مون کي شڪايت آهي اُنهن ڪردارن کان جيڪي هميشه ٻين جا پيرَ ڪڍڻ ۾ سرگرم هوندا… مير چند اوڏ
سوال: نانءُ ولديت سميت؟
مير چند: مير چند ولد نماڻو اوڏ
سوال: جنم جي تاريخ ۽ جنم جو هنڌ.؟
مير چند: 08 اپريل 1986ع ڳوٺ بچل لغاري لڳ جوهي
سوال: ادبي نانءُ ؟
مير چند: مير چند اوڏ
سوال: تعليم/نوڪري/پيشو.؟
مير چند: تعليم :ايم - اي سوشيولاجي، بي- ايڊ
نوڪري: پرائمري استاد
سوال: لکڻ جي شروعات سال ۽ مهينو.؟
مير چند: لکڻ جي شروعات 2002 کان ٿي، مهينو ياد نه اٿم.
سوال: ادبي استاد..؟
مير چند: شروعات ۾ مختلف ادبي رسالا ۽ ڪتاب رهيا. ان کان پوءِ ادبي سنگت ۽ بعد ۾ وري خليل عارف سومرو ۽ سائين رجب آزاد.
سوال: ڪنهن کان متاثر ٿي لکڻ شروع ڪيو؟
مير چند: پنهنجي جذبن، پيڙائن ۽ وارتائن کي لکڻ جو سهارو ورتم.
سوال: ڪهڙيون شيون/ڳالھيون اوهان کي لکڻ لاءِ اتساهينديون آهن؟
مير چند: خوبصورتي، حسن، من جي مانڌاڻ ۽ درد جي شدت لکڻ لاءِ اتساهيندڙ آهن.
سوال: پهرين تخليق ڪڏهن ۽ ڪٿي ڇپي؟
مير چند: غزل ماهوار ڪينجهر ۾ 2002ع ۾ ڇپيو.
سوال: ڪھڙين اخبارن ۽ رسالن ۾ ڇپيا آهيو؟
مير چند: اخبارن ۾ ڪاوش، جيجل، سنڌو، پاڪ بليٽن، جوهي ٽائيمز، عبرت ۽ هلال پاڪستان ۾ جڏهن ته رسالن ۾ وري عبرت مئگزين، هالار، سوجهرو، نئين زندگي، ٻارن جي دنيا، هالار، سنڌ رنگ، ادب، هزار داستان، هندواسي، امرتا، ڪينجهر، عقيق، گورک مخزن، برکا ۽ سنڌ رِوَيُو غيره.
سوال: ڪھڙين صنفن ۾ لکيو اٿو ۽ اوهان جي پسنديده صنف ڪهڙي آهي؟
مير چند: شاعري ۾ غزل، گيت، قطعا، وائي، چوسٽا ۽ بيت. نثر ۾ ڪهاڻيون ۽ مضمون.
سوال: ڪھاڻين جو تعداد، ڪيتريون ڇپيل؟
مير چند: ڪافي وقت اڳ ٽي ڪهاڻيون لکيون هيون جيڪي سنڌ رنگ ۽ ٻارن جي دنيا ۾ ڇپيون هيون.
سوال: ڇپيل ڪتاب ۽ انهن جا سال......؟
مير چند: ڪو به نه.
سوال: پھرين تخليق ڇپجڻ تي رشتيدارن جو ردِ عمل ڇا هيو؟
مير چند: پهرين تخليق ڇپجڻ تي گهر وارا ڏاڍو ڪاوڙيا هئا. هنن جو چوڻ هو ته ڪتابن پڙهڻ ۽ شاعري ڪرڻ سان دِماغِي توازن ختم ٿي ويندو آهي.
سوال: ادب ۾ اڳتي وڌڻ لاءِ اوهان جي حوصله افزائي ڪنهن ڪئي؟
مير چند: شروع ۾ ڇپجڻ سان ئي ادب ۾ اڳتي وڌڻ جي حوصلا افزائي ٿيندي هئي پر حقيقت ۾ ڏٺو وڃي ته حوصلا افزائي ڪندڙ ڪردار مشڪل سان ملن ٿا. خليل عارف سومرو ۽ رجب آزاد کي سرفهرست رکندم.
سوال: شاعري اوهان جي نظر ۾....؟
مير چند: شاعري ماڻهوءَ جي اندر جي نازڪ ۽ نفيس جذبن کي اظهارڻ جو نالو آهي.
سوال: محبت اوهان جي نظر۾ ..؟
مير چند: محبت اڄڪلهه هڪ وڏو دوکو ۽ فريب آهي ۽ محبت هڪ طرفي رهجي وئي آهي.
سوال: پسنديده شاعر/شاعرائون اديب /اديبائون..؟
مير چند: پسنديده شاعرن ۾ شيخ اياز، استاد بخاري، عبدالغفار تبسم، وفا ناٿن شاهي، محسن ڪڪڙائي راحت اندوري وغيره ۽ شاعرائن ۾ وري نوشي گيلاني.
سوال: پسنديده ڪتاب/گل/رنگ/موسم/پھر..؟
مير چند: جنهن به ڪتاب مان ڪُجهھ سکڻ ۽ نواڻ ملي ته اهو پسنديده ڪتابن ۾ شمار آهي. گلن ۾ گلاب، رنگ ڳاڙهو، موسم ۾ خزان جي سرد رات ۽ رات جو خاموشي وارو پھر.
سوال: زندگيءَ جي پهرين مهرباني/خوشي..؟
مير چند: ميرٽ تي نوڪري ملڻ ڇو جو منهنجي ستن پيڙهين ۾ ڪو به ايترو نه ته پڙهيو ۽ نوڪري ماڻي سگهيو.
سوال: زندگيءَ جو پهريون ڏک/سڏڪو/صدمو...؟
مير چند: بابا جي وفات، هُن جو ڇڏي وڃڻ ۽ منهنجي وجود جو خون ٿيڻ.
سوال: اڄ جي عورت ڇا ٿي چاھي؟
مير چند: اڄ جي عورت ڇڙواڳي ۽ بي حيائي ٿي چاھي جنهن لاءِ هوءَ ڪريل کان ڪريل قدم به کڻڻ لاءِ تيار آهي
سوال: عورت اوهان جي نظر ۾ .؟
مير چند: عورت جو ساٿ ٻه ته ٻارنهن آهي، پر عورت کان وڌيڪ دوکيباز ۽ مڪار ڪو به نه آهي.
سوال: اڄڪلھه جيڪو ادب سرجي پيو ان بابت اوهان جي راءِ..؟
مير چند: معياري ادب ورلي پيو نظر اچي، مشاهدي جي ڪمي آهي ۽ تون مون کي حاجي چئو ته مان قاضي چوان واري ڪار عام جام آهي.
سوال: سنڌي سماج ۾ ليکڪ/ليکڪائن کي ايتري پذيرائي نه ٿي ملي، جيتري ٻين ٻولين ۾ لکندڙن کي ملي ٿي، ان جو ڇا سبب آهي؟
مير چند: ان جو سبب اهو آهي ته ٻيون ٻوليون وڏيون آهن، انهن جا پڙهندڙ به گهڻا آهن ته پذيرائي به گهڻي ٿي ملي.
سوال: تنقيد ڇا آهي؟ اسان وٽ تنقيد برداشت ڇو نه ٿي ڪئي وڃي؟
مير چند: ڪنهن به تخليق کي پرکڻ ۽ مختلف رخن کان جانچڻ جو نالو تنقيد آهي. اسان وٽ تنقيد ان ڪري برداشت نه ٿي ڪئي وڃي جو اسان وٽ ذاتيات ۽ ڪنهن جي تخليقي سگهھ کي تسليم ڪرڻ جو ساهس نه ٿا رکون. اسان وٽ تنقيد ڪنهن جي تذليل ڪرڻ لاءِ ڪئي ويندي آهي. اسان محرومي جا شڪار ٿيل آهيون پوءِ تنقيد جي بهاني پنهنجي محرومي جي پوري ٿيڻ جي تسڪين حاصل ڪندا آهيون.
سوال: ادبي/سياسي/سماجي تنظيمن سان وابستگي..؟
مير چند: ڪا به نه.
سوال: زندگي اوهان جي نظر ۾..؟
مير چند: ڏکن ۽ سکن جي هڪ اهڙي لڙي آهي جنهن ۾ سک اٽي ۾ لوڻ برابر هوندا آهن.
سوال: موت اوهان جي نظر ۾.؟
مير چند: موت هڪ ڀيانڪ تصور آهي، جنهن جو ڪو به تصور ڪرڻ نه ٿو چاهي.
سوال: نفرت ڇا آهي؟
مير چند: محرومي جي احساس جو ٻيو نالو آهي.
سوال: دل اوهان جي نظر ۾ .؟
مير چند: دل ۾ ڪومل ڪومل جذبا به هوندا آهن ته وري مائونٽ ايوَريست جيڏا درد به هوندا آهن.
سوال: ايندڙ ڪتاب/سھيڙيل ڪتاب ۽ انهن جا نالا..؟
مير چند: في الحال اهڙو ڪو به ارادو ناهي.
سوال: توهان طبيعتن ڪيئن آهيو؟
مير چند: حقيقت پسند.
سوال: ڪھڙين ڳالھين تي ڪاوڙ ايندي اٿو؟
مير چند: ڪوڙ ڳالهائڻ ۽ دوکو ڪرڻ تي شديد ڪاوڙ ايندي اٿم.
سوال: مليل مڃتا/ايوارڊ/شيلڊون/ سرٽيفڪيٽ.؟
مير چند: سيد عبدالرحمان شاھ بخاري مڃتا سرٽيفڪيٽ
سوال: لکڻ وقت اوهان جي ڪيفيت ڇا هوندي آهي؟
مير چند: لکڻ دوران ڪنهن عجيب ڪيفيت ۾ ٻڏل محسوس ڪندو آهيان ۽ ٿوري به بي ڌياني سبب لکڻ جي اها ڪيفيت ٻيهر جڙي ناهي سگهندي.
سوال: درد ڇا آهي؟
مير چند: جڏهن به ڪنهن ماڻهوءَ کي درد وڪوڙي ويندا آهن ته پوءِ هو جهان کان بي نياز ٿي هڪ الڳ جهان جوڙي وٺندو آهي، جيڪو ان کي تنھائِي طرف ڌڪيندو آهي. درد جي ڪيفيت ۾ دنيا جي هر خوشي بي معنيٰ بڻجي ويندي آهي.
سوال: اوهين جيڪو لکو ٿا يا جيڪو ڪُجهھ لکيو اٿو انهيءَ مان مطمئن آهيو؟
مير چند: مطمئن ٿيڻ جو مطلب آئون لکڻي جو موضوع جي حوالي سان فل اسٽاپ سمجهان ٿو. جيڪڏهن ائين آهي ته پوءِ تخليقڪار جي تخليقي سگھه رڪجي ويندي آهي. آئون بلڪل به مطمئن نه آهيان.
سوال: اوهان جي شاعري ڪھڙن فنڪارن/فنڪارائن ڳائي آهي؟
مير چند: عرفان علي اعواڻ، محمد علي رند ۽ ماسٽر روشن
سوال: ملازمت ڪندڙ عورتن جو الميو ڇا آهي؟ انهن جا مسئلا ڪھڙا آهن؟
مير چند: ملازمت ڪندڙ عورتن کي پنهنجي باسز ۽ ڪوليگز پاران ڌمڪايو، هيسايو ۽ عورتن کي جنسي نظر سان ڏٺو ويندو آهي.
سوال: مرداڻي معاشري ۾ عورت ليکڪائن کي ڪھڙيون مشڪلاتون پيش اچن ٿيون ۽ انهن جو حل ڇا آهي؟
مير چند: مرداڻي معاشري ۾ عورتن کي فقط ڪنهن مشاعري وغيره ۾ شرڪت جي حوالي سان مشڪلاتون پيش اچن پيون، باقي عورت ليکڪائن کي مرد جي ڀيٽ وڌيڪ اوليت ڏني ويندي آهي.
سوال: لکڻ اوهان جو شوق آهي يا مجبوري؟
مير چند: لکڻ شوق به آهي ته دل جي ڳالھه بيان نه ڪرڻ ڪري عجيب پيڙا محسوس ٿيندي آهي، جنهن کي مجبوري جو نالو به ڏئي سگهجي ٿو.
سوال: شهرت اوهان کي ڪيئن لڳندي آهي؟
مير چند: شهرت فقط لکڻي جي بدولت ماڻهن پاران جيڪا محبت ۽ پيار ملندو آهي ان کي آئون شهرت نه سندن محبت جو اظهار سمجهندو آهيان.
سوال: اوهان کي ڪنهن کان ڪا شڪايت؟
مير چند: مون کي شڪايت آهي انهن سياستدانن کان جيڪي هن وقت تائين ٻيو ته ٺهيو پر فقط پيئڻ جو صاف پاڻي به مهيا نه ڪري سگهيا آهن. مون کي شڪايت آهي انهن ڪردارن کان جيڪي هميشه ٻين جا پير ڪڍڻ ۾ سرگرم هوندا آهن ۽ مون کي شڪايت آهي ان ماڻهوءَ کان جنهن منهنجي خلوص جو قدر نه ڪيو ۽ اهي قاتل هوندي به پاڻ کي مظلوم ٿا سمجهن
**