پليز...)
...........................ته پوء ڇونه انهن کي به هن بغاوت ۾ شامل ڪجي.
اچو پهريائين مٿين شعرن جي گڏيل معنى کي سمجهون پوء ٿا اڳتي هلون.
اي منهنجون سڀ سرتيون!
جيڪڏهن اوهان به ميهار کي ڏسو ته پنهنجي مڙسن، ورن، ڀتارن سان ڪونه سمهون،
مون کان اڳ ئي اوهين سڀ گهڙا کڻي گهڙو ها.
اي منهنجون جيڏيون سرتيون، مان جهڙيون عورتون!!
جن کي به پنهنجي پسند جو مڙس ڪونه مليو آهي تن کي جيڪڏهن سمجهه ۾ اچي وڃي ته بغاوت ڪو گناه ڪونهي،
حق، بغاوت کان سواء ڪونه ملندو آهي
.................................... ته جيڪر اوهان به مون وانگر پرينء کي وساري پنهنجي ناپسند مڙس سان ڪونه سمهو ها.
مونکان اڳي ئي سڀ گهڙا کڻي گهڙو ها.
هتي پڙهندڙن کان هڪ سوال آهي،
ڇا اوهان ڪڏهن سوچيو آهي ته، بغاوتون، حقن جون تحريڪون ڪٿان شروع ٿينديون آهن؟
انسان جي واڌ ويجهه لاء ڪن مسئلن جو هجڻ ضروري آهي.
(ٻار جيڪڏهن هنج تان ڪونه لهندو،
هڪ وک کڻي ڪري ڌڪ نه کائيندو
ته پنڌ ڪونه سکندو.
فرض ڪريو ڪو ٻار ڪجهه سالن تائين هنج تي ويهاري ڇڏجي،
ان کي هيٺ نه لاهجي ته اهو ٻار ڪڏهن پنڌ سکي سگهندو؟
جواب اوهان جو به مون وانگر هوندو ته اهو ٻار شايد ڪڏهن به پنڌ سکي ڪونه سگهندو)
انساني ترقي ڪٿان شروع ٿي آهي
جڏهن انسان وٽ مسئلا هجن ۽ حل نه هجي،
هي اهو ٻه واٽو آهي يا ته اهو انسان اتي دٻجي ويندو
يا ته اتان ڪو گس ڪڍندو. دنيا جا سمورا ڪامياب انسان/انقلابي، نبي ڏکن مان توانائيون حاصل ڪري قومن جا نجات دهنده بڻيا آهي.
(دنيا جو هڪ وڏو انقلاب جيڪو عرب جهڙي بدو، اڻ پڙهيل، اڻ سڌريل قوم ۾ آيو، تنهن جو سرواڻ اسان جو نبي هو ۽ تاريخ گواه آهي ته هن عظيم انسان کي ڏک سڀني کان سرس مليا).
ساڳيو ئي طريقو قومن لاء به آهي.
ڪي ئي دٻجي ختم ٿي ويون.....................
ڪن وري مقابلو ڪري نوان گس ڳولي ڪڍيا.
هتان ئي دنيا جا سڀ روشن دور شروع ٿيا آهن.
هتان ئي نوان سج اڀريا آهن انسانيت جي معراج جا.
اوهان هڪ ننڍڙو تجربو ڪريو؛
ننڍڙا گلر (ڪتيء جا ٻچڙا) جيڪي پنهنجي ڏر (پنهنجي رهڻ لاء، سيء/مينهن کان بچڻ لاء سندن امڙ (ڪتي) پنهنجي ٻچن لاء زمين کي ٿورو کوٽي گهر ٺاهيندي آهي) مان نڪري گهمڻ شروع ڪندا آهن.
ان وٿيء کي وڌائيندا ويندا آهن روز بروز، يعني ٿورو پري تائين چڪر هڻڻ لاء ويندا آهن.
اوهان انهن ڪتڙن کي دڙڪو ڏيو، هو يڪدم ڊوڙي پنهنجي ڏر ڏانهن ڊوڙندا. (ڪابه مزاحمت ڪونه ڪندا) اوهان انهن جي پويان وڃو، اهي ڏر ڏانهن ڊوڙندا ويندا ڪا به مزاحمت نه ڪندا.
هاڻي هو ڏر ۾ داخل ٿي چڪا،
اوهان انهن کي ڪو دڙڪو ڏيندا ته هو ڀونڪڻ شروع ڪندا،
مزاحمت جي شروعات ٿي ويندي.
وڏڙا هوندا ته وڙهي به سگهن ٿا نه ته صرف ڀونڪندا.
.............يعني “جيتري طاقت هوندي انهن جي، ايتري مذاحمت ڪندا”...........
ڪنهن انسان جي سموري جسم تي زور ڏجي، هو مزاحمت نه ڪري ته ڪو عجب ڪونهي پر جڏهن هن جي نڙي تي زور ايندو جيڪو هن جي وجود تي آخري وار هوندو ته هو مزاحمت ڪندو.
سهڻي جيڪا پنهنجي گهر کي دوزخ ٿي سمجهي،
ان مڙس جنهن کي هن دل سان ڪونه قبوليو آهي،
جيڪو سندس “شاني” ڪونهي،
سندس “جوڙ” ڪونهي،
هوء ان کان پاڻ کي ڌار ڪري،
پنهنجي اندر جي ٺار،
نيڻن جي ٺار،
جسم جي ٺار،
هر اندام جي ٺار، (اديون سڀ اندام چڙن منهنجا چوريا)
سان ملڻ واري بغاوت کي ئي عبادت سمجهي ٿي،
فرض سمجهي ٿي،
آخري جنگ سمجهي ٿي،
وجودي ويڙه سمجهي ٿي...........
۽ وڙهڻ جو فيصلو ڪري ٿي،
وڙهي ٿي،
ٻين کي به اهڙي بغاوت ڪري پاڻ جهڙيون گڏ ڪري ٿي،
انهن تي لازم ڪري ٿي ته هو به پنهنجي ڳچيء ۾ پيل اهو ڦاهو اهو ڳٽ ڪڍي ڦٽي ڪري نڪري پون.......
ڇا لاء؟
اهو هڪ وڏو سوال آهي.
يعني جڏهن هر اها عورت (مرد ان ڪري نه، ڇو ته مرد اسان جي معاشري ۾ اهو حق حاصل ڪيل آهي،
هو پاڻ سان ميچ نه ٿيندڙ زال مان سوين طريقن سان جان ڇڏائي ٿو.
ٻي شادي، ٽين شادي، چوٿين شادي.......جتي ۽ جڏهن هو “سيٽسفاء“ ٿئي.......)
پر عورت ذات جيڪا ان پيڙا مان گذري رهي آهي اها پنهنجي پاڻ کي اهڙي مڙس مان جان ڇڏائي ويندي ته پوء ڇا ٿيندو؟...
پوء ڪهڙو معاشرو جنم وٺندو؟
نه ڪا جهل نه پل، سڀڪو پسي پرينء کي.
يعني لطيف سائين جي سمورين جدوجهدن جي حاصلات اهڙو ماحول پيدا ڪرڻ آهي جيڪا اڳي پوء، نه ڪا جهل..........
(اول آخر آه هلڻ منهنجو هوت ڏي) مصداق.