تعليم

سنڌي لازمي ٻارهين ڪلاس لاء : (شاگردن لاءِ نوٽس)

هي ڪتاب اصل ۾ ٻارهين ڪلاس ۾ سنڌي لازمي سبجيڪٽ جي نوٽس تي مشتمل آهي. هن نوٽس جي سهيڙ سائين عبدالحئي سومرو صاحب جي محنتن جو نتيجو آهي، جڏهن ته ڪمپوزنگ سنڌ سلامت جي مانواري ميمبر گل حسن لاکو جي ڪوششن جو ثمر آهي. اسان ڪوشش ۾ آهيون ته سنڌي شاگردن لاءِ خاص نوٽس ۽ سائنسي معلومات فراهم ڪرڻ جي ڪوشش ڪيون.
Title Cover of book سنڌي لازمي ٻارهين ڪلاس لاء : (شاگردن لاءِ نوٽس)

سنڌي ادب جو مختصر جائزو

سنڌي ادب جي تاريخ عربن جي سنڌ ۾ اچڻ کان وٺي ڳڻي وڃي ٿي. ان کان اڳ تاريخ ۾ ڪو ادبي اهڄاڻ هٿ نه اچي سگھيو آهي. عربن جي اچڻ سان سنڌ ۾ به عربن جون رسمون، رواج ۽ تهذيب قائم ٿي. انهيءَ ڪري سنڌي ادب تي به لازمي اثر پيو. عربن کان اڳ سنڌ ۾ هتي جي مقامي ٻولي رائج هئي. جنهن جو ثبوت راجا ڏاهر جي سندس ڀاءَ ڏهرسين سان خط و ڪتابت آهي. عربن جي دور ۾ سنڌ ۾ اسلام جي پکيڙ ٿي. قرآن پاڪ جو سنڌي ۾ ترجمو عربن جي زماني جو وڏو ڪارنامو آهي. سنڌ جي تاريخ جو پهريون ڪتاب “ چچ نامون” عرف فتح نامو چيو وڃي ٿو. پر غلام محمد لاکي جي تحقيق موجب سنڌ جو پهريون ڪتاب “منهاج الدين والملڪ” آهي. عربن جي دور۾ سنڌ جا ڏاها، عالم، فاضل، اديب، دانشور، محقق ۽ سائنسدان سنڌ کان عربستان موڪليا ويا ته جيئن سندن علم ۽ڏاهپ سان عرب معاشري کي فيض ملي سگھي.
سومري خاندان جا حاڪم مقامي نسل جا هئا. انهن جي ٻولي سنڌي هئي، انهيءَ ڪري سنڌي ٻولي جي نشونما ان دور ۾ ٿي. سمن جي دور تائين سنڌي شاعري عام ٿي چڪي هئي. هن حڪومت جو خاتمو921هه ۾ ٿيو.
ارغونن ترخانن ۽ مغلن جي دور ۾ دفتري ٻولي فارسي ٿي پر سنڌي ارتقا به جاري رهي.
ڪلهوڙن جو دور سنڌي ادب جو سنهري دور هو. خود ميان سرفراز ڪلهوڙو بلند پايه شاعر هو. هن دور ۾ ئي سنڌي تختي ٺهي.
ٽالپرن جي دور ۾ سنڌي شاعريءَ ۾ مذهبي رنگ ڀريو ويو. انڪري سنڌي ادب کي اڃا به وڌيڪ ترقي ملي.
انگريزن جي دور۾ سنڌي ادب کي هر صنف ۾ ترقي ملي. انهن مقامي ٻولي کي تمام گھڻي اهميت ڏني .درسي ڪتاب، پرڏيهي ادب جو ترجمو ڪرڻ ۽ شاهه صاحب جي رسالي کي جرمني ۾ شايع ڪرڻ جهڙا بهتر ڪم ڪيا ويا.