هي ڪتاب اصل ۾ ٻارهين ڪلاس ۾ سنڌي لازمي سبجيڪٽ جي نوٽس تي مشتمل آهي. هن نوٽس جي سهيڙ سائين عبدالحئي سومرو صاحب جي محنتن جو نتيجو آهي، جڏهن ته ڪمپوزنگ سنڌ سلامت جي مانواري ميمبر گل حسن لاکو جي ڪوششن جو ثمر آهي. اسان ڪوشش ۾ آهيون ته سنڌي شاگردن لاءِ خاص نوٽس ۽ سائنسي معلومات فراهم ڪرڻ جي ڪوشش ڪيون.
خليفو گل محمد گل هالن پراڻن جي ساوڻي اخوندن مان هو. پاڻ سن 1226هجري (1808ع) ۾ ڄائو. پاڻ فارسي عربيءَ جو چڱو ڄاڻو هو. سندس وڏا پيرسائين پاڳاري جا خليفا ۽ مريد هئا. والد جي وفات کانپوءِ خلافت جي پڳ گل محمد تي آئي. پير سائين پاڳاري وٽ سڀني مريدن کان وڌيڪ عزت هوندي هئي. خليفو گل محمد گل اعلى درجي جو عروضي شاعر هو. “گل” تخلص طور ڪم آڻيندو هو. پاڻ سنڌيءَ جو پهريون شاعر آهي، جنهن سنڌي الف_ب جي قافين تي ديوان تيار ڪيو. جيڪو “ديوانِ گل” جي نالي سان مشهور آهي. سندس ڪلام ۾ ڪيتريون ئي خوبيون آهن. جهڙوڪ علم عروض جي جدا جدا ارڪانن ۽ بحرن ۾ سنڌي نظم جوڙڻ نج سنڌي لفط ڪم آڻڻ.
جدا جدا ڌنڌن ۽ هنرن کي شاعرانه نظر سان چڪاسي ان مان اخلاقي ۽ روحاني سبق وٺڻ. غزل جو خاص مضمون حسن ۽ عشق آهي پر گل تصَوف سان گڏ معاشي ۽ معاشرتي ڳالهين کي به غزل جي زينت بڻايو