سهڻي-15
نه ملاح نه مڪڙي، نڪي ٻڌي نوڙ،
پاڻي پنيء ٻوڙ، سهڻيء ليکي سير ۾.
سهڻي توڙ کان پنهنجي پرينء جي هئي،
اها ڳالهه ڪا شاديء کانپوء جي ناهي، جو ان تي لعنت ملامت ڪجي،
سهڻيء جو پيار اڳ ۾، يا شادي اڳ ۾؟
سهڻيء جو پيار اڳ جو هو،
اهو ئي ته حق هو جيڪو عالَم کي سمجهه ۾ ڪونه آيو ۽ نهايت ئي غلط ڪم ڪري هن جي شادي ڪرائي ويئي.
هوء ڪنهن انسان جي هجي ها ته بحث ڪجي ها،
هوء ته حق جي هئي،
هوء ته سچ جي هئي،
پرينء کان وڌيڪ ڪهڙو حق؟،
پرينء کان وڌيڪ ڪهڙو سچ؟
پوء جنهن جو ساڻي سچ هجي،
حق هجي،
ان کي ڪهڙي گهرج ته هوء ملاح جي ڪاڻ ڪڍي،
مڪڙيء جي ڪاڻ ڪڍي،
نوڙ ٻڌي ته متان مان ٻڏي نه وڃان!!
جيئن ته هوء سچ سان هئي تنهنڪري دريائي وهڪرو/وهڪرا هن کي پني ٻوڙڻ جيترو پڻي لڳندو هو.
اڳي به ڪٿي بحث ڪري آيا آهيون ته اهو دور (يعني لطيف سائينء وارو دور) سنڌين لاء خاص طور تي ۽ سموري هندستان تي ڏاڍو ڏکيو دور هو.
هڪ طرف ارغون هئا،
ٻئي طرف ترخان،
ٽئين طرف مغل،
سنڌ جو حال اهو هو جهڙو ڪنهن اغوا ٿيل ماڻهوء جو هوندو آهي،
جنهن کي پئسن جي عيوض ڌاڙيلن جو هڪ ٽولو ٻئي کي وڪڻندو آهي. سنڌ سميت پوري هندستان تي مذهبي دهشتگرديء جو راڄ هو.
اورنگزيب مذهبي چوغو پائي ماڻهن مٿان عذاب ٿي ڪڙڪيو هو.
هو سونهن جو دشمن هو،
راڳ جو دشمن هو،
شاعريء جو دشمن هو...
ان جي دور ۾ صوفين سان ويل وهايا ويا. گهٽ ۽ ٻوسٽ جو ماحول هو.
توڏي توڙائين، نينهن نوازي سهڻي،
ڳچيء هار حبيب جو، لائق لڌائين،
سو تڙ سوٺائين، جيڏانهن عالم آسرو.
هڪڙي عورت هئي جنهن جو نالو توڏي هو،
توڙ کان اهو ئي سندس نانُ هو،
نينهن، عشق، پرينء جي تانگهه هن کي سهڻي بڻايو
هاڻي هوء سهڻي آهي.
عشق فنا ٿي وڃڻ جو نالو آهي،
پنهنجي وجودي طور برقرار رهي ختم ٿي وڃڻ جو نالو آهي،
توڏيء مان سهڻي بڻائڻ جو نالو آهي،
توڏيء جڏهن پنهنجي ڳچيء ۾ حقيقي، اندر مان اٿيل پيار مطابق،
پنهنجي لاء پاڻ انتخاب وارو لائق هار ڳچيء ۾ پاتو ته پوء.......
اسين جڏهن گهر ۾ نلڪي هڻائڻ لاء بور/بورنگ ڪرائيندا آهيون ته مستري پاڻ ۾ ڳالهائيندي تڙ جو ذڪر ڪندا آهن، تڙ جو پاڻي شروع ٿيو آهي، اڃان تڙ ناهي، اڃان ٻوڪو هلايو وغيره.
يعني زمين جي اندر سٺ، ستر، سو، ڏيڍ سو فوٽن تائين هيٺ وڃي پاڻي ڪڍڻ،
پراڻي زماني ۾ جڏهن نلڪن کان اڳ کوه کوٽبا هئا تڏهن به اهڙا جملا ٻڌڻ ۾ ايندا هئا.
سموري ڳالهه جو مطلب ته تهه تائين وڃڻ،
ڳالهه کي اصلي حقيقي انداز سان سمجهڻ،
عشق کي حقيقي، اصلي، سچائيء واري انداز سان سمجهڻ،
ڪما حق هو تائين سمجهڻ وارو ڪم سهڻيء ڪيو آهي،
جنهن لاء عام ماڻهو،
سمورو عالم، گهڻائي، اڪثريت آسرو ڪيو ويٺي هوندي آهي....
اهو ئي ته عام عورت ۽ سهڻيء ۾ فرق آهي،
ان ڪري ئي ته سهڻي ٿي سڏجي.
ساڳئي ئي قسم جو هڪ ٻيو شعر پڙهو
توڏي تهائين جي، سي هتين ڇڏ حرص،
ساهڙ ڌاران سهڻي، کوٽيون ڪن کرس،
وڏي ايُ ورس، جيئن ڏم سين ڏينهن گذارئين.
* * * * *
صبر شاڪرن، آهي اوطاقن ۾،
جي وصل ٿيا وصال ۾، ذرو ظاهر نه ڪن،
وييت واهڙ ترن، هينئڙا جن هڄي ويا.
اچو پهريائين بيت جي معنى (لفظي) سمجهون پوء ٿا بحث ڪريون.
شاڪرن جو صبر اوطاقن ۾ آهي.
جيڪي وصل سان وصال ٿيا، اهي ذرو ظاهر ڪونه ٿا ڪن
بنا ڪنهن ذريعي، (ٻيڙي، تنبو، ترهو وغيره جي) ترن ٿا اهي جن پنهنجا اندر ناس/ فنا ڪيا آهن.
صبر ڪرڻ وارن شاڪرن جو اوطاقن ۾ آهي.......
هي جملو چوڻ جي ڪهڙي ضرورت پيئي آخر هن باغيء کي!!!؟؟؟
اچو ته هن کي سمجهون.
هر حال ۾ شڪر، صبر....!!!؟؟؟
سموري زندگي اهو ٻڌاندا پيا اچون، پر هي سائين ته ٻي ڳالهه پيو ڪري.
صبر شڪر اهي ڪن ٿا جيڪي اوطاقن تي رهن ٿا،
جدوجهد جو حصو نه ٿا بڻجن،
پنهنجي حق لاء نه ٿا وڙهن
وڙهي نٿا سگهن.
جن وصال جو مزو ورتو آهي،
وصال سان ملي هڪ ٿيا آهن،
جدوجهد ذريعي پنهنجو پرين هٿ ڪيو اٿن، اهي ته اڃان اڳتي پيا نهارين،
ذرو ظاهر نه ٿا ڪن. ڀلا جيڪڏهن سهڻيء جي پس منظر ۾ چيل هن شعر جي معنى هيئن ڪريون ته اوهان کي ڪيئن ٿو لڳي.................
اهي عورتون جن پنهنجي پسند جي مڙس نه ملڻ باوجود،
پنهنجي پسند مٿان ڪنهن ٻئي/ٻين جي فيصلن کي قبول ڪيو،
پرائي انتخاب تي صبر ۽ شڪر ڪيو
اُهي يا ته،
وصال جي مزي کان، پنهنجي پسند جي پرينء سان وصال جي مزي کان واقف ڪونه آهن
يا انهن ۾ وڙهي پنهنجو حق وٺي سگهڻ جي سگهه/ همت ڪونه آهي.
وڙهي نه سگهڻ، همت جو نه هجڻ انهن ۾ صبر ۽ شڪر کي جنم ڏئي ٿو.
ته پوء..........
ڇا جو شڪر؟،
ڇا جو صبر؟،
ڇا جو سمجهوتو؟
(هن سين کي ڏسو پوء مٿين لفظن کي سمجهو.......
هڪ ماڻهوء جا ٻئي ڏانهن پيسا رهيل هجن،
هو هن کان تقاضا ڪري،
مقروض ماڻهو ڪي ڳالهيون، ڪي عذر ٻڌائي،
پيسا وٺندڙ ان کي چوي، اهي ڳالهيون پنهنجي جاء تي، يعني اهي ڳالهيون اهميت رکن ٿيون پر مونکي رقم گهرجي............
سهڻي به اهو ئي ته پيئي چوي، صبر شڪر پنهنجي جاء تي، اوطاقن ۾، انهن جي اهميت ڀلي هوندي/ آهي پر مونکي اهي ڳالهيون نه ٻڌاء،
منهنجو حق غصب ڪيو ويو آهي مان پوئتي ڪونه هٽنديس)
سموري زندگي هڪ اهڙي سان ڪيئن گذرندي جيڪو مونکي ڪونه ٿو وڻي........
ته پوء اهي جن بغاوت ڪئي،
اٿي پيون،
پنهنجي حق لاء
عشق انهن کي بنا ڪنهن ترهي جي پار ڪندو.