اڄ ڪلهه وارو ادب مطمئن ڪندڙ هرگز ناهي ….. امام راشدي
سوال: نانءُ ولديت سميت؟
امام راشدي: سيد امام المتقين شاھ راشدي ولد سيد بدر الدجيٰ شاھ راشدي.
سوال: جنم جي تاريخ ۽ هنڌ؟
امام راشدي: 3 ڊسمبر 1960ع پير جو ڳوٺ لڳ نئون ديرو.
سوال: ادبي نانءُ؟
امام راشدي: امام راشدي.
سوال: تعليم/نوڪري/پيشو؟
امام راشدي: ايم اي سنڌي، پرائمري استاد.
سوال: لکڻ جي شروعات سال ۽ مهينو؟
امام راشدي: جولاءِ 1984ع کان.
سوال: ادبي استاد؟
امام راشدي: قاضي مقصود گل.
سوال: ڪنهن کان متاثر ٿي لکڻ شروع ڪيو؟
امام راشدي: پير حسام الدين راشدي جي شخصيت کان.
سوال: ڪهڙيون شيون/ڳالهيون اوهان کي لکڻ لاءِ اتساهينديون آهن؟
امام راشدي: مان حساس دل ماڻهو آھيان انڪري ڪنھن به اھم ڳالهھ يا واقعي جو اثر وٺندو آھيان، ڪجھه ٻڌندو يا مشاھدو ڪندو آھيان ته ان کي ڪاڳر تي لاھيندو آھيان، پوءِ ڪھاڻي جڙي، مقالو، مضمون، تاثر، ڪالم، يا خاڪو جڙي.
سوال: پهرين تخليق ڪڏهن ۽ ڪٿي ڇپي؟
امام راشدي: پھرين ھڪ لوڪ ڪهاڻي ”لالچ“ جي عنوان سان ”گل ڦل“ رسالي جي جولاءِ 1984ع جي پرچي ۾ شايع ٿي.
سوال: ڪهڙين اخبارن ۽ رسالن ۾ ڇپيا آهيو؟
امام راشدي: رسالن ۾: گل ڦل، مھراڻ، سرتيون، نئين زندگي، سنڌي ادب، پيغام، ارچڪ مرچڪ، ڪينجهر، لطيف ڊائجيسٽ، ھزار داستان، سھڻي، سوجهرو، عبرت مئگزين، سنڌ، پارس ۽ سنڌيءَ جي مڙئي اخبارن ۾.
سوال: ڪهڙين صنفن ۾ لکيو اٿو ۽ اوهان جي پسنديده صنف ڪهڙي آهي؟
امام راشدي: مون تقريبن ھڙني صنفن تي لکيو آهي، ڪھاڻي، مضمون، مقالو، خاڪو، ڪالم، تبصرو، شاعري، وغيره. پسنديده صنف تحقيق ۽ ٻاراڻو ادب.
سوال: ڪهاڻين جو تعداد، ڪيتريون ڇپيل؟
امام راشدي: ٻاراڻيون ڪهاڻيون ته پنجاھ کان مٿي آھن البت وڏن لاءِ چار پنج آهن.
سوال: ڇپيل ڪتاب ۽ انهن جا سال؟
امام راشدي: پير حسام الدين راشدي جا علمي ڪارناما جي عنوان سان ترجمو ڪيل ڪتاب سنڌي ادبي بورڊ ڇپايو.
سوال: پهرين تخليق ڇپجڻ تي رشتيدارن جو رد عمل ڇا هيو؟
امام راشدي: رشتيدار تمام گهڻا خوش ٿيا ھئا، خاص طور تي امڙ کي خوشي ٿي ھئي.
سوال: ادب ۾ اڳتي وڌڻ لاءِ اوهان جي حوصلا افزائي ڪنهن ڪئي؟
امام راشدي: سائين مقصود گل گھڻو اتساھ ڏياريو ۽ ادبي پروگرامن ۾ اڳتي آندو، پر ڇپجڻ لاءِ مون ڪنھن جو به سھارو ڪونه ورتو.
سوال: شاعري اوهان جي نظر ۾؟
امام راشدي: شاعري اڳي ته روح جي غذا بڻيل ھئي، ھن وقت جسماني غذا بڻجي وئي آهي.
سوال: محبت اوهان جي نظر ۾؟
امام راشدي: چون ٿا ته محبت انڌي ٿيندي آهي، تنھنڪري انڌيءَ جي اھميت مڙئي ڪجهه گهٽ ھجي ٿي.
سوال: پسنديده شاعر/شاعرائون اديب/اديبائون؟
امام راشدي: شاعرن ۾ استاد بخاري، شيخ اياز، طالب الموليٰ، ذوالفقار راشدي، احمد خان مدهوش، مرتضيٰ شاھ ڏاڏاھي، راشد مورائي، محسن ڪڪڙائي، آثم ناٿن شاهي، وفا ناٿن شاهي، اسحاق راهي، سرڪش سنڌي، ع غ تبسم، اياز گل، منير سولنگي، مقصود گل، نثار بزمي ۽ ٻيا پسند آهن، شاعرہ ڪا اھڙي ڪانه ٿي سُجهي. اديبن ۾ پير علي محمد راشدي، پير حسام الدين راشدي، علامه غلام مصطفيٰ قاسمي، ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ، ڊاڪٽر غلام علي الانا، عبد القادر جوڻيجو، ڊاڪٽر ميمڻ عبدالمجيد سنڌي، عبدالله ورياھ، ڊاڪٽر قريشي حامد علي خانائي، غلام رباني آگرو، دادا سنڌي، تنوير عباسي، ڊاڪٽر اياز قادري، ڊاڪٽر عبدالجبار جوڻيجو، ڊاڪٽر غلام محمد لاکو، نقش ناياب منگي، ادل سومرو، اڪبر لغاري، انيس انصاري، نصير مرزا ۽ ڊاڪٽر غلام مصطفي سولنگي جڏهن ته عورت اديبائن ۾ ڊاڪٽر درشهوار سيد، ماھتاب محبوب، مھتاب اڪبر راشدي.
سوال: پسنديده شخصيت؟
امام راشدي: پير صاحب پاڳارو شاھ مردان شاھ ڇٽ ڌڻي رح.
سوال: پسنديده ڪتاب/رنگ/موسم/پهر؟
امام راشدي: ڪتاب، ھو ڏوٿي هو ڏينهن، گل گلاب، رنگ بليو، موسم سانوڻ، پھر صبح.
سوال: زندگيءَ جي پهرين مهرباني/خوشي؟
امام راشدي: زندگيءَ جي پهرين مھرباني نوڪري ۽ خوشي شادي.
سوال: زندگيءَ جو پهريون ڏک/سڏڪو/صدمو؟
امام راشدي: پھريون ڏک بابا جي وفات، پھريون سڏڪو به ان
وقت، صدمو امڙ جي وفات.
سوال: اڄ جي عورت ڇا ٿي چاهي؟
امام راشدي: اڄ جي عورت مڪمل آزادي چاھي ٿي.
سوال: عورت اوهان جي نظر ۾؟
امام راشدي: عورت عظيم عظيم عظيم آهي.
سوال: اڄ ڪلهه جيڪو ادب سرجي پيو اُن بابت اوهان جي راءِ؟
امام راشدي: اڄ ڪلهه وارو ادب مطمئن ڪندڙ ھرگز ناھي.
سوال: سنڌي سماج ۾ ليکڪ/ليکڪائن کي ايتري پذيرائي نه ٿي ملي، جيتري ٻين ٻولين ۾ لکندڙن کي ملي ٿي، ان جو ڇا سبب آهي؟
امام راشدي: سماجي طور تي ماحول ئي اھڙو جوڙيو ويو آهي جو اھي اديبن ۽ شاعرن کي معاشري جا ناڪام فرد سمجهن ٿا، تنھنڪري سماج اھل علم کان وڌيڪَ اھل جاھل کي اوليت ۽ اھميت ڏئي رهيو آهي.
سوال: تنقيد ڇا آهي؟ اسان وٽ تنقيد برداشت ڇو نه ٿي ڪئي وڃي؟
امام راشدي: تنقيد ھڪ قسم جو رندو آھي جيڪو ڪنھن به شيءِ کي سڌو، سھڻو ۽ وڻندڙ بڻائيندو آھي، پر ھت تنقيد کي سمجهيو ئي ناهي ويو نه وري برداشت ڪئي پئي وڃي، ڇو جو تنقيد جي ت جي خبر به ڪانهي ٻيو ته اديبن ۽ شاعرن وٽ علم جي گهڻي گهٽتائي آھي.
سوال: ادبي/سياسي/ سماجي تنظيمن سان وابستگي؟
امام راشدي: سنڌي ادبي سنگت ۽ لاڙڪاڻو ڊسٽرڪٽ ھسٽاريڪل سوسائٽي.
سوال: زندگي اوهان جي نظر ۾؟
امام راشدي: قدرت جو نھايت ئي قيمتي ۽ لاجواب تحفو.
سوال:موت اوهان جي نظر ۾؟
امام راشدي: حقيقت.
سوال: نفرت ڇا آهي؟
امام راشدي: پنھنجي تباھي.
سوال: دل اوهان جي نظر ۾؟
امام راشدي: مقدس جاءِ.
سوال: ايندڙ ڪتاب/سهيڙيل ڪتاب ۽ انهن جا نالا؟
امام راشدي: ٻاراڻين ڪھاڻين جا ٻه ڪتاب ۽ پير حسام الدين راشدي جا خط ترتيب.
سوال: توهان طبيعتن ڪيئن آهيو؟
امام راشدي: تمام ٿڌو.
سوال: مليل مڃتا/ايوارڊ/شيلڊون/سرٽيفڪيٽ؟
امام راشدي: قمبر شهدادڪوٽ ڊسٽرڪٽ ھسٽاريڪل سوسائٽي پاران ٻه ايوارڊ، جشن جي ايم سيد شيلڊ، ڪلھوڙا انٽرنيشنل ڪانفرس شيلڊ ۽ ٻين ادارن طرفان مليل سرٽيفڪيٽ وغيره.
سوال: لکڻ وقت اوهان جي ڪيفيت ڇا هوندي آهي؟
امام راشدي: لکڻ وقت پنھنجو پاڻ کي لکڻيءَ ۾ صفا گم ڪري ڇڏيندو آھيان.
سوال: درد ڇا آهي؟
امام راشدي: درد وڏي لذت آھي.
سوال: اوهين جيڪو لکو ٿا يا جيڪو ڪجهه لکيو اٿو انهيءَ مان مطمئن آهيو؟
امام راشدي: جو ڪجھه به لکيو آهي، ان مان بلڪل مطمئن آهيان.
سوال: اوهان جي شاعري ڪهڙن فنڪارن/فنڪارائن ڳائي آهي؟
امام راشدي: منھنجي شاعري ڪنھن به ڪونه ڳائي آهي.
سوال: ملازمت ڪندڙ عورتن جو الميو ڇا آهي؟ انهن جا مسئلا ڪهڙا آهن؟
امام راشدي: ملازمت ڪندڙ عورتن سان ڪو به الميو يا مسئلو ناهي ھوندو، ھُو پنھنجا الميا ۽ مسئلا پاڻ پيدا ڪنديون آهن.
سوال: مرداڻي معاشري ۾ ليکڪائن کي ڪهڙيون مشڪلاتون پيش اچن ٿيون ۽ انهن جو حل ڇا آهي؟
امام راشدي: ھتي به ادبي معاشرو مرداڻو رھيو آهي، ليکڪائن کي برداشت نه ٿو ڪيو وڃي. ادبي محفلن ۾ به عورت کي ليکڪا کان وڌيڪَ ان جي خوبصورتيءَ جي ڳالهھ پئي ھلندي، عورت ويچاري احساس ڪمتريءَ ۾ وڪوڙيل رھي ٿي، ڪيتري به تعليم يافته يا اعليٰ سوسائٽي واري ھجي پر خوف کان آزاد نه ھوندي. عورت کي بھادر جرئتمند ٿيڻ ئي ڪونه ڏنو ويو آهي.
سوال: لکڻ اوهان جو شوق آهي يا مجبوري؟
امام راشدي: لکڻ منھنجو شوق رھيو آھي.
سوال: شهرت اوهان کي ڪيئن لڳندي آهي؟
امام راشدي: شھرت تمام ڀلي لڳندي آهي، عزت به فائدو به.
سوال: اوهان کي ڪنهن کان ڪا شڪايت؟
امام راشدي: تمام گهڻيون شڪايتون، دوستن کان، دشمنن کان، عزيزن کان، رقيبن کان، پنھنجن کان، پراون کان، پيارن کان، دلوارن کان، ڳوٺ وارن کان، شھر وارن کان، مطلب ته شڪايتون ئي شڪايتون.
**