مون کي عشق ئي لکڻ لاءِ اتساهيو… ملڪ وحيد
سوال: نالو، ولديت؟
ملڪ وحيد: وحيد علي ملڪ ولد الهورايو ملڪ.
سوال: جنم جي تاريخ؟
ملڪ وحيد: 10 آڪٽوبر 1981ع.
سوال: ادبي نالو؟
ملڪ وحيد: ملڪ وحيد.
سوال: تعليم ۽ پيشو؟
ملڪ وحيد: ايم اي سنڌي ادب.
سوال: ادبي استاد؟
ملڪ وحيد: محترم بشير سيتائي.
سوال: ڪنهن کان متاثر ٿي لکڻ شروع ڪيو؟
ملڪ وحيد: شاعري جو شوق ننڍپڻ کان ئي هئو جڏهن مان ڇهين درجي ۾ پڙهندو هئس، جڏهن استاد فري پيرڊ ۾ گانا ٻڌندا هئا ته مان گانا ٻڌائڻ بجاءِ پسند جا شعر ٻڌائيندو هئس، ان کان پوءِ بس ائين ئي سمجهو ته عشق ئي لکڻ لاءِ اتساهيو.
سوال: لکڻ جي شروعات؟
ملڪ وحيد: لکڻ جي شروعات سال 2000ع ۾ محترم بشير سيتائي جي رهبري ۾ حاصل ڪئي. جنهن مون کي چڱي طرح فني لوازمات کان آشنا ڪيو، اڄ مان جو ڪجهه به آهيان محترم بشير سيتائي جي ڪري آهيان.
سوال: ڪهڙيون شيون اوهان کي لکڻ لاءِ اتساهينديون آهن؟
ملڪ وحيد: سچ اهو ئي آهي ته مون کي منهنجي عشق ئي لکڻ لاءِ اتساهيو آهي.
سوال: پهرين تخليق ڪڏهن ۽ ڪاٿي ڇپي؟
ملڪ وحيد: پهرين تخليق عبرت مئگزين ۾ 2000ع ۾ ڇپي هئي.
سوال: ڪهڙين اخبارن ۽ رسالن ۾ ڇپيا آهيو؟
ملڪ وحيد: تقريب سڀني رسالن ۽ اخبارن ۾ ڇپيو آهيان.
سوال: ڪهڙين صنفن ۾ لکيو اٿو ۽ پسند جي صنف؟
ملڪ وحيد: تقريبن سڀني صنفن ۾ لکيو آهي پر غزل وڌيڪ لکيو آهي ۽ پسند جي صنف به غزل آهي.
سوال: ڪهاڻين جو ڇپيل تعداد ۽ ڇپيل ڪهاڻيون؟
ملڪ وحيد: ٻه ٽي ڪهاڻيون لکيون هيون ۽ اهي ڇپجي چڪيون آهن، باقي هڪ ناول لکان پيو.
سوال: ڇپيل ڪتاب ۽ انهن جا سال؟
ملڪ وحيد: (1) آئون منسوب تنهنجي نالي سان سال 2006ع ۾ ڇيپو، (2) گلن سرهاڻ آندي آ (مرتب) سال 2015ع ۾ ، (3) ڪجهه ته ڳولن ٿيون اکين (2017) شاعري.
سوال: رهنمائي ۽ همت افضائي ڪنهن ڪئي؟
ملڪ وحيد: منهنجي عشق ئي سڀ ڪجهه ڪيو.
سوال: شاعري اوهان جي نظر ۾؟
ملڪ وحيد: شاعري اندر جي دانهن، پُڪار، روح جي رڙ آهي. اُها شاعر جي داخلي ۽ خارجي ڪيفيتن جي ترجماني ڪندي آهي، لازمن شاعر جنهن سماج ۾ رهي ٿو ان سماج ۾ جيترا به جهول آهن، اوڻايون آهن، ناانصافيون آهن اهي به شاعري جي ذريعي بيان ٿي وڃن ٿيون ۽ انهن سماجي اوڻائين کي ختم ڪرڻ لاءِ به هڪ سجاڳ ذهن شاعر پاران ڪنهن حد تائين رايا ۽ تجويزون اچي وڃن ٿيون. جيئن ته شاعري ماڻهن کي وڌيڪ متاثر ڪندي آهي. ان ڪري انقلابي شاعري هڪ ڪني ۽ ڪوڙهي سماجي کي ڊاهڻ ۽ انسان دوست معاشري کي قائم ڪرڻ ۾ مددگار ثابت ٿيندي آهي. شاعري جو بنيادي ڪارج اهو آهي ته هو قوم جي ذهني تشڪيل ڪندي آهي ۽ سماج ۾ ڦيرو آڻيندي آهي.
سوال: پسنديده شخصيت ۽ شاعر اديب؟
ملڪ وحيد: شخصيت بينظير ڀٽو ۽ محترم بشير سيتائي، وفا ناٿن شاهي، اردو ۾ ساحر لڌيانوي.
سوال: پسنديده ڪتاب، رنگ، گل؟
ملڪ وحيد: اهي سڀ ڪتاب جنهن ۾ ڪو ميسيج هجي، گل موتيو، رنگ سائو.
سوال: زندگيءَ جي پهرين خوشي؟
ملڪ وحيد: سالن پڄاڻا جڏهن هن ڳالهايو هيو.
سوال: زندگي جو پهريون صدمو، ڏک؟
ملڪ وحيد: جڏهن هن کي حاصل ڪري به حاصل نه ڪري سگهيس.!
سوال: اوهين ڇو لکندا آهيو؟
ملڪ وحيد: لکڻ جا هزارين سبب آهن، پر مان پنهنجن ڏک، سور، پور، پيڙائن ۽ ڀوڳنائن کي لفظن جو روپ ڏيندو آهيان، خاص ڪري تڏهن جڏهن ڌرتي جي خدائن جون هٺ ڌرميون ۽ ناانصافيون وڌي وڃن ۽ ضبط جا پئمانا لبريز ٿي وڃن.
سوال: اڄڪلهه جي ادب شاعري بابت اوهان جي راءِ؟
ملڪ وحيد: اڄڪلهه جو ادب مقدار ۾ ته وڌي رهيو آهي پر معيار اتي جو اُتي آهي، توهان سنڌي ڪهاڻي کي پرکي ڏسو جيڪا ون يونٽ واري دور ۽ ان کان ٿورو پوءِ جي ڪهاڻي بين الاقوامي معيار جي رهي آهي ان کان پوءِ ڪهاڻي جو معيار ڌڪيل ۽ هيسل هرڻي جيان آهي. اگر شاعري کي ڏسون ٿا ته اها به ججهي مقدار ۾ لکجي رهي آهي پر معيار اهو ناهي! ان جو سبب مطالعي ۽ مشاهدي جي کوٽ آهي. اسان واري نئين ٽهي ته سکڻ جو سور کڻڻ لاءِ تيار ئي ناهي اڄ ڪلهه ته سوشل ميڊيا ئي سڀ ڪجهه آهي.
سوال: زندگي ۽ موت اوهان جي نظر ۾؟
ملڪ وحيد: هڪ اڌاري خوشي مهانگي پئي. موت کان زندگي مهانگي پئي. (ملڪ وحيد)
سوال: اسان وٽ تنقيد ڇو برداشت نه ٿي ڪئي وڃي؟
ملڪ وحيد: اسان جي هن موجوده وقت ۾ تنقيد براءِ تنقيد واري گاڏي هلي پئي نَه ڪِي تنقيد براءِ اصلاح!! ان جو خاص سَببُ تعصب پرستي، مطالعي ۽ مشاهدي جي کوٽ آهي. جيڪڏهن ڪو ڪهاڻيڪار تنقيد نگار آهي ته ان کي ڪهاڻي جي باري ۾ مڪمل ڄاڻ هئڻ لازمي آهي. اگر ڪو شاعر تنقيد نگار آهي ته ان کي شاعري تي مڪمل عبور هجڻ لازمي آهي ڇو جو اسان وٽ شاعري علم عروض ۽ ڇند وديا تي ڪئي وڃي ٿي، پر اڄ ڪلهه جي تنقيد نگارن کي ته علم عروض جي صحيح معنيٰ جي خبر به ناهي، تجنيس حرفي، تڪرار حرفي، ساڪن متحرڪ، متحرڪ ساڪن وارن لفظن جي ڪا به ڄاڻ ناهي. بس اهي سستي ۽ تڪڙي شهرت حاصل ڪرڻ جا نت نوان طريقا آهن جيئن هو ٿوري وقت ۾ پنهنجو نالو ڪمائي سگهن.
سوال: ادبي، سياسي، سماجي تنظيمن سان وابستگي؟
ملڪ وحيد: سنڌي ادبي سنگت سان.
سوال: طبيعتن ڪيئن آهيو، ڪهڙين ڳالهين تي ڪاوڙ ايندي آهي؟
ملڪ وحيد: هر انهيءَ ڳالهه تي ڪاوڙ ايندي آهي جنهن تي ٻين کي نقصان جو انديشو هجي، طبعيتن جذباتي آهيان.
سوال:مليل مڃتا ايوارڊ، شيلڊون، سرٽيفڪيٽ؟
ملڪ وحيد: بهترين شاعر ايوارڊ سنڌي ادبي سنگت ميهڙ طرفان.
سوال:محبت اوهان جي نظر ۾؟
ملڪ وحيد: هڪ خوبصورت فريب.
سوال: دل اوهان جي نظر ۾؟
ملڪ وحيد: درد پالڻ جي مشين آهي.
سوال: عورت اوهان جي نظر ۾؟
ملڪ وحيد: خدا جي خوبصورت تخليق عورت آهي، جيڪا جنهن به روپ ۾ هجي اتم آهي.
سوال: پهرين تخليق ڇپجڻ تي رشتيدارن جو رد عمل؟
ملڪ وحيد: ڪو به نه...
سوال: ادبي سفر ۾ اوهان سان ڪهڙا مسئلا پيش آيا، اهي اوهان ڪيئن حل ڪيا؟
ملڪ وحيد: ادبي سفر ۾ جڏهن پير پاتم ته حد درجي جي منافقي ڏٺم ۽ چيچ ڪٽائي شهيدن ۾ شمار ٿيڻ وارا کوڙ ڏٺم، بعد ۾ گوشه نشيني واري زندگي اختيار ڪري پنهنجي حصي جو ڪم ڪندو رهيم.
سوال: اوهان جون خوبيون ۽ خاميون؟
ملڪ وحيد: خوبيون خدا جي ذات ۾ آهن، رهي ڳالهه خامين جي ته مون کي غلط ڳالهه تي ڪاوڙ جلدي ايندي آهي.
سوال: سنڌي معاشري ۾ عورت شاعرائن/ ليکڪائن کي لکڻ تي صحيح مقام نه ٿو ملي ان جو سبب؟
ملڪ وحيد: مان ان ڳالهه سان سهمت ناهيان ته عورت کي صحيح مقام نه ٿو ملي، روبينه ابڙو، رخسانه پريت، شميم مري، ج ع منگهاڻي، عطيه دائود ۽ ٻيون کوڙ ساريون عورت شاعرائون آهن جن جي شاعري کي سٺي موٽ ملي آهي.
سوال: اڄ جي عورت ڇا ٿي چاهي؟
ملڪ وحيد: اڄ جي عورت آزادي ٿي چاهي جيڪا ان جو بنيادي حق آهي ۽ ان کي ملڻ به گهرجي.
سوال: آخر ۾ پڙهندڙن لاءِ ڪو پيغام؟
ملڪ وحيد: پنهنجي انا کي ڇڏي محبتون ورهايو.
**
(جُون 2020ع ۾ ماهوار هزار داستان ۾ ڇپيل)