افسوس سان چوڻو ٿو پوي ته اسان جو سماج مرڻ کان پوءِ مڃتا ڏيندو آهي…شمن لاشاري
سوال: پورو نالو؟
شمن لاشاري: شمس الدين لاشاري.
سوال: جنم جي تاريخ، جنم جو هنڌ؟
شمن لاشاري: 12 مارچ 1972ع، جنم جو هنڌ: واهي پانڌي ڪاڇو
سوال: ادبي نالو؟
شمن لاشاري: شمن لاشاري.
سوال: تعليم/نوڪري/پيشو؟
شمن لاشاري: ايم اي سنڌي ادب، ايم ايڊ، پيشو: تعليم کاتي ۾ استاد.
سوال: لکڻ جي شروعات؟
شمن لاشاري: 1992ع کان.
سوال: ادبي استاد؟
شمن لاشاري: دنيا جو تلخ تجربو ئي منهنجو ادبي استاد آهي. ننڍپڻ ۾ تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ ڳوٺ ۽ گهر کان ٻاهر رهڻ ۾ گهڻو ڪجهه سکيو آهيان.
سوال: ڪنهن کان متاثر ٿي لکڻ شروع ڪيو؟
شمن لاشاري: ننڍپڻ ۾ ئي علم ۽ ادب سان چاهه هو.
سوال: ڪهڙيون شيون/ڳالهيون اوهان کي لکڻ لاءِ اتساهينديون آهن؟
شمن لاشاري: تنهائي ئي لکڻ لاءِ هميشه اتساهيندي آهي.
سوال: پهرين تخليق ڪڏهن ۽ ڪٿي ڇپي؟
شمن لاشاري: پهرين تخليق عبرت ميگزين ۾ 1992ع ۾ غزل ڇپيو هو.
سوال: ڪهڙين اخبارن ۽ رسالن ۾ ڇپيا آهيو؟
شمن لاشاري: منهنجو مواد ڪيترن ئي رسالن ۽ اخبارن ۾ ڇپيل آهي جهڙوڪ، عبرت ميگزين، هالار، ڊائجسٽ، سنڌ رويو، سنڌ رنگ ڊائجسٽ، نئين زندگي، مهراڻ ۽ ادب رسالي ۾ ۽ ٻين ڪيترن اخبارن ۽ رسالن ۾ پڻ ڇپيل آهي.
سوال: ڪهڙين صنفن ۾ لکيو اٿو ۽ اوهان جي پسنديده صنف ڪهڙي آهي؟
شمن لاشاري: غزل، وايون، بيت ۽ ڪيتريون ئي ڪهاڻيون لکيون اٿم پر منهنجي پسنديده صنف وائي آهي.
سوال: ڪهاڻين جو تعداد، ڪيتريون ڇپيل؟
شمن لاڙي: پندرهن کان مٿي.
سوال: ڇپيل ڪتاب ۽ انهن جا سال؟
شمن لاشاري: هڪ ڪتاب يادن جو ڪوهيڙو ۽ ڪهاڻين جو مجموعو 2001ع ۾ ڇپيل آهي.
سوال: ادب ۾ اڳتي وڌڻ لاءِ اوهان جي حوصلا افزائي ڪنهن ڪئي؟
شمن لاشاري: ڏکن سکن ۾ رهي ڪري پنهنجو پاڻ ادب جي ڏيهه ۾ اڪيلو ٻڏي ۽ تري ظاهر ٿيو آهيان. حوصلو ڏيڻ وارو ڪير ڪونهي. پير ڪڍڻ وارا گهڻا ئي آهن.
سوال: شاعري اوهان جي نظر ۾؟
شمن لاشاري: شاعري لفظن جي اها جوڙيل مالها آهي، جيڪا ٿورن لفظن ۾ وڏي معنيٰ رکي ٿي.
سوال: محبت اوهان جي نظر ۾؟
شمن لاشاري: محبت زندگي آهي ۽ اندر جو هڪ نفيس احساس هي، اهو احساس ماڻهو کي انسان بڻائي ٿو.
سوال: پسنديده شاعر/شاعرائون اديب/اديبائون؟
شمن لاشاري: شاهه عبداللطيف ڀٽائي.
سوال: پسنديده شخصيت؟
شمن لاشاري: آقا دو جهان حضرت محمد صلي الله عليه وآله وسلم.
سوال: پسنديده ڪتاب/رنگ/موسم/پهر؟
شمن لاشاري: قرآن مجيد ۽ شاهه جو رسالو، گلن ۾گلاب جو گل، رنگ اڇو، موسم بهار، پهر صبح جو پسند اٿم.
سوال: زندگيءَ جي پهرين مهرباني/خوشي؟
شمن لاشاري: زندگي ۾ پهرين خوشي تعليم کاتي ۾ جڏهن نوڪري ملي بطور استاد.
سوال: زندگيءَ جو پهريون ڏک/سڏڪو/صدمو؟
شمن لاشاري: زندگي جو پهريون ڏک جڏهن طالب الموليٰ هاءِ اسڪول دادو ۾ مئٽرڪ ۾ هئس ته بابا سائين گذاري ويو ته تمام گهڻو ڏکارو ٿيو هئس ۽ ٻيو نوڪري ملڻ کان هڪ سال اڳ ماءُ جيجل فوت ٿي وئي هئي تڏهن به وڏو صدمو رسيو. اڄ تائين اهو صدمو نه ٿو وسري ته مان ڪمائڻ جي قابل ٿيس ته منهنجا بابا ۽ امان مون سان گڏ نه هئا، انهن جي خدمت ڪري ڪجهه قرض چڪايان هان، ڏاڍو افسوس آهي.
سوال: اڄ جي عورت ڇا ٿي چاهي؟
شمن لاشاري: اڄ جي عورت برابري جو حق خوب گهرڻ ڄاڻي ٿي.
سوال: عورت اوهان جي نظر ۾؟
شمن لاشاري: عورت ڪائنات جي تمام خوبصورت تخليق آهي، هي تخليق نج محبت جي مٽي مان جڙي راس ٿي آهي ۽ هي خوب محبت ڏيڻ ڄاڻي ٿي. ماءُ جي روپ ۾، پريمڪا جي روپ ۾ ۽ ڀيڻ جي روپ ۾ ۽ هي هن ڪائنات جي تخليقڪار پڻ آهي ۽ عورت بنا سماج اڌورو آهي.
سوال: اڄ ڪلهه جيڪو ادب سرجي پيو اُن بابت اوهان جي راءِ؟
شمن لاشاري: بس سرجي پيو بقول ڀٽائي ته ” پئي کڻي پساهه، پسڻ ڪارڻ پرين جي.“
سوال: سنڌي سماج ۾ ليکڪ/ليکڪائن کي ايتري پذيرائي نه ٿي ملي، جيتري ٻين ٻولين ۾ لکندڙن کي ملي ٿي، ان جو ڇا سبب آهي؟
شمن لاشاري: افسوس سان چوڻو پوي ٿو ته اسان جو سماج مرڻ کان پوءِ ئي مڃتا ڏيندو.
سوال: تنقيد ڇا آهي؟ اسان وٽ تنقيد برداشت ڇو نه ٿي ڪئي وڃي؟
شمن لاشاري: تنقيد جي آڙ ۾ حسد لڪيل آهي، جنهن ڪري تنقيد ۾ پسند ۽ ناپسند جو ٻٽو معيار اچي ويو آهي.
سوال: ادبي/سياسي/ سماجي تنظيمن سان وابستگي؟
شمن لاشاري: سنڌي ادبي سنگت سنڌ جي شاخ واهي پانڌي جو هڪ ادنيٰ ڪارڪن آهيان. 19 فيبروري 2001ع تي واهي پانڌي شاخ کي بطور سيڪريٽري سنڌ سنگت مرڪزي کان الحاق وٺي ڏيپارجا ۽ ڪاڇي جي اديبن کي هن خوشبودار سنگ ۾ جوڙيم ۽ ضلعو دادو جو رابطه سيڪريٽري پڻ رهيو آهيان.
سوال: زندگي اوهان جي نظر ۾؟
شمن لاشاري: زندگي الله تعاليٰ جي طرفان مليل هڪ تحفو آهي، هن جو قدر ڪرڻ گهرجي. پنهنجو پاڻ گهروارن سان گڏ انسان ذات جي خلق خدا جي خدمت ڪرڻ ئي اصل زندگي جو مفهوم هجڻ گهرجي.
سوال:موت اوهان جي نظر ۾؟
شمن لاشاري: موت ڪنهن به فرد جي هڪ دور جي پڄاڻي جو نالو آهي.
سوال: نفرت ڇا آهي؟
شمن لاشاري: نفرت ماڻهو جي اندر ڪاريهر نانگ وانگي آهي، جيڪا کيس هميشه اندر ئي اندر ڏنگيندي رهندي آهي بهتر آهي ته ان نانگ جهڙي وبا کي پنهنجي ويجهو اچڻ ئي نه ڏجي، هميشه پيار پالجي.
سوال: دل اوهان جي نظر ۾؟
شمن لاشاري: دل گلاب جي گل جيان آهي جنهن کي هميشه محبت جو مٺو پاڻي ڏيندا رهو ۽ نفرت جي ڪلراٺي زمين کان بچائيندا رهو.
سوال: ايندڙ ڪتاب/سهيڙيل ڪتاب ۽ انهن جا نالا؟
شمن لاشاري: (1) کيرٿر جي ڇانَوَ ۾ ڪاڇي جا ڪجهه ماڳ ۽ مڪان (تحقيق مقالا)، (2) شاعري جو هڪ ڪتاب، (3) داغ ”ناول“، (4) ڪاڇي جا ڪوهه نور ”ڪاڇي جي مختلف شاعرن تي مضمون“، (6) سفر نامو: ڪجهه ملڪن ۾ ويس ۽ جيڪو ڪجهه ڏٺم.
سوال: توهان طبيعتن ڪيئن آهيو؟
شمن لاشاري: مان سمجهان ٿو ته طبيعتن محبتي ماڻهو آهيان، برداشت، صبر، هر ڪنهن سان سٺو ورتاءُ ۽ درگذر ڪندڙ آهيان.
سوال: ڪهڙين ڳالهين تي ڪاوڙ ايندي اٿو؟
شمن لاشاري: ڪاوڙ لفظ منهنجي زندگيءَ جي ڊڪشنري ۾ ئي ناهي.
سوال: مليل مڃتا/ايوارڊ/شيلڊون/سرٽيفڪيٽ؟
شمن لاشاري: هالار ڊائجيسٽ مڃتا سرٽيفڪيٽ، سنڌ رنگ مڃتا سرٽيفڪيٽ، سنڌي ادبي سنگت سنڌ کان ڪراچي ۾ مليل استاد بخاري مڃتا سرٽيفڪيٽ، تعليم کاتي ضلعي آفيسر ڊي اي او دادوءَ کان مليل آفرين نامو، هڪ بهترين استاد سنڌي ادبي سنگت ضلعي دادو کان بطور شاخ جو بهترين سيڪريٽري.
سوال: لکڻ وقت اوهان جي ڪيفيت ڇا هوندي آهي؟
شمن لاشاري: لکڻ وقت به هڪ رواجي ڪيفيت ئي هوندي آهي، ڪو بدلجي نه ويندو آهيان.
سوال: درد ڇا آهي؟
شمن لاشاري: درد، پيڙائن جو نالو آهي، وقت ۽ حالتن هٿان ويساهه گهاتي جو وڍ ۽ گهاو آهي.
سوال: اوهين جيڪو لکو ٿا يا جيڪو ڪجهه لکيو اٿو انهيءَ مان مطمئن آهيو؟
شمن لاشاري: بقول ڀٽائي
” محبت پائي من ۾ رنڍا روڙيا جن،
تن جو صرافن اڻ توريو ئي اگهايو.“
سوال: لکڻ اوهان جو شوق آهي يا مجبوري؟
شمن لاشاري: لکڻ منهنجو ڪم آهي، مان سنڌ ڌرتي ۽ سنڌي ٻولي جو هڪ ادنيٰ ڪارڪن آهيان.
**