12
مون کي اھڙي نموني مچ آڏو ويٺل ڏسي، ٻاڪڙا ھوٽل ۾ موجود مزور ڏاڍو حيران ٿيا. ڪجھه مزورن مون کي مجذوب سمجھيو، ۽ ٽھڪ ڏيئي کلڻ لڳا. ھڪڙي مزور چيو، ' مچ آڏو ائين ويٺو رھيو ته ڪجھه دير کانپوءِ ڪباب ٿي ويندو.'
مان مچ آڏو ھٿ سيڪي، تريون مھٽيندو رھيس. سيءَ جو سيڙاٽ منھنجي وجود مان دور ٿيڻ لڳو.
ٻئي مزور پنھنجي ساٿي مزور کان پڇيو، ' ڪير آھي اڳ ته ھن کي ھتي نه ڏٺو اٿئون؟ '
جواب مليس، ' شايد پرديسي آھي. '
مون ڪنڌ ورائي ان مزور ڏانھن ڏٺو، جنھن مون کي پرديسي سڏيو ھو. دل چاھيو ته چوانس، ھا مان پرديسي آھيان. ھڪ اھڙو پرديسي، جنھن کي پنھنجي ديس متعلق ڪا خبر نه آھي. منھنجو ديس ڪٿي آھي ! منھنجو وطن ڪٿي آھي؟ ھيءَ منھنجو وطن آھي، ته پوءِ شايد مان پنھنجي وطن ۾ جلاوطن آھيان. ھيءَ منھنجو وطن ڪھڙي قسم جو وطن آھي، جنھن ۾ سياسي، سماجي، ۽ اعلي رتبن تي قابض ڪوريئڙن پنھنجا اڻ ڏٺا ڄار مھارت سان پکيڙي ڇڏيا آھن. مان ڪوريئڙن جي ڄار ۾ ڦاسي پيو آھيان. مان پنھنجي جيئدان لاءِ ڦٿڪي رھيو آھيان. اسلام آباد جو ھيءُ ھيڏو سارو شھر منھنجي لاءِ قبرستان ڇو ٿي پيو آھي؟
مون اسلام آباد ۾ بنگالين جي ڇڏيل ملڪيتن ۽ پلاٽن تي قبضو ڪرڻ جو ارادو نه ڪيو آھي. مون کنڊ جي ڪارخانن جي پرمٽ وٺي ھڪ ڪروڙ رپين ۾ وڪڻڻ جو سٽل نه سٽيو آھي. مون پنھنجي لاءِ پرڏيھي ناڻي جي مٽاسٽا واري اسڪيم پٺيان سمگلگ جو پروگرام نه ٺاھيو آھي. مان مولائي ملنگ مڙس آھيان. مون ڏائڻ سان محبت ڪئي آھي. مون کي ڏائڻ جي فعلن سان ڪو واسطو نه آھي ۽ سڀ کان وڏي ڳالھه ته مان اسلام آباد ۾ پنھنجي مرضي سان نه آيو آھيان. روھڙي شريف ۾ منھنجي مائٽن مون کي اسلام جي ڳولا لاءِ اسلام آباد موڪليو ھو. اھو درست آھي ته اسلام آباد ۾ اسلام کي ڳولڻ واري مھم ۾ مان ناڪام ٿيو آھيان. پر، مون ڪو ڏوھ نه ڪيو آھي. مون اسلام آباد ۾ فقط اسلام کي تلاش ڪيو آھي، ۽ ڏانئڻ سان عشق ڪيو آھي.
مچ جي سيڪ تي پسيل ڪپڙا سڪڻ لڳا. مان وک کن مچ کان پري ٿي ويٺس. سڄي ڏينھن جي بُک اُڃ تي ھوس. کيسي ۾ ڪجھه پيسا ھئا. مون ٻاڪڙي واري کي دودھ پتي لاءِ چيو، ٻاڪڙي واري پڇيو، ” ڪلچو کائيندين؟“
مون ڪجھه تعجب وچان ھن ڏانھن ڏٺو. ھُن شايد منھنجي حالت مان اندازو لڳائي ورتو ھو ته مان بک اڃ تي ھوس، ۽ شايد بيمار به ھوس. ٻاڪڙي وارو دوڌ پتيءِ سان گڏ ڪوپ ۽ ڪلچو کڻي آيو. ھيڏانھن ھوڏانھن ڏسندي چيائين، ”” ميز ڇڪي وٺ.“
منھنجي پاسي کان، ڪجھه ڀرڀرو ڪاٺ جي تختيءَ کي سڪل وڻ مان پٽيل چار ٽنڊيون ٽاريون ڪوڪن سان ٺوڪيل ھيون. اھا شيءِ ميز ھئي. مون ھٿ وڌائي ميز ڇڪي ورتي. دود پتي سان ڀريل ڪوپ ۽ ڪلچو ھن ميز تي رکي ڇڏيو.
پڇيائي، ” ٻاھران آيو آھين؟“
دود پتيءِ جي سپ ڀريم. چيم، الائي
کلي پيو. چيائين، ” منھنجو مطلب آھي، اسلام آباد جو رھاڪو آھين، يا ڪٿان ٻاھران آيو آھين.“
ڪلچي جو ٽڪر وات ۾ وجھي دود پتيءِ جي سرڪي ڀريم. چيم، ” اسلام آباد جو رھاڪو آھيان.“
” ڇا ڪندو آھين؟“، ھن پڇيو، ۽ موڙو سوري منھنجي ڀرسان ويھي رھيو. اھڙي نموني ھن جو ڀرسان ويھڻ مون کي نه وڻيو. ڪجھه کھري لھجي ۾ کيس چيم، ” تون سي آءِ ڊيءَ وارن جو ايجنٽ آھين ڇا؟ “
” نه، نه يار ناراض نه ٿي.“ ھن ڦڪو ٿيندي چيو، ” ان لعنت کان خدا شل مون کي پنھنجي امان ۾رکين.“
ڪلچو کائيندي پڇيم، ” ته پوءِ سي آءِ ڊيءَ وارن جھڙو سوال ڇو ٿو پڇين؟ مان ڪير آھيان، ڪٿان آيو آھيان، ڇو آيو آھيان، ان ۾ تنھنجو ڇا؟ پڪ ڄاڻ ته تو کي ڪلچي ۽ دود پتيءَ لاءِ ڏيڻ جيترا پيسا منھنجي کيسي ۾ آھن، اچي وٺ.“
مون کيسي ۾ ھٿ وجھي ڏھين رپئي جو آلو نوٽ ڪڍي ٻاڪڙا ھوٽل واري جي ھٿ تي رکيو. ھو منھنجي اھڙي رويي لاءِ قطعي تيار نه ھو. اٿي، ھڪدم پري ھليو ويو. ڏھين رپئي مان دود ۽ ڪلچي جا پيسا ڪٽي، باقي بچت مون کي آڻي ڏنائين. ڳڻڻ کانسواءِ مون پيسا کيسي ۾ وجھي ڇڏيا.
ھن چيو، ” سامھون، کاٻي طرف، جيڪي بنگلا ٺھي رھيا آھن انھن جو ٺيڪيدار منھنجو دوست آھي. ھن کي اڪثر اھڙن مزورن جي ضرورت رھندي آھي. جيڪي گھر گھاٽ ڇڏي نوڪريءَ جي تلاش ۾ اسلام آباد ھليا ايندا آھن.“
” ڇو اھڙا مزور ٻيڻو ڪم ڪندا آھن ڇا؟ “ پڇيم.
وراڻيائين، ” اھڙا مزور ٺيڪدار حاجي مسڪين جي ٽيم جا ميمبر ٿي پوندا آھن، ۽ ھڪ ئي وقت مختلف بنگلن تي ڪن ڪندا آھن. تون حاجي مسڪين لاءِ ڪم ڪندين؟ “
پڇيم، ” تون ڪڏھن ٽيليفون ڪئي آھي؟“
وراڻيائين، ”ھا.“
چيم، ” تون رانگ نمبر تي ڳالھائي رھيو آھين.“ منھنجو لھجو ھن کي ڀڄائڻ لاءِ ڪافي ھو.
تڏھن، مونکي اوچتو چارڻ چرئي جو خيال آيو. سوچيم، جيڪڏھن ھو دلبر خان جي وڙ چڙھي ويو، ته پوءِ مون کي بليڪ ميل ڪرڻ لاءِ دلبر خان چارڻ کي پاڻ وٽ يرغمال ڪري ڇڏيندو.
مان ڇرڪ ڀري اٿي بيٺس. ٻاڪڙي واري کان پڇيم، ” ھتي ڪا ٽيليفون آھي؟“
” ھا.“ چيائين، ” سامھون ٽانڪيءَ جي پرئين پاسي، عباس مارڪيٽ آھي، اتان تو کي فون ملي ويندي.“
مان عباس مارڪيٽ ڏانھن روانو ٿي ويس.
عباس مارڪيٽ ۾، اٺن،ڏھن دڪانن جي درميان پبلڪ ڪال آفيس ھئي. سج لھي ويو ھو. سيءُ ماحول ۾ ڪاھي پيو ھو. مون مراد ٺاٺاري جي گھر جو نمبر ملايو. ڪجھه دير تائين فون جي گھنٽي وڄندي رھي. ڪافي دير کانپوءِ ڪنھن رسيور کنيو، ۽ چيو، ” ھلو، ھلو.“
مون ھڪدم آواز سڃاڻي ورتو. مراد ٺاٺاري جو جڳ مشھور نوڪر نورل ڳالھائي رھيو ھو.
کيس چيم، ” نورل، مان جوڳي پيو ڳالھايان، ٺاٺارو آھي؟ “
” ھا، سائين آھي، ڇو نه آھي.“ نورل چيو، ” مان اجھو ٿو سڏي اچانس. “
مون کي ھولڊ ڪرائي نورل ھليو ويو. ڪافي دير کانپوءِ رسيور مان روئڻ ھارڪو آواز آيو، ” سائين، مراد صاحب ڪيڏانھن ھليو ويو آھي.“
” اڙي ! ھينئر جو چيو ھيئه ته ويٺو آھي ! “
” سائين، ڪارو منھن ڪيو ھيم.“
” ڪيڏانھن وڃڻ جو بھانو ڪيو اٿائين؟“
مون کي خبر ڪونھي. مون کي فقط ايتري خبر آھي صاحب گھر تي ڪونھي.“
” گھر تي ڪونھي، يا گھر ۾ ڪونھي؟“
” اسان حڪم جا بندا، جيئن حڪم ملندو، تيئن طوطي وانگر ڳالھائينداسين.“
” ٺيڪ آھي، نورل.“
” سائين، ان ۾ منھنجو ڏوھ ڪونھي.“
” مون کي خبر آھي.“
رسيور رکي مان سوچ ۾ پئجي ويس. چارڻ کي روڪڻ لازمي ٿي پيو ھو. ٻيو ڪو چاڙھو نه ڏسي، پاڻ چارڻ ڏانھن وڃڻ جو فيصلو ڪيم. سيڪٽر ڏھين ۾ اڃا اسٽريٽ لائيٽون نه لڳيون آھن. ھوءَ به گھاٽن وڻن سبب اسٽريٽ لائيٽون اوندھ ۾ ڪو خاص ٻوٽو نه ٻارينديون آھن. پشاور موڙ ڏانھن ويندڙ ويگن ۾ سوار ٿيس.
ويھڻ خاطر ويگن ۾ ويھي ته رھيس، پر ھر شخص مون کي سادن ڪپڙن ۾ پوليس جو سپاھي يا گماشتو پئي لڳو. سيڪٽر ڏھين کان پشاور موڙ تائين پندرھن منٽن جو سفر اينگھجي ڄڻ ڪلاڪن ۾ بدلجي ويو. ان وچ ۾ ھڪ گھڙي اھڙي به آئي، جڏھن محسوس ڪيم ته منھنجو سفر ڪڏھن ختم نه ٿيندو، پشاور موڙ تائين پھچڻ کان اڳ مان پڪڙجي پوندس.
ڪنڊيڪٽر مون کي ٻانھن کان جھلي ڌونڌاڙيو. چيائين، ” سمھي پيو آھين ڇا ! “
مون ڇرڪ ڀري ڏانھنس ڏٺو.
ٻيھر چيائين، ” پشاور موڙ اچي ويو آھي.“
ڪنڊيڪٽر ڏانھن ڏسندي مان ويگن مان لھي، ھڪدم ھارڊويئر دڪانن جي مارڪيٽ ڏانھن روانو ٿي ويس. بتين کان بچندي، پاڇن مان ھلندي، مان پشاور موڙ جا رستا لتاڙي، ڪراچي ڪمپنيءَ جي فليٽن جي رخ ۾ وڃي پيس. چارڻ چريو اسان واري ساڳي بلاڪ ۾ گرائونڊ فلور تي چئن پنجن ساٿين سان رھندو آھي.
مان لڪندو ، ڇپندو، ڊي بلاڪ جي سامھون وڃي بيٺس. وڻن جي اوٽ وٺندي مان چارڻ جي فليٽ ڏانھن وڌڻ لڳس. پوئين پاسي کان سندس رڌڻيءَ جي دريءَ وٽ وڃي بيٺس. دودو بورچيخانيءَ ۾ بيٺو ھو، ۽ چانور پچائي رھيو ھو. مون کيس آھستي سڏ ڪيو، ” دودا.“
منھنجو آواز ٻڌي دودي کان ڇرڪ نڪري ويو. مون کي دريءَ وٽ بيٺل ڏسي کيس ڪنبڻي وٺي ويئي.
کانئس پڇيم، ”چارڻ ڪٿي آھي؟“
” ھليو وڃ، ھليو وڃ ! “ دودي بورچيخاني جي بتي وسائي ڇڏي. چيائين، ” ڪالھه کان پوليس چار دفعا تنھنجي ڳولا ۾ ڇاپا ھڻي چڪي آھي. ھينئر به سادن ڪپڙن ۾ سپاھي ھيڏانھن ھوڏانھن بيٺا آھن. ڀڄي وڃ.“
کانئس وري پڇيم، ” چارڻ ڪٿي آھي؟ “
چيائين، ” چارڻ منجھند مھل تو سان ملڻ لاءِ روانو ٿي ويو ھو. اڃا تائين نه موٽيو آھي.“
ڄڻ اوچتو سڄي شھر جو بتيون وسامي ويون،
دل ۾ چيم، ” ھينئر چارڻ وري ڪڏھن نه موٽندو.“
مان اوندھ جي سمنڊ ۾ ڪاھي پيس.