اڃا تائين سُڌري ناهيان سگهيو… گل بهار باغائي
سوال: نانءُ ولديت سميت ؟
گل بهار: گل بھار باغائي ولد رضا محمد
سوال: جنم جي تاريخ ۽ جنم جو هنڌ؟
گل بهار: اسڪول جي لکت موجب 13 نومبر 1975ع تي ڳوٺ ابجي خير محمد سھتو(ھاڻي وارڊ نمبر 4) شھر مٺياڻي تعلقو ۽ ضلعو نوشھروفيروز .
سوال: ادبي نانءُ ؟
گل بهار: گل بھار باغائي شاعري ۾ ڪڏھن ڪڏھن تخلص طور گل استعمال ڪندو آھيان
سوال: تعليم/نوڪري/پيشو؟
گل بهار: ڊپلوما سول پرائيويٽ فرم ۾ نوڪري سول انجنيرنگ
سوال: لکڻ جي شروعات سال ۽ مهينو؟
گل بهار: 1993/1994ع
سوال: ادبي استاد؟
گل بهار: ھونءَ شروعات ۾ ڪافي دوستن اتساھيو ۽ ٿوري گھڻي ھڪ اڌ شعر جي اصلاح به ڪين پر باقاعدي مان پنھنجو ادبي استاد سيد جعفر شاھ کي سمجھان ٿو جنھن منھنجي ڪجهه شعرن جي اصلاح سان گڏ ڪُجهه سمجھاڻي لفطن جي ترتيب قافيي رديف جي ڄاڻ ڏني، توڙي جو سائين علم عروض توڙي شاعريءَ جي علمن کان واقف نه ھيو پر جيئن ته ھو ھڪڙو بھترين راڳي ھيو لفظن جي شاعريءَ ۾ استعمال کي خوب ڄاڻندڙ ھو. ھن جو ھڪڙو ڪلام:
خدا جي واسطي دلبر، ويجھو ڀلي نه آ پر ايڏي وٿي نه ڪر مشھور ٿيو جنھن کي تمام گھڻن فنڪارن ڳايو آھي.
سوال: ڪنهن کان متاثر ٿي لکڻ شروع ڪيو؟
گل بهار: لکڻ لاءِ آمادھ ڪرڻ جو محرڪ ته محبت ئي ھئي پر ان سان گڏ پرائمري دوران ئي ٻاراڻي ادب جي ڪتابن ۽ لوڪ ڪھاڻين جي ڪتابن پڙھڻ ٻاراڻا ادبي رسالا انھن سڀني گڏجي مون کي لکڻ لاءِ اتساھ ڏنو
سوال: ڪهڙيون شيون/ڳالھيون اوهان کي لکڻ لاءِ اتساهينديون آهن؟
گل بهار: شروع ۾ محبت جي مختلف مرحلن لکڻ جو اتساھ ڏنو پوءِ ان ۾ عورت جي استحصال، عورتن سان فرسودھ ريتن رواجن جي آڙ ۾ انھن جي جذبن جي لتاڙ خاص سبب بڻيو ان کان علاوہ قومي ۽ سماجي معاشي استحصال به منھنجي شاعريءَ جو محور رھيا آھن. منھنجي سموري شاعري انھن ئي حالتن جي عڪاسي آھي.
سوال: پهرين تخليق ڪڏهن ۽ ڪٿي ڇپي؟
گل بهار: پھرين شاعري جو اسم وائي ھفتيوار سنڌو ۾ 1994ع ۾ ڇپي، جڏھن سنڌوءَ کي تاج جويو زيب سنڌي ۽ ٻيا دوست سنڀاليندا ھئا. ان دوران ئي منھنجي پھرين ڪھاڻي به سنڌوءَ ۾ ڇپي.
سوال: ڪھڙين اخبارن ۽ رسالن ۾ ڇپيا آهيو؟
گل بهار: ها اخبارن جي ادبي صفحن ۾ شاعري ڇپي، رسالن ميگزينن ۾ به شايد ڪو ان. وقت رھيل ھجي.
1000 جي لڳ ڀڳ شاعريءَ جا اسم اخبارن رسالن ۾ ڇپيا، ڪُجهه اخبارون ڪُجهه رسالا لکان ٿو: جاڳو، عبرت، عوامي آواز، افتاب، بختور، مھراڻ، ساڃاھ، سوجھرو، عبرت ميگزين، ڪونج، سنڌ سجاڳ، ڪاڪ، پورب، سارس، ھمرچو، ڪينجھر، ادب، وغيره.
سوال: ڪھڙين صنفن ۾ لکيو اٿو ۽ اوهان جي پسنديده صنف ڪهڙي آهي؟
گل بهار: نظم جي ڪافي صنفن ۾ لکيو آھي، غزل، نظم، آزاد نظم، نثري نظم، وائي، ڪافي، بيت، ڏيڍسٽا، چؤسٽا، ڇھه سٽا، پنجڪڙا، ترائيل، سانيٽ، اڳ ۾ وائي وڻندي ھئي ھاڻي غزل ۽ نظم وڻندا آھن.
سوال: ڪھاڻين جو تعداد... ڪيتريون ڇپيل؟
گل بهار: ڪل اٺ ڇپيل
سوال: ڇپيل ڪتاب ۽ انهن جا سال......؟
گل بهار: اڃان ڪوبه ڪتاب ناھي آيو پنج ڇھه ڪتاب ترتيب ڏنا پيا آھن. ٻه ڪتاب نثر جا به تيار آھن
سوال: پھرين تخليق ڇپجڻ تي رشتيدارن جو ردِ عمل ڇا هيو؟
گل بهار: بابا کي سٺو لڳندو ھئو منھنجو والد صاحب قصن ڪھاڻين ٻڌڻ جو شوقين ھئو جيڪي ڪتاب گھر ۾ آڻيندو ھئس انھن مان ڪھاڻيون ھو مون کان پڙھائي ٻڌندو ھئو
سوال: ادب ۾ اڳتي وڌڻ لاءِ اوهان جي حوصله افزائي ڪنهن ڪئي؟
گل بهار: مٺياڻي ۾ شروعات ۾ سيد جعفر شاھ، مسرور چانڊيو، جبار جوش، مرتضيٰ مشوري،گنبل فقير،آصف مٺياڻوي جو ان حوالي سان ڪردار ڪڏھن به وساري نه ٿو سگھجي ته ھن ٻاھرين دوستن ۾ متعارف ڪرايو پنھنجا خرچ ڪري به پروگرامن يا دوستن سان ملڻ ويندو ھئو ته ٻه چار دوستن کي ضرور پاڻ سان وٺي نِڪرندو ھئو. مٺياڻي کان ٻاھر نڪتس ته ساحر راھو ۽ روشن ظفر راھوءَ وارن گھڻو اتساھ ڏنو، پھريون دفعو اردو جا وڏا وڏا شاعر ساحر راھو وٽان پڙھڻ لاءِ مليا ۽ ڪيترن ئي سنڌي شاعرن سان ملاقاتون به ٿيون، نواب شاھ ڊيوٽي دوران. بخشل باغي، سائين عبدالحڪيم ارشد، جاويد نواز بروھي سان وڌيڪ صحبتي ويجھڙائي رھي، سائين ارشد تمام گھڻو اتساھيو. منھنجي سنگت ۾ جيڪو به ادبي حوالي جي ڪري دوست ٿيو اليمينٽري ڪاليج جو استاد اسدالله سولنگي ٺاروشاھ وارو اھو منھنجي زندگيءَ جو اھم حصو رھيو آھي مون کي ھر حوالي سان اتساھيو منھنجي ھمت افزائي ڪئي مون کي مايوسيءَ مان ڪڍي زندگي جي خوبصورتين ڏانھن گامزن ڪرڻ وارو اھوئي شخص آھي.
سوال: شاعري اوهان جي نظر ۾؟
گل بهار: من اندر جي سمورين محسوساتن جيڪي زبان سان اظھاري نه سگھجن انھن جي شاعري زبان آھي، ھونءَ شاعريءَ جي سماجي ڪارج کان انڪار نه ٿو ڪري سگھجي اھا ٻي ڳالھه آھي اسان جي خطي جي اھا بدقسمتي آھي جو شاعري جو سماجي ڪارج نالي ماتر آھي
سوال: محبت اوهان جي نظر۾ ؟
گل بهار: اھڙو رنگ جنھن جي چڙھڻ سان زندگي جي خوبصورتيءَ جي مڪمل دريافت ٿئي ٿي
سوال: پسنديده شاعر/شاعرائون اديب /اديبائون؟
گل بهار: شاھ لطيف، شيخ اياز کان پوءِ به ھڪڙي چڱي خاصي کيپ آھي جيڪا پنھنجي ھئڻ جو مڪمل ڌيان ڇڪائي ٿي.
سوال: پسنديده شخصيت ؟
گل بهار: ڪا ھڪ نه آھي ھر مڪتبِ فڪر ۾ الڳ الڳ شخصيتون آھن جيڪي پنھنجي عمل جي ڪري پسند آھن
سوال: پسنديده ڪتاب/گل/رنگ/موسم/پھر؟
گل بهار: ڪتاب جي به پسند جي حوالي سان مون وٽ ھڪڙو پنھنجي ئي مزاج جو ماڻ ماپو آھي جيڪو ڪڏھن ته چڱن ڀلن کي لوڙھيو ڇڏي ۽ ڪڏھن وري ھڪ اھڙو ڪتاب به پار ٿيو وڃي جو ٻين جي نظر ۾ ڪُجهه به نه آھي، گل موتيو، رنگ جي حوالي سان اڄ تائين خبر نه پئي اٿم ته ڪھڙو وڌيڪ وڻي ٿو. موسم بھار کان به وڌيڪ سياري جي ۽ پھر ھر ان رات جو جنھن ۾ مڪمل فريش ٿي جاڳي سگھندو آھيان
سوال: زندگيءَ جي پهرين مهرباني/خوشي؟
گل بهار: ھن جو ملي وڃڻ ھن سان ملي وڃڻ کان پوءِ جو جيڪو نتيجو نڪتو ٻچڙن جي صورت ۾ .
سوال: زندگيءَ جو پهريون ڏک/سڏڪو/صدمو؟
گل بهار: بابا کان پوءِ اٺن سالن جي عمر ۾ فرحان گل جي واپسي جيڪو ٿيلسيميا جھڙي نڀاڳي لاعلاج مرض ۾ وڇڙي ويو
سوال: اڄ جي عورت ڇا ٿي چاھي؟
گل بهار: اڄ جي عورت عزت، محبت، شفقت ۽ مڪمل ڌيان چاھي ٿي. ھوءَ ٿوري آزادي چاھي ٿي جنھن ۾ ھوءَ پنھنجي شخصيت کي ثابت ڪرڻ چاھي، ھو جنسي تضاد کي ڪمزوريءَ کان نجات ڏيارڻ چاھي ٿي
سوال: عورت اوهان جي نظر ۾؟
گل بهار: ھر روپ ۾ احترام ۽ پيار. جي قابل
سوال: اڄڪلهه جيڪو ادب سرجي پيو ان بابت اوهان جي راءِ ؟
گل بهار: مايوس ته بلڪل به نه آھيان ڪيترائي نوان اڀري آيل مڪمل اڀريلن کان به گھڻو سٺو ٿا لکن.
سوال: سنڌي سماج ۾ ليکڪ/ليکڪائن کي ايتري پذيرائي نه ٿي ملي، جيتري ٻين ٻولين ۾ لکندڙن کي ملي ٿي، ان جو ڇا سبب آهي؟
گل بهار: شعور جي جي ڪمي، پڙھائي جي گھٽ فيصد مقدار، سوچ جي بھتر تبديليءَ جي اڻاٺ.
سوال: تنقيد ڇا آهي؟ اسان وٽ تنقيد برداشت ڇو نه ٿي ڪئي وڃي؟
گل بهار: سچ ته تنقيد ڏاڍي اھم شيءِ آھي جنھن سان گڏجي بھتريءَ جون ڪيتريون ئي منزلون طئه ڪري سگھون ٿا. برداشت نه ڪرڻ مطلب بھتريءَ جي منزل ڏي وڌندڙ قدمن کي پنهنجي ئي ھٿ سان وڍڻ جي برابر آھي، ان سوال جا ٻئي حصا وڏا اھم آھن جن لاءِ انٽرويو جا پنا ڀرڻ مناسب ناھي، بس ٿُلهي ليکي اھوئي تت آھي جيڪو مون لکيو آھي
سوال: ادبي/سياسي/سماجي تنظيمن سان وابستگي؟
گل بهار: سنڌي ادبي سنگت مٺياڻي
سوال: زندگي اوهان جي نظر ۾ ؟
گل بهار: زندگي رڳو ڏک ئي ڏک به ناھي کل خوشي ٽھڪ تاڙا. مرڪون، ٻار به زندگيءَ جو خوبصورت پاسو آھن
سوال: موت اوهان جي نظر ۾؟
گل بهار: اوم شانتي اوم
سوال: نفرت ڇا آهي؟
گل بهار: بظاھر ته ڪُجهه به نه آھي پر ھڪڙو اھڙو ناول به آھي جنھن جي پڄاڻي پڇتاءُ کان گھڻي گھڻي ڀيانڪ آھي.
سوال: دل اوهان جي نظر ۾ ؟
گل بهار: سائنسي اعتبار کان ھٽي ڪري دل احساسن جو گھر آھي، اک جي سھيلي آھي، دماغ سان ياراڻي تي نه ٿا سوچيو ته دل ماڻھو جي اھڙي ذاتي ملڪيت به آھي جيڪا ڪڏھن به ان وٽ ناھي رھندي
سوال: ايندڙ ڪتاب/سھيڙيل ڪتاب ۽ انهن جا نالا ؟
گل بهار: ھڪڙو شاعريءَ جو مجموعو جلد اچڻ وارو آھي
سوال: توهان طبيعتن ڪيئن آهيو؟
گل بهار: ٿڌي طبيعت جو عام سنڌي پھاڪي ۾ ٿڌو ٿانھريو
سوال: ڪھڙين ڳالھين تي ڪاوڙ ايندي اٿو؟
گل بهار: جن جن سان ذھني ھم آھنگي ناھي ھوندي.
سوال: مليل مڃتا/ايوارڊ/شيلڊون/ سرٽيفڪيٽ؟
گل بهار: شايد مڃتا جي قابل اڃا تائين ڪم ئي ناھي ڪيو، بس ھڪ اڌ سرٽيفڪيٽ ھڪ اڌ ايوارڊ
سوال: لکڻ وقت اوهان جي ڪيفيت ڇا هوندي آهي؟
گل بهار: پورو ٿيڻ جو بار، ڪو ڊسٽرب نه ڪري ته اھو لاھي وٺان
سوال: درد ڇا آهي؟
گل بهار: علي محمد سولنگيءَ کان سوا به درد جي ھڪڙي ڪائنات آھي ۽ ھي شاعري به ان ئي ڪائنات جي ھڪڙي دين آھي
سوال: اوهين جيڪو لکو ٿا يا جيڪو ڪُجهه لکيو اٿو انهيءَ مان مطمئن آهيو؟
گل بهار: جھڙو حال پريان نال بس مڙئي پيو ڪم ھلي. دڪو داخل ٿئي ٿو يا نه ٿو ٿئي ان کان بي پرواھ بلڪل به.
سوال: اوهان جي شاعري ڪھڙن فنڪارن/فنڪارائن ڳائي آهي؟
گل بهار: ڳارائڻ واري پاسي خيال ناھي پو به تر جي ڪُجهه فنڪارن ڳائي آھي. نذير سولنگي، الياس ڪنڀر، معشوق علي ملاح ۽ جبار جوش پٺاڻ گلزار سيال
سوال: مرداڻي معاشري ۾ عورت ليکڪائن کي ڪھڙيون مشڪلاتون پيش اچن ٿيون ۽ انهن جو حل ڇا آهي؟
گل بهار: مشڪلاتون کوڙ ۽ مختلف رنگن جون آھن، انھن جو حل به آھي پر درويش چئي ٿو ماٺ ڪر مٺا ماڻھو
سوال: لکڻ اوهان جو شوق آهي يا مجبوري؟
گل بهار: نه ڪو مجبوري نه ڪو زوري نه ئي شوقيا آھي، آھي ضرور پر خبر ناھي ڇا آھي.
سوال: شهرت اوهان کي ڪيئن لڳندي آهي؟
گل بهار: جڏھن ملي ته پو ئي خبر پوندي ته ڇا آھي نشو شھرت جو
سوال: اوهان کي ڪنهن کان ڪا شڪايت؟
گل بهار: پنھنجو پاڻ کان اڃا تائين سڌري ناھيان سگھيو.
**