“ٽهڪن ۾ ٽاڪوڙا” ، سماجي براين خلاف بغاوت
سنڌ ۾ هڪ اهڙي جماعت پروان چڙهي آهي، جنهن پنهنجي نرالي انداز سان سنڌ ۾ نه صرف حقيقي صوفي ازم جي پرچار ڪئي آهي، پر خاص طور تي نوجوانن کي سماجي براين کان پري ڪري انهن کي جسماني، روحاني ۽ خيالي پاڪيزگي طرف مائل ڪيو آهي، دنيا ۾ اهڙيون جماعتون يا شخصيتون آڱرين تي ڳڻڻ جيتريون هونديون، جيڪي فرسودگي، خيالي ذائقي ۽ گٺيل پيٺيل رواتين سان مقابلو ڪري، نوجوانن کي ترقي پسند سوچ، سڌريل ۽ صحتمند سرگرمين ڏانهن مائل ڪرڻ لاءِ شخصيت ساز ڪردار ادا ڪنديون هجن، انجمن غلامان قلندر هڪ اهڙي جماعت آهي، جنهن صوفي ازم جي شاندار روايتن کي هٿي ڏني آهي، جيڪا پيري مريدي، شخصيت پرستي ۽ آسائشي انداز کي رد ڪري ٿي پر ان جماعت جو مڪمل توجهه ڀلائي ۽ ماڻهن جي اخلاقي، سماجي ۽ معاشي ترقي جي پرچار طرف آهي.
منهنجو خيال آهي ته انجمن غلامان قلندر (ويلفيئر) سنڌ، علم ۽ ادب جي اوسر ۾ به وڏو ڪرادار ادا ڪري رهي آهي، هي جماعت هڪ طرف عشق رسولﷺ ۽ انسان سان پيار جي درس سان گڏ، سينه به سينه درود پاڪ جي تبليغ ڪري رهي آهي ته ٻئي طرف سماجي رابطن واري نظام ۽ قلم ذريعي بزرگن ۽ صوفياءِ ڪرام جو پيغام رساني جو ڪم ڪيو پيو وڃي، انتهائي ڪمال جي ڳالهه اها آهي ته انجمن غلامان قلندر جا سرواڻ سائين محمد علي قلندر ۽ موجوده سرپرست سائين غلام حيدر شاهه بادشاهه پنهنجي علمي، عملي ۽ ڪڍيل ڪشالن کي لفظن ۾ اتاري ڪيترائي ڪتاب ترتيب ڏنا آهن، جنهن ۾ لاتعداد ماڻهو مستفيد ٿي رهيا آهن.
جنهن سماج ۾ پاڻ هاڻي ساهه کڻي رهيا آهيون، ان دور ۾ خاص طور اصلاحي تنقيد ڪرڻ ۽ تنقيد جي سهپ هجڻ وارو رجحان نه هجڻ جي برابر آهي، هن دور ۾ سهپ، سڃاڻپ، اخلاق ۽ تعميري سوچ جو ڄڻ ڪال پئجي ويو آهي، ماڻهن وٽ سهپ نالي ڪابه شيءَ ناهي رهي، لالچ، حوس ۽ خودغرضي سبب سماج ۾ رشتن، واسطن ۽ دوستين جو معيار ئي بدلجي ويو آهي، ۽ انهن سڀني شين ۾ لالچ ڪاهي پئي آهي، ۽ هاڻي سڄڻ ۽ دشمن جي پرک ڪرڻ به مشڪل ٿي ويو آهي، اهڙي معاشري ۾ پنهنجي ڪمزوري، خامين ۽ اخلاقي ڏيوالپڻي، براين ۽ ٻين جي حقن جي لتاڙ بابت سچ چوڻ يا ان خلاف آواز اٿارڻ پنهنجي سر جو سانگو لاهڻ جي برابر آهي.
سيد غلام حيدر شاهه قلندري جي لکڻ جو هنر انتهائي ڪمال آهي، جن پراڻي پهاڪن ۽ نئين سماجي اٿل پٿل جو امتزاج جوڙي انتهائي شاندار ۽ دلچسپ انداز ڪالم تحرير ڪيا آهن، سائين جن جي ڪتاب “ٽهڪن ۾ ٽاڪوڙا” ۾ شامل سڀ ڪالم سماجي مسئلن بابت لکيل آهن، سائين جن آسان عوامي ٻولي ۾ ماڻهن جي مزاج، ڪردار، سماجي براين، اخلاقي، ذميواري روئيي، سماج ۾ موجود خامين ۽ انسان جي عادتن کي بهترين نموني سان وائکو ڪري پنهنجي قلم وسيلي، ان تي نوڪ جهوڪ ۽ گهرائي سان هاڪاري تنقيد ڪري ماڻهن کي ان طرف متوجهه ڪرڻ جو ڪمال انداز اپنايو آهي، خاص طور تي “تولو مولو” جا خيالي ڪردار تخليق ڪري، ڪنهن جي به دل آزاري ڪرڻ بجاءِ هن سماج جي هر ماڻهو جي ڪردار کي ڪالم ۽ اڪثر هنڌن تي ڪالم ڪهاڻي واري انداز ۾ لکيو آهي، جيڪو هر ليکڪ جي وس جي ڳالهه ناهي.
سيد غلام حيدر شاهه قلندري، هڪ طرف درود پاڪ جو پيغام کڻي سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ سميت ملڪ ۽ ملڪ کان ٻاهر به تبليغ جي سرواڻي ڪري رهيا آهن، ته ساڳي وقت، اهڙي مصروفيتن باوجود مجازي ۽ اصلاحي شاعري ۽ ڪالم ذريعي معاشري ۾ موجود اوڻائين کي نشاندهي ڪن ٿا ۽ سماج جي هر فرد ۽ مڪتبه فڪر سان سلهاڙيل ماڻهن جي شخصيت سازي جو ڪم سرانجام ڏئي رهيا آهن.
“ٽهڪن ۾ ٽاڪوڙا” ۾ شامل سڀ ڪالم پنهنجو مَٽُ پاڻ آهن، انهن کي هنياءَ ۾ هنڊائڻ سان، اهڙيون تحريرون،خاص طور تي اسان جي نوجوانن، شاگردن ۽ سنڌ واسين جي ذهني، علمي، اخلاقي ۽ سائنسي اوسر ۾ وڏو ڪردار ادا ڪري سگهن ٿيون، ڪتابن سان صحبت واري ختم ٿيندڙ ماحول ۾ سائين غلام حيدر شاهه قلندري جو مسلسل لکڻ ۾ مصروف رهڻ، ڪتاب شايع ڪرائڻ ۽ بنا ٿڪاوٽ جي پنهنجو قلم پورهيو جاري رکڻ تي، کين سلام پيش ڪريان ٿو، اميد ته سائين جا ڪالم سنڌ جي سماجي سائنس سان سلهاڙيل ماڻهن کي بهترين ڄاڻ ميسر ڪندا رهندا.
گل شير لوچي )ٽنڊوڄام(