رشتن جا احساس مري ويا آهن… ميمڻ روشن تبسم
سوال: نانءُ ولديت سميت...
ميمڻ روشن تبسم: روشن ”حاجي ميمڻ“
سوال: جنم جي تاريخ ۽ جنم جو هنڌ.؟
ميمڻ روشن تبسم: 18 جولاءِ 1960ع ٽنڊو ڄام ميمڻ محلا ننڍپڻ مٽياري شريف ۾ گذريو.
سوال: ادبي نانءُ...
ميمڻ روشن تبسم: ميمڻ روشن تبسم
سوال: تعليم/نوڪري/پيشو.؟
ميمڻ روشن تبسم: بي اي، ايل ايل بي، سرڪاري نوڪري رٽائرڊ ڊائريڪٽر انفارميشن گورنمنٽ آف سنڌ.
سوال: لکڻ جي شروعات سال ۽ مهينو.؟
ميمڻ روشن تبسم: 1980ع کان مهينو ياد ڪونهي.
سوال: ڪنهن کان متاثر ٿي لکڻ شروع ڪيو؟
ميمڻ روشن تبسم: شمشير الحيدري، شهناز نور صاحبه.
سوال: ڪهڙيون شيون/ڳالھيون اوهان کي لکڻ لاءِ اتساهينديون آهن؟
ميمڻ روشن تبسم: متاثر گهٽ ٿيندي آهيان، ڀٽائي صاحب، بابا بلهي شاهه، سماجي برايون، هٿ ٺوڪيون ريتون رستون، ڪمزورن سان ناانصافي، طاقتور جي سلامي، پير ڇُهَڻ، زبانن تي تالا لڳائڻ.
سوال: پهرين تخليق ڪڏهن ۽ ڪٿي ڇپي؟
ميمڻ روشن تبسم: منهنجو پهرين ڪَچو ڦڪو شعر عبرت اخبار ۾ عبدالغني درس صاحب جي مهربانيءَ سان ڇپيو ۽ عبرت مئگزين مڪمل انٽرويو به ڇپيو هو ۽ پوءِ جوهر صاحب جي مهربانيءَ سان آفتاب اخبار ۾ ڪافي مواد ڇپيو.
سوال: ڪھڙين اخبارن ۽ رسالن ۾ ڇپيون آهيو؟
ميمڻ روشن تبسم: عبرت، عوامي آواز، آفتاب، هلال پاڪستان، ڊان، نواءِ وقت، جسارت، رسالن ۾ خاص ڪري انٽرويو ڇپيا آهن سي چڱي طرح ياد ناهن.
سوال: ڪھڙين صنفن ۾ لکيو اٿو ۽ اوهان جي پسنديده صنف ڪهڙي آهي؟
ميمڻ روشن تبسم: ڪهاڻيون، مضمون، نثري نظم، شاعري انٽرويو. حمد و نعت، جنهن صنف تي قلم چيو ڪندو آهي ان تي لکندي آهيان.
سوال: ڪھاڻين جو تعداد، ڪيتريون ڇپيل؟
ميمڻ روشن تبسم: سٺِ سالن جي عمر ۾ يادگيريون گهٽ آهن باقي ڪهاڻين جا، چار ڪتاب، سوچن جي صليب تي، مارئي ۽ مان، متان تنهنجو ئي توکي لڳي، مون ۾ آهين تون، ڇپجي چڪا آهن.
سوال: ڇپيل ڪتاب ۽ انهن جا سال......؟
ميمڻ روشن تبسم: ڇپيل ڪتاب ڪُل ڏهه آهن، سال ياد ناهن 1980ع کان هيل تائين چڀيا سپنا ۽ رابيل، لوچين سي لَهنِ، اور ڪائنات رونے لگی، آواز دل، کائنات کے آنسو۔
سوال: پھرين تخليق ڇپجڻ تي رشتيدارن جو ردِ عمل ڇا هيو؟
ميمڻ روشن تبسم: اندر جا سُور نه جاڳايو تمام غلط راءِ هئي.
سوال: ادب ۾ اڳتي وڌڻ لاءِ اوهان جي حوصله افزائي ڪنهن ڪئي؟
ميمڻ روشن تبسم: حوصلا افزائي جو رواج ڪونهي.
سوال: شاعري اوهان جي نظر ۾....؟
ميمڻ روشن تبسم: هڪ تمام سُٺي فيلڊ آهي شاعريءَ جي ذريعي اسان وڏي کان وڏي ڳالهه آسانيءَ سان ڪري ٿا سگهون، شاعريءَ ۾ مڪر و فريب نه هوندو آهي، سئو فيصد سچ لکيو ويندو آهي جيڪو شاعر محسوس ڪندو آهي يا ڀوڳيندو آهي.
سوال: محبت اوهان جي نظر۾ ..؟
ميمڻ روشن تبسم: محبت پاڪيزه جذبو آهي، محبت مختلف زاوين سان ٿيندي آهي. محبت جا سوين، روپ آهن، هر ماڻهو پنهنجي طبعيت مطابق ڪندو آهي.
سوال: پسنديده شاعر/شاعرائون اديب /اديبائون..؟
ميمڻ روشن تبسم: مون تمام گهٽ پڙهيو آهي ان جي ڪري ڪنهن جي ڪا سٽ ذهن و دل کي سٺي لڳندي آهي سو ئي سٺو شاعر آهي.
سوال: پسنديده شخصيت..؟
ميمڻ روشن تبسم: منهنجي ماءُ ۽ بابا سائين.
سوال: پسنديده ڪتاب/گل/رنگ/موسم/پھر..؟
ميمڻ روشن تبسم: پسنديده ڪتاب ڪلاڪ پاڪ، شاهه جو رسالو، گلاب جو گل، ڪارو ڪلر، موسم اندر سان هوندي آهي، ڪڏهن ساوڻ ته ڪڏهن لُڪَ، ماءُ بڻجڻ وارو پهر.
سوال: زندگيءَ جي پهرين مهرباني/خوشي..؟
ميمڻ روشن تبسم: مان هميشه خوش گذاريو آهي، پر جڏهن مون پنهنجي وڏي پٽ مير بالاچ کي جنم ڏنو.
سوال: زندگيءَ جو پهريون ڏک/سڏڪو/صدمو...؟
ميمڻ روشن تبسم: زندگيءَ جو پهريون سڏڪو اڃا ختم ناهي ٿيو شايد قيام تائين رهي بابا سائين جو ڪُمهلو موت، ماءُ جي وڃڻ کان پوءِ جو صدمو، درد بڻجي دل ۾ رهيل آهي، ڏک مون سان گڏ دفن ٿيندو منهنجي وڏي ڀيڻ جنهن جو آخري ديدار ڪري نه سگهيس جو بيجنگ ۾ هُيس.
سوال: اڄ جي عورت ڇا ٿي چاھي؟
ميمڻ روشن تبسم: عورت هميشه کان اُها ساڳي آهي عزت محبت احترام ٿي چاهي.
سوال: عورت اوهان جي نظر ۾ .؟
ميمڻ روشن تبسم: عورت هڪ مضبوط عظمت جو پهاڙ آهي، دنيا ڀلي هن کي ڪمزور سڏي استحصال ڪري پر هو جيئڻ ڄاڻي ٿي، اُها ٻي ڳالهه آهي مردن جي معاشري ۾ هن جي زندگي مشڪلن جو شڪار آهي، دنيا جي سڀني عورتن جا پنهنجا، پنهنجا مسئلا آهن. مسئلن جي نوعيت الڳ الڳ آهن. عورت پڙهيل آهي يا اڻ پڙهيل هُجي، هن کي ٻوسٽ جو ماحول ميسر آهي، زنجيرون مختلف رويين ۾ هُن جو مقدر آهن، ضرورت آهي سوشل سيٽ اپ بدلجي.
سوال: اڄڪلھه جيڪو ادب سرجي پيو ان بابت اوهان جي راءِ..؟
ميمڻ روشن تبسم: هر ڪو پنهنجي وِت آهر پنهنجي ماحول ۽ سوچ مطابق ونگار وهي پيو، هر انسان رُڌل آهي، اڄڪلهه ٽائيم گهٽ آهي، تنهن هوندي به جيڪو لکيو پيو وڃي، وقت جي ڳالهه آهي.
سوال: سنڌي سماج ۾ ليکڪ/ليکڪائن کي ايتري پذيرائي نه ٿي ملي، جيتري ٻين ٻولين ۾ لکندڙن کي ملي ٿي، ان جو ڇا سبب آهي؟
ميمڻ روشن تبسم: اڻ سهپ جي ڪري، اسان وٽ هڪ ٻئي کي اڳتي وڌائڻ جو رواج ناهي، هر هڪ پنهنجي هَٽيءَ جو هوڪو پيو ڏئي. وفاداري ڪانهي، مان توهان کي ٻڌايان 1916ع ۾ مون کي صدارتي ايوارڊ جي لاءِ نامينيٽ ڪيو ويو. منهنجو فائل گرين ۽ ٻئي نمبر تي هو محمد قاسم ٻگهيو، اڪادمي اسلام آباد ۾ ڪرتو ڌرتو هو، هو سنڌ جي نمائيندگي ڪرڻ لاءِ آخري ميٽنگ ۾ ويو هن پنهنجي اندر جي سوڙهه مطابق چيو ميمڻ روشن تبسم اوڻويهين گريڊ جي آفيسر آهي ۽ سفارشي آهي ۽ ائين منهنجو فائل ڪنهن کوليو به نه. مان اُن ٽائيم تي روضه رسول صه جي سامهون ويٺي هُيس ۽ منهنجي اکين مان ٻه ڳوڙها ڳڙيا ۽ اُهي انصاف ڪندا، جيڪو قاسم مون تي ڪوڙ هنيو ته مان سفارشي آهيان، قيامت تائين معاف ڪا نه ڪنديس.
سوال: تنقيد ڇا آهي؟ اسان وٽ تنقيد برداشت ڇو نه ٿي ڪئي وڃي؟
ميمڻ روشن تبسم: تنقيد تمام سهڻي شئي آهي پر صحتمند هجي اڄ ڪلهه انسان برداشت وڃائي ويٺو آهي سڀ ڪو ائين ٿو سمجهي مان عقل ڪُل آهيان.
سوال: ادبي/سياسي/سماجي تنظيمن سان وابستگي..؟
ميمڻ روشن تبسم: جڏهن کان ٻاهر قدم رکيو ڪافي تنظيمن سان لاڳاپيل رهيس. ڀٽائي ويلفيئر ايسوسيئيشن، سماج سڌارڪ تحريڪ، سنڌو ويلفيئر ايسوسيئيشن، سنڌ ڪانيٽل فرنٽ، سروپا ويلفيئر ايسوسيئيشن.
سوال: زندگي اوهان جي نظر ۾..؟
ميمڻ روشن تبسم: زندگي مسلسل جدوجهد، ائين ٿو لڳي انسان بند گهٽيءَ ۾ ڊوڙندو رهي ٿو.
سوال: موت اوهان جي نظر ۾.؟
ميمڻ روشن تبسم: موت وفادار آهي جو يقينن سان پاڻ گڏ کڻي وڃي ٿو.
سوال: نفرت ڇا آهي؟
ميمڻ روشن تبسم: نفرت انسان جو اندر غليظ ڪري ٿي ڇڏي.
سوال: دل اوهان جي نظر ۾ .؟
ميمڻ روشن تبسم: ڪڏهن ڪڏهن، دل انسان کي بيوس ڪري ڇڏيندي آهي.
سوال: ايندڙ ڪتاب/سھيڙيل ڪتاب ۽ انهن جا نالا..؟
ميمڻ روشن تبسم: ايندڙ ڪتاب حمد، نعت، هڪ ڪتاب بينظير تي لکيو آهي، پراسس ۾ آهي..
سوال: توهان طبيعتن ڪيئن آهيو؟
ميمڻ روشن تبسم: پنهنجي خبر ناهي دوست دشمن ئي ٻڌائي سگهن ٿا.
سوال: ڪھڙين ڳالھين تي ڪاوڙ ايندي اٿو؟
ميمڻ روشن تبسم: ڪوڙ تي بلڪل چَرِي ٿي ويندي آهيان.
سوال: مليل مڃتا/ايوارڊ/شيلڊون/ سرٽيفڪيٽ.؟
ميمڻ روشن تبسم: تمام گهڻا آهن، بس انهن تنظيمن جون مهربانيون جن منهنجي عزت افزائي ڪئي.
سوال: لکڻ وقت اوهان جي ڪيفيت ڇا هوندي آهي؟
ميمڻ روشن تبسم: ڪا ڳالهه ذهن ۾ آئي ته پوءِ جنون هوندو آهي ڪيترائي دفعا لکڻ جو موڊ ٿيو ۽ سوچيم ننڊ لڳي آهي سڀاڻي لکندس پوءِ اُها رات ننڊ وئي آخر آڌيءَ رات جو لکندي آهيان پوءِ ننڊ ايندي آهي.
سوال: درد ڇا آهي؟
ميمڻ روشن تبسم: درد کي وائکو ڪري نه ٿو سگهجي، درد انسان جي اندر کي ڳاري ٿو ڇڏي.
سوال: اوهين جيڪو لکو ٿيون يا جيڪو ڪجهھ لکيو اٿو انهيءَ مان مطمئن آهيو؟
ميمڻ روشن تبسم: انسان مطمئن ٿي نه ٿو سگهي سڄي عمر سکڻ ۾ ٿي گذري.
سوال: اوهان جي شاعري ڪھڙن فنڪارن/فنڪارائن ڳائي آهي؟
ميمڻ روشن تبسم: شاعري ته اڃا تائين ڪنهن ڪا نه ڳائي آهي نه مون ڪوشش ڪئي آهي. باقي 1918ع ۾ منهنجي حمد و نعت جي سي ڊي تيار ٿي آهي ۽ هاڻي ٻي سي ڊيءَ تي ڪم پئي ڪريان مون کي فخر آهي شايد هن دنيا ۾ ڪنهن عورت شاعره جي حمد نعت جي سي ڊي تيار ٿي هجي.
سوال: مرداڻي معاشري ۾ عورت ليکڪائن کي ڪھڙيون مشڪلاتون پيش اچن ٿيون ۽ انهن جو حل ڇا آهي؟
ميمڻ روشن تبسم: ڪجهه ناهي همت هجي دنيا ته تنگ ڪندي آهي پر آئون نوڪريءَ جي ٽائيم ڪنهن مسئلي کي مسئلو نه سمجهيو، منهنجي ڪتاب ۾ ناممڪن لفظ آهي ئيِ ڪو نه، باقي سمجهو ٿا مردن جي معاشري ۾ عورت ڪافي ڪجهه برداشت ڪري ٿي شڪر الحمد الله 32 سالن جي نوڪرِيءَ ۾ ڪا ڪهاڻي ڪو اشو ڪو نه پيدا ٿيو، پاڻ کي ثابت قدم رهڻو ٿو پوي گرم ۽ ٿڌين کي ڦوڪ ڏئي اڏائي ڇڏيو.
سوال: لکڻ اوهان جو شوق آهي يا مجبوري؟
ميمڻ روشن تبسم: مسئلا ڪجهه به ناهن، پاڻ ماڻهو سڌو آهي ته ڪنهن کي طاقت ڪانهي ۽ اهو به سچ آهي ته اَسان جو مرد دل ڦينڪ آهي جو هو جيڪا عورت ڏسندو آهي، سندس عشق جاڳندو آهي، مرد گردي آفيسن ۾ ٿئي ٿي عورت تي به دارومدار آهي ته وقتي ڏيڏرن کي ڪيئن ٿي منهن ڏئي.ساڙ مردن ۾ گهڻو آهي هو سمجهن ٿا هر شئي تي اسان جو حق آهي، عزت سان جيڪو ملي سو حاصل ڪجي اسان عورتون هاڻي مردن جي ڪوڙڪي مان نڪري چڪيون آهيون پر پوءِ به توهان کي ليکڪن ۾ به جوڙيون ملنديون هونديون جيڪا اڪيلي آهي سا به جيئري آهي پاڻ پتوڙي پئي.
سوال: شهرت اوهان کي ڪيئن لڳندي آهي؟
ميمڻ روشن تبسم: لکڻ مجبوري آهي نه شوق، چريائپ ۽ ڏات آهي جيڪا رب بخشي آهي.
سوال: اوهان کي ڪنهن کان ڪا شڪايت؟
ميمڻ روشن تبسم: مان ايتري وڏي ليکڪا ناهيان بس رنڊا روڙيندي آهيان رب پاڪ جيڪا عزت بخشي آهي آئون لائق ناهيان الله سائين جي عنايت آهي. انسانن سان ڪهڙيون شڪايتون؟ رشتن جا احساس مري ويا آهن. هاڻي سومناٿ جا بت لڳن ٿا سڀ رشتا، جيئن ته مون سڀني رشتن سان پيار ڪيو آهي، آئون اِهي سومناٿ جا بت ٽوڙي به نه ٿي سگهان رب پاڪ سڀني کي شاد آباد رکي پر مون کي پنهنجو پاڻ کان شڪايت آهي شايد آئون سنڱن سان سهي ڪا نه هلي آهيان تڏهن منهن موڙين ٿا.
**