سنڌي عوام کي گمراهه نه ڪريو
ڪافي عرصي کان علي قاضي صاحب مختلف ڪالمن ذريعي سنڌي سماج ۾ تبديلي لاءِ ووڪل ڪلاس جي ڳالهه ڪندو رهيو آهي. هُن جي خيال ۾ صرف پڙهيل لکيل ماڻهو آواز اُٿاريندڙ فرد گڏ ٿيندا ته هو وڏو ڪو ڪارنامو ڪري سگهندا ۽ سماج کي تبديل به اهي ڪري سگهندا، يا ته هو ڄاڻي واڻي اهڙي ڳالهه ڪري تاريخ ۽ سياسي سائنس جي ابتڙ لائين ڏئي عوام کي گمراهه ڪري رهيو آهي، يا کيس تاريخ جي سائنسي علم جي ۽ سياست جي تاريخ جي واقعي به ڪا ڄاڻ ڪانهي. ڇاڪاڻ جو هي طئي آهي ته سماج ۾ تبديلي انقلابي پارٽيون آئي سگهنديون آهن، باقي سمورا عام مروج طريقا هجن ٿا. سادا جمهوري طريقا يا اصلاح پسندن ذريعي معمولي رعايتون ڏيارڻ ان ڪري علي قاضي جي ووڪل ڪلاس وارو سبجيڪٽ سنڌي سماج ۾ رد ٿيو هاڻ هڪ ٻي ڪهاڻي شروع ٿي آهي جيڪا به انتهائي چالاڪيءَ سان سنڌي سماج تي ڪئي پئي وڃي انجو پَسَ منظر سادو ناهي ان تي ڳوڙهي اڀياس جي ضرورت آهي جو هن لکڻ پڙهڻ جي آزادي آهي ته تنقيد ۽ خود تنقيد جو جائزو وٺڻ ضروري آهي ته سنڌي قوم کي اسين ڪيڏانهن وٺي وڃي رهيا اکيون ڪي ٽي اين ۽ ڪاوش گروپ طرفان 6 ڊسمبر 2009ع تي ڪلچر ڏينهن ملهائڻ ۽ پوءِ 24 جنوري تي سنڌو درياهه ڏهاڙو ملهائڻ چڱي ڳالهه پر لکين ماڻهن جو مُتحرڪ ٿيڻ ڪنهنجو ڪارنامو هو. سنڌو جو پاڻي ۽ ٽوپي سنڌ جو مان ۽ شان آهن سنڌي عوام انهن تي انتهائي جذباتي هجي ٿو. ٻنهي ڏهاڙن جي سڏ تي سنڌ جون اڪثر قومپرست ۽ جمهوريت پسند سياسي ڌُريون، ساڃاهه وند ماڻهو ٻاهر نڪري، آيو جن جهومريون لڳايون، ناچ ڪيا. خوشيون ملهايون ۽ بنهي موقعن تي موجوده سرڪار کي فائدو پهچايو ويو. ڇاڪاڻ جو هڪ مرحلي تي پ پ سرڪار خلاف وٺ پڪڙ ۾ اضافو ٿيو ته کيس ڪلچر ڊي نالي ۾ مخالفن کي ٻه قدم پوئتي هٽڻو پيو ٻئي ڀيري جيڪا پارٽي اقتدار ۾ اچڻ کان پوءِ ٿل ڪئنال لاءِ بجيٽ رکي وٺي هجي، سندس وزير سنڌو تي ڊئم اڏڻ جا سانبا ها ڪري رهيا هجن، سنڌي عوام پاڻي لاءِ واجهائي رهيو هجي، ٻن سالن جي عرصي دوران پاڻ مسئلو حل ڪرڻ بجاءِ سنڌ ڏهاڙي تي جهومريون هڻندا هجن ڄڻ پاڻي جو مسئلو حل ٿي ويو ياد رهي ته سنڌو جي دفاع ۽ پاڻي جو جائز حق وٺڻ لاءِ ان کان اڳ ۾ سنڌي عوام زبردست تحريڪون هلائي چڪو آهي. هر قسم جي ڏاڍ کي منهن ڏنو آهي. ڪالاباغ ڊيم خلاف واهڻ واهڻ وستي وستي تحريڪ هلي پاڻي ۽ سنڌو سان محبت جو اظهار پُرامن حالتن ۾ نه پر ڏکين حالتن ۾ جانچبو آهي. جڏهن جنرل مُشرف سنڌ ۾ ڊئمن جي حق ۾ سرگرميون ڪيون ته کيس سنڌ مان موٽ نه ملي پر افسوس جو ڪي ٽي اين ميزبان ٿي جنرل مُشرف جو موقف سنڌ جي عوام تائين پهچايو. تڏهن سنڌو ڏهاڙو ڇو نه ياد آيو.ياد رهي ته مُشرف جي دوست جي سنڌي اخبار خبرون ۾ ڊئم جي حق ۾ اشتهار ڇاپڻ تي 60 سنڌي باضمير صحافي نوڪري ڇڏي ڏني هئي. ان ڪري تاريخ کي صحيح ٿيڻ گهجي.
علي قاضي صاحب جو تازو ڊيلي ڪاوش ۾ ڪالم ڇپيو آهي هن اُن ۾ اظهار ڪيو آهي ته سنڌ کي پيار ڀريل سياسي ڪلچر گهرجي. هن جي خيال ۾ 15 سالن کان سندس ڪالمن ذريعي مشبت سوچ جو ادراڪ جو نتيجو 6 ڊسمبر ۽ 24 جنوري تي لکين ماڻهن جو نڪري اچڻ سان ٿيو آهي.
سائين جن کي ياد ڏيارڻ تمام ضروري آهي ته جيئن هو خيالن جي دنيا مان نڪري اچي. سنڌ جي غلامي خلاف هوريان ڏاڍيان سنڌ جو عوام جدوجهد ڪندو رهيو آهي. پاڪستان جي ٺهڻ کانپوءِ ون يونٽ جي خلاف ساڃاهه وند ماڻهن جي اڻ ٿڪ جدوجهد، جنرل ضياء الحق جي بدترين مارشلا جي خلاف عوام جي تاريخي جدوجهد ۽ خاص ڪري سنڌي عوام جي بي مثال شاندار جدوجهد جيڪا ڏکي گهڙي ۾ لکين ماڻهن جو روڊن رستن تي مارچ ڪرڻ، گرفتار ٿيڻ، ڪوڙا کائڻ، پنهنجون حياتيون وڃائڻ، رو پوش ٿيڻ، ڦاسي جي ڦندي کي چُمي ڦاهي تي چڙهي وڃڻ اذيتن گهرن ۾ اذيتون سهڻ کانپوءِ وري واپس ٿي ساڳي ڪرت ڪرڻ، سياسي جدوجهد ڪرڻ مرڻ گهڙيءَ تائين سنڌ سان ناتو جوڙڻ ڇا معنيٰ رکي ٿو. ڇا اهو سڀ ڪجهه ان دوست جي ڪالمن جي نتيجي ۾ ٿيو آهي. جيڪو صلاح ٿو ڏئي ته سنڌ کي دٻدٻي نه پر پيار جي ضرورت آهي، ۽ چوي ٿو ته هر ڪو نڪري اچي ۽ سنڌ کي پيار ڏئي ته لکين ماڻهو سندس پويان هلندا. تاريخ کي دُرست ڪرڻ گهرجي. 6 ڊسمبر ۽ 24 جنوري تي جيڪڏهن سنڌ جون قومپرست پارٽيون، جمهوريت پسند پارٽيون ۽ ساڃاهه وند ماڻهو نه نڪرن ها ته باقي خير هو. ان جو مطلب ته سنڌ ۾ سياسي ڌُريون ئي مُتحرڪ ڪردار ادا ڪري رهيون آهن. هو ڪلچر ڊي ۽ سنڌو ڊي پنهنجو ڏينهن سمجهي اُن جو حصو بنيا خام خيالي مان نڪري اچڻ گهرجي سنڌ جي عوام تمام مُشڪل حالتن ۾ ان کان وڏي تعداد ۾ اڳ نڪري چُڪو آهي.
اوٻاوڙي وٽ، ڊئمن خلاف ڌرڻو، سنڌي عوام جو قومي اتحاد طرفان ڪراچي ۾ مارچ، سنڌ ۾ غير سنڌي وڏي وزير کي هٽائڻ خلاف ڏينهن جي تاريخي هڙتال، 7 نومبر، 22 نومبر ۽ 21 جنوري تي ڪراچي ۾ تاريخي ريليون ۽ مارچ ان کان اڳ ايم آر ڊي جي تحريڪ دوران لکين ماڻهن جو جيل وچڻ، ثابت ٿو ڪري ته ڊگهي عرصي کان سياسي پارٽين، اديبن، دانشورن جي ڪيل پورهئي، ۽ سياسي ڪارڪنن جي مستقل مزاجي سان جدوجهد، عوام سان لاڳاپي جي ڪري اهو سڀ ڪجهه ممڪن ٿي سگهيو. ان ڪري سبق ڏيڻ جي ضرورت ناهي بلڪه سنڌ جي سياسي تاريخ مان سبق وٺڻ جي ضرورت آهي. باقي سياسي تحريڪ ۾ ڪمزوريون، ڪوتاهيون، اُهي انقلابي جدوجهد جو لازمي حصو هجڻ ٿيون. آءُ وري هن ڳالهه کي ورجايان ٿو ته امن جي حالتن ۾ جتي ڪوبه خطرو نٿو هجي اُتي ميلا ملاکڙا ڪرڻ ۽ عوام کي گڏ ڪرڻ ڪو ڪارنامو ناهي. ڪارنامو هي آهي ته سياسي حقن جي حاصلات لاءِ مارچ ڪرڻ، ۽ خطرو هجي ته زندگي کي نقصان ٿي سگهي ٿو پوءِ به وڃڻ سر تري تي رکي ڪُڏي پوڻ زبردست ڪارنامو هجي ٿو. منهن جي خيال ۾ هڪ سوچيل سمجهيل رٿا تحت سنڌ جي عوام کي De Politicise غير سياسي بنائڻ لاءِ عمل ڪيو پيو وڃي.
ماڻهو تاڙيون وڄائن، جهومريون هڻن، پنهنجو فوٽو ٽي وي تي ڏسي خوش ٿين، ۽ بَسَ غلام قومن کي ته مزاحمتي ڪلچر جي ضرورت آهي. جتي سنڌ جو سڀ ڪجهه قبضي هيٺ هجي. اُتي جشن ملهائڻ ڇا معنيٰ رکي ٿو. باقي رهيو ته انهن ڏينهن ملهائڻ سان سنڌي قوم کي شعور ملي ٿو. ته پوءِ اچو ته بنيادي نوعيت جي معاملي تي ڏينهن ملهايون ۽ اُن لاءِ جدوجهد ڪريون.
سنڌي ٻولي کي قومي ٻولي جو درجو ڏيارڻ لاءِ ميڊيا ۽ ساڃاهه وند ماڻهو جدوجهد ۾ مدد ڪن.
سنڌو تي صرف سنڌين جو حق آهي ۽ 1945 جي پاڻي معاهدي تي عمل ڪرائڻ لاءِ کين ڪردار ادا ڪرڻ گهرجي.
سنڌ ۾ ڌارين جي آبادڪاري جي ڪري سنڌي عوام اقليت ۾ تبديل ٿي رهيو آهي ۽ معاشي ڦرلٽ جي ڪري سنڌي فاقاڪشي ۽ خودڪشين تي مجبور آهن. ان ويڙهه کي پروموٽ ڪرڻ لاءِ پنهنجو ڪردار ادا ڪرڻ گهرجي. سنڌ جي شهرن تي نسل پرست دهشتگردن جي قبضو آهي. سنڌي ماڻهو شهرن ۾ اوپرا ۽ ڌاريا محسوس ٿي رهيا آهن.
دهشتگردي ذريعي چونڊيل سرڪار کي بليڪ ميل ڪري شهرن تي حاڪميت قائم ڪري رهيا آهن. ان تي اليڪٽرانڪ ۽ پرنٽ ميڊيا کي مزاحمت ڪرڻ ۽ ڏهاڙا ملهائڻ گهرجن.
سنڌ جي بي پناهه وسيلن تي سنڌي عوام جي مالڪي تسليم ڪرائڻ لاءِ ٻه وکون کڻي جدوجهد ڪندڙ قومپرست ڌُرين سان اتحاد، ٻڌي، ۽ ساٿ ڏيڻ جو ڪو وچن ڪرڻ جي ضرورت آهي ته جيئن سنڌ جو عوام پنهنجن وسيلن جو مالڪ بڻجي خوشحالي جي زندگي گذاري سگهي. اسان ۾ ته ايتري به جرئت ناهي جو لکين ماڻهن جي جلسن جلوسن کي مڃتا ڏجي ۽ سنڌي عوام ۾ ويساهه پئدا ڪجي ته اهي ئي آهن، جيڪي هر مُشڪل گهڙي ۾ آمريتن خلاف بيٺا آهن. اهي ئي آهن جيڪي ذلتن جي خلاف پنهنجون سموريون عياشون رد ڪري عوام سان پيار محبت جي اظهار طور پگهر ۽ رت وهائي انهن ذلتن جي ماريل ماڻهن جي وقار لاءِ قربانيون ڏئي رهيا آهن. جيڪي اوجاڳا ڪن ٿا، جيڪي جيل وڃڻ کان نٿا ڪيٻائين، جيڪي ماڻهو ڦاهي جا ڦندا ڳچي ۾ وجهن ٿا، اهي سڀ سنڌي ماڻهن سان پيار ڀريل سياسي ڪلچر ناهي ته ٻيو ڇا هي؟ سائين جي ايم سيد، فاضل راهو، نذير عباسي ڪهڙي رستي تي پنهنجي زندگي ارپي ڇڏي؟ ان ڪري هاڻ اهو راڳ بند ٿيڻ گهرجي ته ڪو سنڌ ۾ سنڌي عوام لاءِ سياست نه پئي ٿئي، ڪي ماڻهو سنڌي قوم کي پنهنجي حقيقي منزل ڏانهن نه پيا وٺي وڃن. سنڌ ۾ قومي تحريڪ موجود آهي. پنهنجن اوگڻن سميت سنڌي عوام جي ويساهه تي هو سڀ ڪجهه قربان ڪري رهيا آهن. ان ڪري سياست جي خلاف ڳالهائڻ ۽ نئين راهه ڏيکارڻ سنڌ سان ويساهه گهاتي کانسواءِ ڪجهه به ته ناهي. سنڌ جو ساڃاهه وند ڪردار ۽ سندي پرنٽ ۽ اليڪٽرانڪ ميڊيا کي صرف ٿنڪ ٽئنڪ جو ڪردار ادا ڪرڻ گهرجي، ليڊر ٿيڻ ۽ ماڻهن کي گمراهه ڪرڻ ڇڏي ڏيو.