پ پ ۽ ايم ڪيو ايم ٺاهه سنڌ جو ڇا ٿيندو؟
پاڪستان جي ٺهڻ کان اڄ تائين اسٽيبلشمينٽ جي مداخلت ڪري وڏو دور آمريتن جو رهيو آهي ۽ جيڪڏهن جمهوريت آئي ته به “Controled Democracy” رهي، اُن ڪري هڪ پارٽي سگهاري ٿي، اڪثريت ماڻي ۽ حڪومت ڪري اهو پاڪستان جي عوام جو في الحال خواب آهي. ڊگهي عرصي تائين Coalition Govt ”گڏيل سرڪار“ جڙنديون ۽ جيڪڏهن جمهوري Sprit ۽ واضح Vision رهيو ته انڊيا وانگر گڏيل سرڪار هلي سگهي ٿي ۽ عوام جمهوري حق حاصل ڪري سگهي ٿو.
پ پ کي سنڌ جي عوام جو واضح مينڊيٽ مليو آهي ۽ ان جو احترام ڪرڻ به سندس ذميواري ۾ شامل ٿئي ٿو.
گذريل مُشرف دور ۾ سنڌ جي عوام وڏو ظلم سٺو آهي، کين سنڌ جي ڪاروهنوار کان بلڪل ٻاهر رکيو ويو ۽ ان ۾ مُشرف جو ڪردار ته هو پر وڏو ڪردار ايم ڪيو ايم جو هو. ايم ڪيو ايم سنڌ اسيمبلي ۾ اقليت ۾ هجڻ باوجود سنڌ سرڪار ۾ اَڇي ڪاري جي مالڪ هئي. هُنن سنڌ اسيمبليءَ مان سنڌ خلاف ڪيئي بل پاس ڪرايا.
1. ڪراچي ۾ آيل غير قانوني پناهگيرن بنگالي، برمي، افغاني، سيلوني ۽ هندستانين جن جو انگ 50 لک کن هُيو تن کي پاڪستاني شهريت ڏيڻ لاءِ کين شناختي ڪارڊ جاري ڪرڻ، جنهن سان صرف ايم ڪيو ايم کي فائدو رسيو. هڪ ته ڌاري آبادي ۾ اضافو ٿيو ۽ سنڌي اقليت ۾ تبديل ٿيا، ٻيو معاشي طور صنعتي ادارن مان سنڌين کي نيڪالي ٿي، ٽيون ايم ڪيو ايم جو ووٽ بئنڪ وڌيو.
2. اسيمبلي مان بل پاس ڪرايو ويو ته جنهن ماڻهو جو ڊوميسائيل ڪراچي جو ناهي اهو ڪراچي جي ملٽي نيشنل ڪارپوريشنن (گهڻ قومي ڪمپنيون) ۾ نوڪري نه ڪري سگهندو. ان سان سنڌي ماڻهو جن جي اڪثريت ٻهراڙي سان هئي تن کي ڪراچي ۾ روزگار جي وسيلن مان تَڙيو ويو.
3. هنن هي فيصلو به ڪرايو ته ڪراچي جو ڊوميسائيل نه رکندڙ شاگرد هتان جي اعليٰ ادارن ۾ داخلا نه وٺي سگهندا ۽ ان فيصلي سان هزارين سنڌي شاگرد جيڪي Merit تي ڪراچي ۾ اعليٰ تعليمي ادارن ۾ داخلا وٺندا هئا کين محروم ڪيو ويو.
سالن کان ڪراچيءَ جي اهم سرڪاري ادارن ۾ نوڪري ڪندڙ سنڌي ماڻهن کي ڊوميسائيل جي بنياد تي سنڌ جي ٻهراڙين ۾ زبردستي موڪليو ويو. اهڙي ريت ڪراچي جيڪو سنڌ جي گاديءَ جو شهر آهي، ان ۾ غير قانوني ۽ غير آئيني طور غلط فيصلا ڪرائي سنڌين کي ڀت سان لڳايو ويو. ايم ڪيو ايم جي پنجن سالن واري اقتدار ۾ سنڌين سان جيڪي ناانصافيون ٿيون ان جو حساب ڪتاب ڪير ڏيندو؟
نوڪرين تي پابندين باوجود هنن پنهنجا هزارين ڪارڪن نوڪرين ۾ لڳايا ۽ هزارين سنڌي ماڻهو برطرف ڪيا.
هنن غير قانوني آيل ڌارين جي ڪچين آبادين کي ليز ڏئي پڪو ڪيو ۽ سموريون بنيادي سهولتون ڏنيون پر سنڌي ماڻهن جي سوين سالن کان قديمي ڳوٺن مان هڪ کي به ليز نه ڪيو. ان جي ابتڙ ڪافي ڳوٺ به ڊاٿا ويا، ڪيترن کي ڊاهڻ جا نوٽيس ڏنا ويا. مشرف جي هوڏ تي ٿل ڪئنال ٺاهيو ويو، ڪالاباغ ڊئم ۽ ٻين ڊئمن جي سنڌوءَ تي اڏاوت جون ڪوششون ۽ فيصلا ٿيا. ايم ڪيو ايم وارا سرڪار ۾ هوندي سنڌ جو راڳ ته آلاپيندا رهيا پر عملي طور تي ڊئمن جي حق ۾ وفاقي سرڪار سان گڏ رهيا، پاڻيءَ جي کوٽ ۽ ڊئمن خلاف سڄي سنڌ سراپا احتجاج رهي پر هي ماڻهو هڪ ڏينهن به احتجاجي تحريڪ جو حصو نه بڻيا.
حيدرآباد کي چئن حصن ۾ تقسيم ڪرائي حيدرآباد شهر ۽ پسگردائي تي قابض ٿيڻ لاءِ فيصلو ڪرايو ويو. ڪراچي، حيدرآباد سميت سڄي سنڌ جي حاڪميت کسڻ جي رٿابندي ٿيندي رهي.
ڪراچيءَ ۾ سنڌي ماڻهن جي تاريخي ورثن سان هٿ چراند ٿي، مثال طور چوڪنڊي قبرستان جي زمين ڀڳڙن مٺ عيوض ڌارين کي الاٽ ڪئي وئي.شاهه سائين جي عظيم ڪردار مورڙي جي قبر ميساري ان مٿان باءِ پاس پُل ٺاهي وئي.
سنڌي ماڻهن جون 30 سالا ۽ 99 سالا، ۽ سروي زمينون رد ڪري ايم ڊي اي حوالي ڪري تئيسر ٽائون جهڙا سنڌ دشمن منصوبا جوڙي لکين ڌارين کي سستا ۽ مفت پلاٽ ڏئي سنڌين جي اڪثريت کي ختم ڪرڻ لاءِ ڌارين جي اڪثريت وڌائڻ جهڙيون رٿائون جوڙيون ويون. سٽي حڪومت جي 2020 ويزن واري رٿا تحت ڪراچي جون سموريون ديهون سرڪار پنهنجي قبضي ۾ وٺندي ۽ سنڌين کي ڳوٺن تائين محدود ڪيو ويندو يا لڏايو ويندو.
سمنڊ جا ٻيٽ ڏنگي ۽ بنڊاڙ به هنن ئي دبئي جي شيخن حوالي ڪيا ۽ وڏي ڪميشن حاصل ڪئي. هاڪس بي وٽ چاليهه هزار ايڪڙ زمين 60 ارب ڊالرن ۾ ”دبئي ورلڊ“ عمار ڪمپني کي ڏني پئي وڃي جتي دبئي جهڙي طرز تي شهر اڏبو جنهن کي Sugar City ۽ Waterfront city سڏيو پيو وڃي. اتان سمورن تاريخي قديمي سنڌي ڳوٺن کي ڊاٿو ويندو ۽ زمينون کسيون وينديون. ايم ڪيم ايم ڪراچي جون Constitaencies ۾ اليڪشن جون حدون اهڙي ريت ٺاهيون، جنهن سان کين فائدو رسي ٿو. چونڊن ۾ ڌانڌلي، داداگيري ذريعي هو 88ع کان پنهنجي اڪثريت ظاهر ڪندا پيا اچن. سڄي ڪراچيءَ کي بدنام زمانه عالمي طور ڀائي گيري ۾ مشهور شهر ممبئي وانگر ڪراچي به Target killing ۾ مشهور آهي، جنهن ۾ عبدالله مراد، منور سهروردي جهڙا جمهوريت پسند سياسي ڪارڪن ماريا ويا، کين ڪو انصاف نه مليو، حڪيم سعيد، صحافي صلاح الدين سميت سوين ماڻهو انهن جي دهشت جو کاڄ بڻيا آهن. ميڊيا جا ماڻهو به هنن جي دهشتگرديءَ کان بچي نه سگهيا آهن.
12 مئي، جڏهن مُشرف ۽ ان جي اتحادين طاقت جو مظاهرو ڪيو. اسلام آباد ۾ مُشرف جلسي عام ۾ چيو ته اسان جي طاقت ڏسو هتي به ڪراچي ۾ به، ڪراچي ۾ چيف جسٽس چوڌري افتخار جي استقبال لاءِ آيل هزارين جمهوريت پسند، قومپرست، وڪيل ۽ سول سوسائٽي جي ماڻهن تي رٿابندي سان گهيرو ڪري گوليون هنيون ويون. 50 ماڻهو ماريا ويا، سوين زخمي ٿيا. هڪ طرف آمريت جي خلاف جمهوري هلچل هئي ته ٻئي طرف ڊڪٽيٽر جا ساٿي سول آرمي طور ”بمبئي جي ڀائي گيرن“ وانگر جمهوري تحريڪ جي رستا روڪ لاءِ استعمال ٿيا.
12 مئي جي واقعي کانپوءِ جڏهن سڄي دنيا مان هنن تي تنقيد ٿي ۽ واضح طور پاڪستان ۾ ٻه ڪئمپون سامهون آيون.
1. آمريت ۽ ان جا اتحادي
2. جمهوريت پسند ۽ انهن جا اتحادي
18 آڪٽوبر تي جڏهن بينظير ڀٽو صاحبه جلاوطني ختم ڪري پاڪستان پهتي ته لکين ماڻهن سندس استقبال ڪيو. جلوس دوران سٽي حڪومت پاران بجلي بند ڪئي وئي ۽ بمن جا ڌماڪا ٿيا، جنهن ۾ ماڻهو ماريا ويا، هي واقعو 12 ربيع الاول تي نشترپارڪ ۾ ٿيل واقعي جهڙو هو. آمريڪي ليکڪ سليگ لکيو ته ايم ڪيو ايم ان مان بري نٿي ٿي سگهي. خود شهيد راڻي بينظير ڀٽو لکيو آهي ته ڪراچي جو هڪ گروپ ان ۾ شامل آهي.
اي پي ڊي ايم جي لنڊن ڪانفرنس ۾ متفقه طور تي طئي ڪيو ويو هو ته ڪانفرنس ۾ موجود سموريون سياسي پارٽيون طئي ڪن ٿيون ته حڪومت ۾ اچڻ کانپوءِ ايم ڪيو ايم سان ٺاهه نه ڪيو ويندو. ان جي پاسداري ضروري آهي. وفاق ۽ سنڌ ۾ جڏهن پ پ ۽ سندس اتحادي قوتون وڏي اڪثريت ۾ سرڪار ٺاهڻ جي پوزيشن ۾ آهن ته پوءِ هنن جي ضرورت ڇو؟ هي آخر اقتدار کان ٻاهر رهڻ لاءِ تيار ڇو ناهن، حزب اختلاف ۾ رهڻ لاءِ تيار ڇو ناهن؟ هنن صفدر سرڪي ۽ ٻين قومي ڪارڪنن جي گرفتاري کان لاتعلقي ظاهر ڪئي ۽ اڳوڻي هوم منسٽر وسيم اختر فرمايو ته ڪوبه سياسي ڪارڪن قيد ۾ ناهي. اڪبر بگٽي شهيد جي قتل تي هي خاموش رهيا، بلوچستان ۾ فوج ڪشي تي هي خاموش رهيا. هنن سنڌ اسيمبلي جي ايوان ۾ بيهي چيو هو ته اسان چاهيون ته ڪراچي ۾ سنڌين جي انٽري بند ڪري سگهون ٿا. هنن بينظير ڀٽو شهيد جي قتل خلاف عوام جي ردعمل تي چيو ته اسين چاهيون ها ته سنڌ جي ٻهراڙين ۾ پنج هزار لاش وڃن ها.
منهنجو خيال آهي ته ايم ڪيو ايم پنهنجي دور اقتدار ۾ پنهنجي نسل پرست ۽ دهشتگرد سوچ ۽ فڪر کي منظم ڪيو. هنن جناح پور جي نقشي کي عملي جامو پهرائڻ لاءِ سازشون جوڙيون ۽ ان ۾ ڪاميابي ماڻيندا رهيا.
آمريڪي صحافي مائيڪل اي بليگ موجب هنن سيپٽمبر ۽ آڪٽوبر 2007 ع ۾ 35 ملين ڊالرز جا هٿيار خريد ڪيا آهن، جيڪي هندستان ۽ ويسٽ مان شپمينٽ ذريعي پهتا آهن. هٿيار ڇا جي لاءِ ۽ ڪنهن جي لاءِ؟ اهو پڻ هڪ انتهائي اهم سوال آهي؟
اڄ جڏهن سنڌ جي راڻي بينظير ڀٽو شهيد جي پارٽي عوامي سگهه حاصل ڪري اقتدار حاصل ڪيو آهي ته پوءِ سندن لاءِ مستقبل ۾ ڪهڙا چئلينجز آهن، اهو کين ٻڌائڻ جي ضرورت ناهي، ڇاڪاڻ جو حڪومت حاصل ڪرڻ کان اڳ آمريت خلاف پ پ قومپرستن سان گڏجي مُشرف ۽ ايم ڪيو ايم جي جارحيت ۽ دهشت خلاف جمهوري تحريڪ جو حصو هئي.
پ پ آڏو سندن ۽ سنڌ جي بي شمار معصوم ۽ بي گناهه شهيدن جو حساب ڪتاب آهي. اقليت اڪثريت تي غالب ٿي جيڪا سنڌين جي ڦرلُٽ ٿي، حق حاڪميت کان محروم رکيو، سنڌين کي نڌڻڪو ۽ يتيم بڻايو ويو، پنهنجن ئي شهرن ۾ سنڌي ڌارين وانگر محسوس ڪيا ويندا هجن، اهڙي صورتحال ۾ پ پ ايم ڪيو ايم اتحاد سنڌ کي فائدو ڪو پهچائيندو؟ جواب آهي ته “نه”.
جڏهن عوام جي هر طبقي جمهوري تحريڪ جو حصو ٿي آمرن کي اڪيلو ڪري ڇڏيو آهي ته پوءِ انهن جا اتحادي Isolate اڪيلا ڇو نه ٿا ٿين، انهن کي هڪ ڀيرو ٻيهر آڪسيجن ڏئي زندهه ڇو پيو ڪيو وڃي.
جن آمر سان گڏجي دهشتگردي ڪئي، قومن ۽ ماڻهن جا بنيادي حق صليب ڪيا، دهشت ۽ وحشت جي علامت بڻيل هر حال ۾ موجوده سرڪار جو حصو نه ٿيڻ گهرجن. جيسين سندن ڪيل ڪرتوتن جو حساب نٿو ورتو وڃي، جيستائين 12 مئي تي بي گناهه ماڻهن جي قتل جو حساب نٿا ڏين.
پ پ _ ايم ڪيو ايم ٺاهه مستقبل ۾ بحرانن کي جنم ڏيندو ۽ سنڌ کي فائدي ڏيڻ بجاءِ گهوٽالي ۾ وجهندو، هڪ ڀيرو ٻيهر سنڌين کي ڪا هڙ حاصل نه ٿيندي.