لکڻ جو ڪم ان لاءِ سولو ٿي سگهي ٿو جنهن کي نه نوڪري ڪرڻ ضرورت هجي نه ڌنڌي ڌاڙيءَ جي لکڻ اُن لاءِ به سولوڪم آهي جنهن کي لکڻ لاءِ اجورو ملي- چڱو خاصو- ايترو جو هن کي ڪنهن نوڪري يا پورهئي جي ضرورت نه پوي.
سنڌي اديبن ۾شايد ئي ڪو اهڙو فل ٽائيم اديب هجي، نه ته سڀ اسان جهڙا آهن، جن کي پيٽ گذر لاءِ نوڪريون به ڪرڻيون آهن ته گهر جا ڪم ڪار به. ۽ اهڙي صورت ۾ لکڻ ڏاڍو ڏکيو ڪم آهي. لکڻ لاءِ دل چاهيندي به وقت ڪٿان ڪڍجي؟! آفيس به ضروري آهي. ان بعد آرام/ ننڊ به ضروري آهي ۽ گهر جي ڪمن لاءِ ڀڄ ڊڪ- سيڌو سامان آڻڻ، ٻارن کي اسڪول ڇڏي اچڻ، وٺي اچڻ، ۽ ٻيا ڪيترا ڪم جيڪي دنيا جو گاڏو گهلڻ لاءِ ضروري آهن. ماڻهن سان پير ڀرڻ- يعني دوستن يارن سان ملڻ ۽ سندن خوشين غمين ۾ شريڪ ٿيڻ پڻ زندگيءَ جو اهم ڪم آهي. ان کانپوءِ لکڻ لاءِ وقت ڪٿان آڻجي-؟ نوڪريءَ مان-؟ پر منهنجي نوڪري اهڙي قسم جي Demanding ۽ Dangerous آهي جنهن ۾ يا نوڪري ٿي سگهي ٿي يا ڪو ٻيو ڪم. پورا ڪلاڪ ذهني ۽ جسماني طرح ماڻهو کي ڊيوٽي ۾ Concentrate ڪرڻو پوي ٿو. منهنجي نوڪري ڪار جي ڊرائيور يا سرجن وانگر آهي. هو جي ڪار جي اسٽيرنگ ويل مان هٿ يا ڌيان ڪڍي ٻيو ڪم ڪندو ته ڪار بيهي رهندي يا حادثو ٿيندو. ساڳي طرح هڪ سرجن آپريشن کي اڌ ۾ ڇڏيندو ته مريض مرندو. سونوڪريءَ مان وقت ڪڍڻ مون لاءِ مشڪل آهي. ها البت ننڊ آئون گهٽ ڪريان ٿو. سوٿورو وقت ان مان مليو وڃي. ڪڏهن رات جو پهريون اڌ سمهان ٿو ته پويون جاڳي لکان ٿو. يا دير تائين لکي پوءِ سهان ٿو. يا ڪڏهن ته سڄي رات ويٺو جاڳان.
گهرجي ڪم ڪار کي صفا گهٽائي ڇڏيو اٿم يا ان ۾ منهنجي زال مدد ڪري ٿي. اهڙيءَ طرح ڪجهه اهو وقت به لکڻ لاءِ مليو وڃي. ۽ ٻيو وقت دوستن يارن سان گهٽ ملڻ ڪري مليم ٿو. ڪيترائي ننڍپڻ جا، پيٽارو جا، نيوي جا، ادبي دنيا جا دوست هن شهر ۾ پاڙي اوڙي ۾ رهن ٿا. کين هر وقت ياد رکان ٿو. ساڻن ملڻ لاءِ دل چاهي ٿي پر ساڻن ملڻ کان پاڻ کي جهليندو اچان. جيئن اهو وقت به لکڻ پڙهڻ کي ڏئي سگهان. ان ڪري هيڏانهن هوڏانهن نڪرڻ بدران اڪيلو پنهنجو پاڻ کي ڪرسيءَ ۾ قيد ڪري لکڻ ويهان ٿو. منهنجي ان ڳالهه کان ڪي دوست رُسي ويندا آهن. ڪي دل۾ ڪندا آهن، ڪي چڙ ڪندا آهن. پر پوءِ وري سڀ پرچي سرچي ويندا آهن.
”ابا توکي ڪنهن سان پير پنڌ ڀرڻو به آهي يا نه؟“ اقبال ترڪ فون تي ڪاوڙ ڪندو آهي.
”هڪ ته هتي آهين ڪونه. جيڪو وقت آهين، ان ۾ به نه ملڻ ٿو اچين ۽ نه اسان کي ٿو گهرائين.“ ڪمانڊر علي مراد ڳوراهو چوندو آهي.
”پيٽارو جي سالياني ڊنر تي به جيڪڏهن نه ايندين ته تنهنجي لائيف ميمبر شپ ڪئنسل ڪنداسين.“ اسانجي Petarian ايسوسيئيشن جو صدر آفتاب ميمڻ وارننگ ڏيندو آهي.
”تو ته اسان دوستن کي وساري ڇڏيو آهي.“ ڪئپٽن ايس ايم عالم چوندو آهي، ”اهڙو به ڪو دوست بچيو اٿئي جيڪو مرڻ بعد جنازي کي ڪلهو ڏيئي؟“
۽ منهنجو مڙني دوستن کي اهو جواب هوندو آهي ته وسارڻ بدران توهان هر وقت منهنجي دل تي آهيو. توهان يارن جي قرب ۽ دل ۾ نه ڪرڻ ڪري ئي ته هي سڀ ڪجهه لکڻ لاءِ وقت ملي ٿو ۽ پوءِ اهڙي طرح لاڙڪاڻي جي اختر عباسيءَ کان وٺي خيرپور جي ميجر نجم قاضيءَ جهڙا يار به سرچيو وڃن.
بهرحال هي ڪتاب اهڙن ئي يارن نالي منسوب ڪريان ٿو جن هميشه منهنجين سُستين ۽ اوڻاين کي درگذر ڪري پنهنجي دوستي ياري قائم رکي آهي ۽ مون کي لکڻ جهڙي شوق لاءِ وقت مهيا ڪيو آهي. سندن لسٽ ته وڏي آهي پر مٿين نالن کان علاوه ڪجهه هي به آهن:
سيوهڻ جو ڪموڊور زيڊ. اي. شاهه
دادوءَ جو ظهير بابر PNSC
جهلم جو برگيڊيئر اڪرم.
پيٽاڙو جو نول راءِ اوڏ، ڪموڊور انيس رحمان، اقبال جماڻي، عالم هاليپوٽو، هالا جو شمس الدين ميمڻ، عبدالحميد ”شهيد“ ۽ ڪئپٽن رشيد ابڙو وغيره.
الطاف شيخ