تاريخ، فلسفو ۽ سياست

نئين سنڌ جو سفر

نظرياتي سياست سان سالن جو ڳانڍاپو هئڻ ڪري علي حسن چانڊيي کي سنڌ جي قومپرست سياست ۾ هڪ خاص مقام حاصل آهي. ھي ڪتاب علي حسن چانڊيي جي  لکيل مختلف ڪالمن ۽ مضمونن جو مجموعو آھي. ھنن ڪالمن ۽ مضمونن ۾ سنڌ سان ٿيندڙ ناانصافين، سازشن، سنڌ جي سياسي مسئلن ۽ انھن جي پائيدار حل لاءِ حڪمت عملين ۽ عملي طريقن جو تفصيل ڏنو ويو آھي. ڪتاب ۾ شامل گهڻا ڪالم سنڌ جي موجودہ سياسي توڙي سماجي صورتحال جو عڪس آهن جيڪي علي حسن پنھنجي سوچ ۽ فڪر جي آڌار تي سڌن ۽ سادن لفظن ۾ ڪاغذ تي چٽيا آهن. هن پنھنجي ڪالمن ۾ نہ رڳو مسئلن جي نشاندهي ڪئي آهي پر گهڻين جاين تي جدوجھد جو گس پڻ ٻڌايو آهي. ھن دور ۾ سندس ھي ڪالم سنڌ ۾ تبديلي لاءِ ٿيندڙ جدوجھد جو ڪارج ۽ سياسي ڪارڪنن ۾ هڪ نئون اتساھہ پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻجندا. 

Title Cover of book نئين سنڌ جو سفر

گهڻ قومي ڪمپنيون ۽ غريب ملڪن جون زمينون

انساني تاريخ جي هر دور ۾ طاقتور قوتن انفرادي توڙي اجتماعي سطح تي ڦرلٽ ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي آهي.
امن ۽ جنگ واريون قوتون هر دور ۾ هڪ ٻئي سان مقابلي ۾ رهيون آهن، ظلم هميشه پنهنجي طاقت ۽ دولت جي نشي ۾ مطلوم عوام جي زندگي جو دائرو تنگ ڪندو رهيو آهي. اڄ به تمام گهڻيون نام نهاد ۽ سامراجي قوتون مختلف انداز ۾ مسڪينن، مظلومن ۽ محڪومن ۽ قومن جي تهذيب، ثقافت ۽ جديد ٽيڪنالاجي جي آڙ ۾ پهريان کان وڌيڪ غير محسوس انداز ۾ ڦرلٽ ڪري رهيون آهن، دنيا جا نام نهاد چوڌري با اثر ادارا ۽ قومون پنهنجي مفادن خاطر اهڙا قانون ۽ پاليسيون جوڙي رهيا آهن جن سان انهن جي مفادن کي تحفظ ملي ٿو. انهن پاليسين سان غريبن کي نقصان پهچي ٿو.
ويٽو پاور وارين قوتن کي خوش ڪرڻ لاءِ انهن جي مفادن کي نظر ۾ رکي قرادادون پاس ڪرايون وڃن ٿيون ورلڊ ٽريڊ آرگنائيزيشن جي قيام ۽ دنيا ۾ آزاد منڊي جو قيام عمل ۾ آڻي صرف چند بااثر ۽ خوشحال ملڪن کي فائدو پهچائڻ جي ڪوشش ڪئي پئي وڃي، هاڻ صرف مخصوص الزامن جي بنيادن تي ڪمزور ملڪ ۽ قومن تي حملا به عام ٿي ويا آهن جنهن تي دنيا جون سموريون انساني حقن جون تنظيمون ۽ قومون جتي جانور جو نسل ختم ٿيندي نّظر اچي ته اُتي سرگرم ۽ پريشان هجن پر کين عراق، انغانستان، فلسطين ۽ آمريڪي ملڪن ۾ لکين بي گناهه مظلوم ماڻهن جو قتل عام ۽ نسل ڪشي نظر نٿي اچي.
هڪ دور اهو هو جو يورپ جي مختلف قومن ايشيا، افريڪا جي مختلف ملڪن کي سڌو سنئون غلام بنايو هو ۽ اڄ اهوئي ڪم ملٽي نيشنل ڪمپنيون سرانجام ڏئي رهيون آهن، غير محسوس انداز ۾ ڪم شروع ڪيو آهي، انهن سازشن جي نتيجي ۾ ٽين دنيا جي زرخيز زمين ۽ ان ۾ پئدا ٿيندڙ فصلن تي قبضو ڪرڻ آهي.
ان جو تازو مثال ڏکڻ ڪوريا جو ڊائيو ڪمپني طرفان مڊگا سڪر جي 25 لک ايڪڙ زرعي زمين جي خريداري آهي جيڪا هنن 99 سال ليز تي خريد ڪئي آهي، هي ڪنهن ڪمپني طرفان خريد ڪيل سڀ کان وڏي زمين آهي. هي زمين آفريڪي ملڪ مڊگاسڪر جي %50 سيڪڙو ٿئي ٿو. يعني هڪ ڪمپني ڪنهن ملڪ جي اڌ حصي کي خريد ڪري ورتو، جنهن دنيا ۾ هڪ نئين بحث کي جنم ڏنو آهي.
اقوام متحده جي زراعت جي سربراهه (اينذ اي او) کي خبردار ڪيو آهي ته امير ملڪ ۽ وڏين ڪارپوريشن طرفان غريب ملڪن ۾ وسيع پئماني تي زمينون حاصل ڪري هڪ نئون ڪالوني سسٽم (غلامي) رائج ڪيو پيو وڃي، هن چيو ته هن نئين نظام تحت غريب ملڪن جي زمين تي امير ملڪن جي شهرين لاءِ پئدا ٿيندو جڏهن ته غريب ملڪن جا شهري بُک مرندا، کاڌي جي جنسن جي وڌندڙ قيمتن ۾ افريڪا ۽ ايشيا جي ملڪن منجهه اڳ ئي بُحران آهي.
اطلاع موجب ڊايو ڪمپني 20 لک ايڪڙ تي مڪئي ۽ 5 لک ايڪڙ تي پام آئل پوکيندي، زرعي زمين جي خريد جو اهڙو مثال اڳي ڪٿي به نٿو ملي، هن کان اڳ ٻه لک 50 هزار ايڪڙن جا سودا ٿيل آهن.
عرب ملڪ به اهڙن پراجيڪٽس تي ڪم ڪري رهيا آهن. سعودي عرب جو بن لادن گروپ انڊونيشيا ۾ باسمتي چانور پوکڻ لاءِ سرمائيڪاري ڪري رهيو آهي.
جڏهن ته ابو ذهبي جي سرمائيدارن به هن مقصد لاءِ پاڪستان ۾ لکين ايڪڙ زمين خريد ڪئي آهي.
متحده عرب امارات جي صدر خليفه بن زيد چئي چُڪو آهي ته هو ڪاغستان ۾ زرعي شعبي ۾ سرمائيداري ڪندا.
عالمي ادارو خوراڪ زراعت هن کان اڳ به خبردار ڪيو آهي ته هن معاهدي سان زرعي زمينون حاصل ڪرڻ لاءِ هڪ نئين ڊوڙيا مقابلو ٿي سگهي ٿو.
ملٽي نيشنل ڪمپنين پاران ٻين ملڪن ۾ زمين خريدڻ ۽ پوک ڪرڻ سان ميزبان ملڪ تي خراب اثر پوندا. پر جيڪڏهن زمين فراهم ڪندڙ ملڪ کي پنهنجا مفاد نظر ۾ رکي شرط رکي ته اهي نقصان فائدي ۾ تبديل ٿي سگهن ٿا. پر آمريڪا ۽ ڪجهه يورپي ملڪ زراعت تي قبضو ڪرڻ واري منصوبي تي عمل ڪري رهيا آهن، آمريڪا جي ڪجهه تحقيقاتي ۽ زرعي ڪمپنين زراعت ۾ هڪ هٽي قائم ڪرڻ لاءِ سڀ کان پهريان مڪئي ۽ ڪپهه جي ٻج ۾ جينياتي ترميم ڪئي جنهن سان اهو ٻج آبادگارن ٻئي ڀيري ساڳيو ٻج ڀاڻ ۾ پاڙيسري آبادگار کي فراهم ڪري سگهي ٿو ان سان آمريڪي ڪمپنين کي گهاٽو نظر آيو ان ڪري اُن ۾ ترميم ڪري ”ٽرمينيٽر ٽيڪنالاجي“ متعارف ڪرائي جنهن ٻج کي صرف هڪ ڀيرو استعمال ڪري سگهجي ٿو جنهن سان آبادگار نقصان ۾ ويندو ۽ سامراجي ڪمپنيون خوشحال ٿينديون ان کانسواءِ ان ٽيڪنالاجي سان اهو ٻوٽو ايستائين گل نه ڏيندو جيستائين ساڳي ڪمپني جي وري دوا استعمال نه ڪئي وڃي اهڙي طريقي سان مڪمل طور تي سامراجي ڪمپنين جو آبادگارن کي ڪنگال ڪرڻ لاءِ محتاج بڻايو ويو آهي.
ڪمپنين جي انهن چالبازين کي ڏسندي برازيل، اٽلي ۽ دنيا جي مختلف ملڪن لاڳاپيل آمريڪي ڪمپني جي ٻجن تي پابندي وجهي ڇڏي آهي.
باوثوق ذريعي موجب آفريڪا جا ڪجهه ملڪ غربت جو شڪار آهن بلڪه کاڌي جي شين جي ڪمي جي ڪري تباهي ٿي وئي آهي انهن ملڪن به اهڙن ٻجن کي مفت ۾ فراهمي کان به انڪار ڪيو آهي جڏهن ته فرانس جي هارين انهن ٻجن جي سخت مزاحمت ڪندي مظاهرا ڪيا ۽ رياستي تشدد برداشت ڪيو جنهن کان پوءِ فرانس جي حڪومت عوامي دٻاءَ ۾ اچي مجبور ٿي ٻجن تي پابندي لڳائي ڇڏي پر بدقسمتي سان 1990ع ۾ هي ٻج غير قانوني طور تي پاڪستان ۾ اسمگل ڪيو ويو ۽ اُن جو استعمال به ٿيو.
ٽرانس جين فصلن جي پوکڻ لاءِ ضروري آهي ته ان جي چئو طرف 20 سيڪڙو ايراضي تي Refuge فصل پوکيو وڃي ٻي صورت ۾ اُن جي آس پاس جي فصلن کي شديد نقصان پهچندو ڇو ته ٽرانس جين فصلن تي ڪيڙن مڪوڙن جي حملن خلاف شديد مزاحمت هوندي آهي ان لاءِ ڪيڙا مڪوڙا آس پاس جي فصلن تي شديد حملو ڪن ٿا. جيڪڏهن ٽرانس جين ٻج 26 سيڪڙو ايراضي تي نٿو پوکيو وڃي ته ٻين آبادگارن سان جهيڙو ٿي سگهي ٿو زرعي ماهر ۽ جنسياتي ماهرن مطابق جيڪڏهن ڪنهن زرعي ملڪ ۾ چانور، ڪڻڪ ۽ ٻين کاڌي وارن فصلن جا ٽرانس جين ٻج ڦهلايا ويا ته اهو زرعي ملڪ هئڻ باجود زرعي فصلن لاءِ آمريڪي ڪمپنين جا محتاج هوندا ۽ جيڪڏهن اُن ملڪ جا آمريڪا سان تعلقات خراب ٿيا ته اُن ملڪ کي زرعي جنسون پئدا ڪرڻ لاءِ محروم ٿيڻو پوندو ۽ روايتي پوک ڪرڻ لاءِ ڪافي وقت لڳي ويندو جنهن ڪري کاڌ خوراڪ جو بحران پئدا ٿي سگهي ٿو.