ڪاميابي جو راز قومي عوامي سگهه ۾ سمايل آهي!
پر عملن اڳتي هلي عوام کي جيڪي بنيادي فائدا ملڻ گهرجن ها سي نه مليا ۽ نه وري ملڻا هئا. سنڌ ۾ 70 جي ڏهاڪي واري تبديلي نظر اچڻ شروع ٿي آهي. ايس ٽي پي چيئرمين ڊاڪٽر قادر مگسي جنهن شدت سان عوام جا بنيادي مسئلا کڻي قوم ۽ عوام کي سُجاڳ ڪرڻ لاءِ هر ڏينهن واهڻ ۽ وستي ۾ جيڪا حيرت ناڪ چرپر ڪري رهيو آهي مونکي ڀٽو جي دور جي چرپر لڳي رهي آهي. فرق ڇا آهي ته ڀٽو جاگيردارن جي نمائندگي ڪئي ۽ ڊاڪٽر قادر مگسي وچولي ڪلاس جي نمائندگي ڪندي سنڌي قوم کي حقيقي مسئلن تي شعور ڏئي رهيو آهي. عوام کي هڪ وڏي تبديلي لاءِ منظم ڪري رهيو آهي. عوام پنهنجي شعور ۽ ويساهه جو مرڪز تبديل ڪري رهيو آهي. مائوزيتنگ چيو آهي ته عظيم جدوجهد ۾ پارٽي جو مطلب هوندو آهي ته اُن جا ادارا، ڪارڪن ۽ اڳواڻ اڳتي وڌڻ واري جذبي جو اظهار ڪن.
(قومي جنگ ۾ چيني ڪميونسٽ پارٽي جو ڪردار)
ملڪ جا موجوده حڪمران عوام کي ڪجهه ڏيڻ ۾ ناڪام رهيا آهن. سماج ۾ شديد بُحران موجود آهي. طبقاتي ۽ قومي ۽ جمهوري تضاد انتهائي شڪل اختيار ڪري چُڪا آهن ته ان تناظر ۾ سنڌ جي پنج قومپرست جماعتن جي اڻ لکيل اتحاد جيڪا قومي جدجهد جي شروعات ڪئي آهي. منزل ماڻڻ جي اُميد ۾ وڌيڪ پختگي پئدا ٿي آهي. جڏهن حڪمران عقلمندي سان اختيارن جو استعمال ڪندا هجن قومي جبر لاءِ سمورا حربا استعمال ڪيا وڃن سنڌ مُخالف سموريون قوتون پنهنجن مفادن لاءِ گڏ هجن ته پوءِ سنڌ جي محب وطن قوتن کي به ڏاهپ سان منظم ٿيڻ گهرجي. هڪ ته موجوده سرڪار جا سنڌ جي عوام سان ڪيل واعدن کي جيڪي اڃان سوڌو ناهن پاڙيا ويا تن کي اُجاگر ڪرڻ جي ضرورت آهي. سنڌ جي عوام کي وڏيرن جي تاريخي ڪردار متعلق ٻڌائڻ جي ضرورت آهي. ته ڪئين اُهي وقت سان پنهنجون وفاداريون مٽائن ٿا. هو عوام سان نه پر اقتدار سان بيهن ٿا. سنڌ پاڻي کان محروم ٿي رهي آهي. سنڌ وسيلن کان محروم ٿي رهي آهي. سنڌين کي اقليت ۾ تبديل ڪيو پيو وڃي. سنڌ جا ٻه ڀاڱا ڪرڻ جي رٿا جُڙي رهي آهي.
صرف هڪ ڏينهن جي زبردست قومي عوامي اُڀار ۽ قومپرستن جي گڏ بيهڻ سان سنڌ مخالفن واويلا شروع ڪري ڇڏي آهي. وطن جا ماڻهو جڏهن پنهنجي ڌرتي بچائڻ لاءِ منظم ٿي رهيا آهن ته دشمن قوتن به نئين صف بندي جوڙڻ جي تياري ڪئي آهي.
منهنجي خيال ۾ قومن ۽ عوام کي نالي ماتر جدوجهد نه پر عوام کي پاڻ سان ملائي سگهاري ۽ عظيم جدوجهدن جي پويان قومي حق، جمهوري حق يا مڪمل آزاديون نصيب ٿين ٿيون. بلوچستان جي قوم پاڪستان ٺهڻ سان ئي جدوجهد جو آغاز ڪيو هو. قربانين جي سندن ڊگهي تاريخ آهي. بلوچن پنهنجن بنيادي حقن ۽ آزادي لاءِ ويڙهه ۾ پيش پيش رهيا.
1958ع ۾ نوروز ۽ سندس اولاد شهيد ٿيو، 73ع ۾ بلوچن جي سرڪار ڊاهي نيب تي بندش هڻي سموري بلوچ قيادت کي جيل ۾ وڌو ويو. بلوچ ملڪ جي آئين جي ماتحت قومي حق گهري رهيا هئا، ۽ ان آئين تحت قسم کڻي وزارتون ماڻيون ۽ ان اميد سان ته هڪ ڏينهن بلوچ پنهنجي حدف يا آخري مقصد ماڻڻ ۾ ڪاماب ٿيندا. هڪ دور اچي ٿو جڏهن بلوچ رائلٽي گهرڻ تي ماريا وڃن. پيرسن اڪبر بگٽي کي قتل ڪيو وڃي ۽ بالاچ مري کي قتل ڪيو وڃي، بلوچ قومي تحريڪ جي سرواڻن کي غدار جا لقب ڏنا وڃن. ۽ ٻئي مرحلي ۾ پارليامينٽ ۾ ملڪ جا حاڪم بلوچن سان ڳالهائڻ لاءِ تيار رهڻ جي دعوت ڏني. سندن ڪيس ختم ڪرڻ جا اعلان ٿين ته سالن کان گُم ڪيل سياسي ڪارڪن آزاد ڪرڻ جا وچن ڪيا وڃن تسليم ڪيو وڃي ته 1000 هڪ هزار سياسي ڪارڪنن ايجنسين جي تحويل ۾ آهن. ۽ چيو وڃي ٿو ته هي بلوچن کي رعايتون ڏيڻ جو آغاز آهي. اڳتي هلي بلوچن جا سمورا معاملا حل ڪيا ويندا. باوجود سرڪار جي نرم روي جي بلوچ في الحال ان پئڪيج کي مڃڻ لاءِ تيار ناهن پر هي شيءَ طئي آهي ته رياست جي ايتري حدتائين مڃي وٺڻ بلوچ قومي مزاحمتي تحريڪ جو نتيجو آهي. ڇو ته ڪالهه جي ڀيٽ ۾ اڄ بلوچستان جو عوام قومي جدوجهد ۾ منظم ٿي بيٺو آهي هو فتح ۽ شڪست جي نتيجن کان سواءِ عظيم ويڙهه وڙهي رهيا آهن. ۽ رياست سمجهي ورتو آهي ته ڪٿي بنگال وانگر بلوچ به پنهنجي آخري منزل يعني آزادي جو رستو اختيار ڪندي آخري فيصلا ڪن جنگ جي شروعات نه ڪري وجهن. شايد پاڪستان جي اسٽبلشمنٽ بنگال جي صورتحال ۽ تجربي جي روشني ۾ پنهنجي روش ۾ تبديلي آندي آهي. جو اڄ پنجاب جا حاڪم طبقا (نواز ليگ) به بلوچن کي سهمت ڪرڻ جي ڳالهه ڪري ٿو. اهو سڀ ڪجهه ان ڪري ئي ممڪن ٿي سگهيو آهي.
جڏهن بلوچ قومي مزاحمتي تحريڪ عوام تائين رسائي ڪرڻ ۾ڪامياب ٿي آهي. بلوچ قومي تحريڪ، تنظيمي، سياسي طرح سان بلوچن عوام کي شعوري طرح سان ڊسپلين تحت قوم کي منظم ڪري رهي آهي. بلوچ قومي تحريڪ جو هڪ حصو آزادي جي تحريڪ هلائي رهيو آهي. جنهن جو انداز مزاحمتي آهي ۽ هو پهاڙن ۾ آهن ته ٻئي طرف جمهوري ۽ پارلياماني سياست ڪندڙ بلوچ قومي تحريڪ به پنهنجن وسيلن جي حاڪميت حاصل ڪرڻ لاءِ عوام سان گڏ کليل جدوجهد ڪري رهيا آهن.تحريڪ جي ٻنهي پهلوئن بلوچن کي منظم ڪيو آهي ۽ ان تحريڪ جا فائدا اچڻ شروع ٿيا آهن.
سنڌ جي قومي تحريڪ گهڻو ڪري الڳ الڳ انفرادي طرح سان ويڙهه وڙهي ٿي. ڪيئي ڀيرا سنڌ جي صورتحال پٽاندڙ منظم به ٿي آهي اتحاد به جُڙيا آهن. پر انهن مثبت رزلٽ ڏيڻ بجاءِ منفي رُجهانن کي جنم ڏنو آهي. پر اڄ هم آهنگي جي بنيادن تي پاڪستان جي حڪمرانن کان 1940ع جي قرارداد جي روشني ۾ قومي خودمختياري گهري رهيا آهن. گڏيل جدوجهد جو آغاز ٿيوآهي. سنڌ جي قومپرست ڪارڪنن ۾ هڪ نئون جوش ۽ جذبو جاڳيو آهي. TOLERENCE پئدا ٿي آهي سهپ ۽ رواداري جو مادو پئدا ٿيو آهي. هڪ ٻئي جو احترام ڪندي اڳتي وڌڻ جو جيڪو جذبو پئدا ٿيو آهي. ان سان پنج جماعتي قومپرست اتحاد کي سنڌ ۾ زبردست موٽ ملڻ جا امڪان موجود آهن. مان جيئن اڳ ۾ چئي چُڪو آهيان ته هڪ ڊاڪٽر قادر مگسي جيئن عوام جي دلين تي راڄ ڪرڻ لڳو آهي. عوام کي مُتحرڪ ڪري رهيو آهي. سنڌ ۾ هڪ ٻي منظم ڌارا کي جنم ڏئي رهيو آهي ۽ سنڌ جي عوام ۾ ويساهه تبديل ٿي رهيو آهي ته ان ئي جذبي تحت گڏيل اتحاد کي شاندار طريقي سان اڻٿڪ انداز ۾ مستقل مزاجيءَ سان عوام وٽ وڃڻ گهرجي ۽ جڏهن عوام سمجهي ورتو ته هي اسان جا حقيقي نمائندا آهن ته پوءِ تبديلي ممڪن بڻجي ويندي. ان دوران قومپرست اتحاد کي محتاط طريقي سان متنازع معاملن کي ڇيڙڻ بجاءِ هڪ ٻئي جو احترام ڪندي اڳتي وڌڻ گهرجي هن ڳالهه جو به خيال رکڻ گهرجي ته سنڌ جي قومپرستن کي مڊٽرم چونڊن جو مطالبو نه ڪرڻ گهرجي ڇاڪاڻ جو ان جو فائدو اسٽبلشمنٽ جي ڇاڙتن کي ٿيڻو آهي. سنڌ جي قومپرستن کي سنڌ جي سياست تي مڪمل ڇانئجڻ لاءِ پارليامينٽ۾ وڏي اڪثريت حاصل ڪرڻ لاءِ ٽي سال گهرجن ٿا ان دوران قومپرستن کي حڪمرانن جي غلط پاليسين ۽ عوام دشمن پاليسين تي زبردست تنقيد ڪرڻ گهرجي. عوام حڪمرانن کان بيزار آهي. کين امن نٿو ملي، اٽي لپ ۽ کنڊ لاءِ عوام پريشان آهي. روزگار ناهي ماڻهو خودڪشيون ڪري رهيا آهن ۽ جيترو وقت به حڪمران اقتدار ۾ رهندا بُحران شدت اختيار ڪندو. عوام کي ڪجهه به نه ڏيندڙ ڪرپٽ وڏيرا عوام وٽ ٻيهر ووٽن لاءِ ڪهڙو سوال کڻي ويندا. ۽ پوءِ انهن سالن ۾ قومپرست عوام کي هڪ نئين قوت ۽ ويساهه ۾ تبديل ڪري چُڪا هوندا.پر جيڪڏهن ڪنهن به ريت پ پ سرڪار وقت کان اڳ اقتدار کان الڳ ڪئي وئي ته هي ماڻهو مظلوم بڻجي مظلوميت جو ساٿ ڏيندو. ان ڪري اسٽبلشمنٽ جي ان راند جو قومپرستن کي حصو نه ٿيڻ گهرجي. سمورن قومپرستن کي پنهنجي انفرادي ۽ اجتماعي قوت کي طاقتور بنائڻ جي ضرورت آهي.
هڪ ٻيو مثال به اسان وٽ موجود آهي ڀارت جي حڪمران پارٽي ڀارتيا جنتا پارٽي جي دور ۾ گُجرات ۾ هندو مسلم فساد ٿيا هزارين ماڻهو قتل ڪيا ويا. بي جي پي مسلم دشمني ۾ ان قتل عام جي حامي هئي. ڪانگريس سميت سمورين جمهوري قوتن انهي روش خلاف سخت مخالفت ڪئي عوام ۾ وڃي ان خلاف واويلا ڪئي پنجن سالن واري دور جو انتظار ڪندا رهيا. نيٺ چونڊن ۾ بي جي پي جنهن تيزي سان هنڌستان جي عوام ۾ پنهنجو اثر ڇڏيو هو اُنهي تيزي سان شڪست جي ڪنارن کي ڇهي رهي هئي نتيجي ۾ هاڻ ٻن چونڊن ۾ بي جي پي بُري شڪست کاڌي آهي. ۽ آءُ دعوا سان چئي سگهان ٿو انڊيا جي سيڪولر ۽ جمهوري قوتن کان ڪا وڏي غلطي نه ٿئي پر بي جي پي ڊگهي عرصي تائين وفاقي سرڪار نه جوڙي سگهندي اهڙي ريت پ پ سرڪار کي ڇڏيو وڃي ته هو پنهنجون سموريون صلاحيتن جو اظهار ڪن. جاگيردار ۽ ڪرپٽ سياسي حڪمرانن عوام جي امنگن تي پورا نٿا لهي سگهن پاڪستان جا اندروني سياسي سماجي ۽ معاشي بُحران خطرناڪ شڪل اختيار ڪري چُڪا آهن. انهن حڪمرانن جي وس ۾ ناهي ته پاڪستان جي محڪوم ۽ مظلوم قومن جا بنيادي حق بحال ڪن. انهن کي ڪنهن به ريت مظلوم ٿيڻ جو موقعو نه ملڻ گهرجي. سنڌ جي نئين قومي اتحاد کي ڪهڙي رُخ سان اڳتي وڌڻ گهرجي اهو انتهائي ڏاهپ ڀريو قدم هئڻ گهرجي.
(1) سنڌ جي پنج جماعتي قومپرست اتحاد کي واضع طرح سان پارلياماني سياست لاءِ عوام کي منظم ڪرڻ گهرجي ته جيئن عوام ۾ جمهوريت حقيقي جمهوريت جي نعم البدل جي اميد پئدا ٿئي.
(2) هن اتحاد کي جمهوري فڪر سان قومي ۽ طبقاتي جدوجهد کي ساڻ کڻي هلڻ گهرجي.
(3) هن اتحاد کي جمهوري ڪلچر جي مستقل پوئواري ۽ اسٽبلشمنٽ جي مخالفت ڪندي پنهنجي اصل هدف ڏانهن وڌڻ گهرجي.
(4) هن اتحاد کي قومي حقن سان گڏو گڏ عوام جي فوري ۽ بنيادي نوعيت جي مسئلن تي پڻ منظم جدوجهد جي تياري ڪرڻ گهرجي جيڪو بنياد بڻجي عوامي سگهه کي گڏ ڪرڻ جو.
(5) هن اتحاد کي سهپ ۽ رواداري جو مظاهرو ڪندي سنڌ ۾ (پي ايل او) جهڙو اتحاد ٺاهڻ گهرجي.