14
تکي وک کڻي مان بينڪ ۾ داخل ٿيس. لالي چوڪيدار چيو، ” مان ٻاھر ٿو وڃي بيھان، تون مينيجر جي ڪمري مان دوست کي فون ڪر.“
چوڪيدار ٻاھر ويندي ويندي بيھي رھيو. منھن ورائيندي چيائين، ” مان ٻاھران در کي تالو ھڻي ٿو ڇڏيان.“ منھنجو ساھ وڃي پيرن ۾ پيو. سوچيم، لالو دوکو ته نه پيو ڪري !
لالي چيو، ” ڳالھائي وٺين ته اندران ھي در کڙڪائجانءِ. ٺيڪ آھي نه؟“
چيم، ” ھا ٺيڪ آھي.“
لالو ٻاھر ھليو ويو. در کي تالو ھڻي ڇڏيائين.
مان اتي ئي بيٺو رھيس. سوچيندو رھيس ته ھو منھنجي لاءِ ايترو ڪجھه ڇو ڪري رھيو آھي . ڪھڙي لالچ اٿس مون ۾ ! مون کي پڪڙڻ يا مارڻ واري لاءِ اڃا ته ڪا به رقم نه رکي اٿائون ! ھو ائين ڇو ڪري رھيو آھي؟ ھو ڇا ٿو چاھي؟ ايتري ۾ مون ٻيھر تالو کلڻ جو آواز ٻڌو. تالو کولي لالو اندر آيو. مون کي اتي جو اتي ڏسي حيران ٿيو. چيائين، ” لالا جوڳي، تون اڃان اتيئي بيٺو آھين.“
” جي ! ھا، ھا. اتيئي بيٺو آھيان. ” ڳالھائڻ لاءِ لفظ نه پئي مليا.“
چيائين، ” شايد سوچي رھيو آھين ته بتيون ٻاريان، يا نه ٻاريان. ڪيئن؟ “
ھڪدم وراڻيم، ” برابر، برابر.“
” اچي، وٺ “ ھن پنھنجي ٽارچ مون ڏانھن وڌائيندي چيو، ” رات جي وقت بتي ٻارڻ ٺيڪ ناھي، تون ٽارچ ٻاري ڪجانءِ. ٺيڪ آھي؟“
ٽارچ وٺندي چيم، ” ھا، ٺيڪ آھي.“
چيائين، ” سامھون وارو ڪمرو مينيجر جو آھي.“
چوڪيدار ٻاھر ھليو ويو.
ٻاھران در کي تالو ھڻي ڇڏيائين.
مان اوندھ ۾خبرداري سان ھلندو، مينيجر جي ڪمري ۾ لنگھي ويس، پر ان کان اڳ جو ٽارچ ٻاري ڏائڻ جو نمبر ملايان، مون بينڪ جي ٻاھران ورانڊي ۾ ڪيترن ئي ماڻھن جو آواز ٻڌو. مان صوفي پويان ويھي رھيس. صوفي جي ڀرسان دري ھئي. دڙي آڏو پردو لٽڪي رھيو ھو . ڪن ڏيڻ سان مان سندن گفتگو چٽي طرح ٻڌي سگھيس ٿي.
ھو پاڻ ۾ ٽي چار ڄڻا ھئا، ۽ لالي چوڪيدار سان ڳالھائي رھيا ھئا. سندن سوال جواب مان اندازو لڳايم ته سادن ڪپڙن ۾ پوليس ۽ قانون نافذ ڪرڻ وارن ادارن جا ڪارندا ھئا.
منجھائن ھڪ ڄڻي چوڪيدار کان پڇيو، ” تون ڪنھن کي ھتان لنگھندي ته نه ڏٺو؟ “
” ھا.“ چوڪيدار وراڻيو ” ڏٺم “
مون کان ڇرڪ نڪري ويو؟
پڇيوئانس، ” ڪيڏانھن ويو؟“
وراڻيائين، ” اٽڪل پنج ڇھه ماڻھو ھتان لنگھيا آھن. ڪجھه ته اڳتي ھليا ويا، ۽ ٻه ٽي وڃي عباسي ھوٽل ۾ ويٺا، ۽ شايد ٻه کن پراپرٽي ڊيلر جي آفيس ۾ ھليا ويا.“
” اوھو، تون ته وڏو ڪو بيوقوف آھين. “ ھڪڙي ڪارندي چيو ، ” ڪراچي ڪمپني ۾ ھڪ سنڌي رھندو آھي.“
” ھڪ نه.“ چوڪيدار وراڻيو، ” ھڪ کان وڌيڪ سنڌي رھندا آھن.“
” اول ڳالھه ٻڌ، ۽ پوءِ ڳالھاءِ.“ ھڪڙي ڪارندي چيو، ”اجايو وچ ۾ ڳالھاءِ.“
لالي کي جوجڪي اچي ويئي. چئين، ” مون کي دڙڪا ڇو ٿا ڏيو؟ “
” اسين پوليس جا ماڻھو آھيون.“ چيائون، ” اسان کي ٺيڪ ٺيڪ جواب ڏيئي.“
” ٺيڪ ٺيڪ سوال ڪريو، ۽ ٺيڪ ٺيڪ جواب وٺو.“ لالي چيو، ” اجايو رعب نه رکو.“
لالي جي جرائت تي مان ڏاڍو حيران ٿيس. ھڪڙي ڪارندي ٻئي کي ڀڳل ٽٽل انگريزي ۾ چيو، ” احمق آھي، سختي سان نه ڳالھايوس.“
” ٺيڪ آھي.“ ٻئي ڪارندي چيو، ” اسان جي ڳالھه غور سان ٻڌ.“
” ٻڌايو “ لالي بيزاري وچان چيو.
” ڪراچي ڪمپني ۾ ھڪ سنڌي رھندو آھي، نالو اٿس جوڳي.“ ھڪ ڪارندي چوڪيدار کان پڇيو، ” تون جوڳي کي سڃاڻين.؟“
” ھا، مان جوڳي کي سڃاڻان.“ چوڪيدار پختي آواز ۽ لھجي ۾ وراڻيو.
چيائون، ” اسان کي جوڳي جي تلاش آھي.“
چوڪيدار جواب نه ڏنو.
ھڪ ڪارندي چيو، ” ڪجھه ماڻھن کان پتو پيو آھي ته جوڳي ھن طرف آيو آھي.“
چوڪيدار وراڻيو، ” في الحال ته نه آيو آھي.“
کانئس پڇيائون، ” پڪ اٿئي ته جوڳي ھن طرف نه آيو آھي.“
” مون ته کيس ھن طرف ايندي نه ڏٺو آھي.“
چوڪيدار پڇيو، ” پر، ھو ھيڏانھن ايندو ڇو؟“
ھنن مان ھڪ وراڻيو، ” اسان ھن جون فرار جو سڀ راھون بند ڪري ڇڏيون آھن.“
ٻئي ڪارندي چيو، ” اسان کي پڪ آھي ته جوڳي ھن سيڪٽر ۾، بلڪه ھن سيڪٽر جي ھن حصي ۾ ڪٿي موجود آھي.“
کن لاءِ مون کي جسم ۾ ۾ ڪنبڻي محسوس ٿي. چوڪيدار کانئن پڇيو، ” جوڳي ڇا ڪيو آھي؟“
” ھو سنڌ جو بدنام دھشتگرد آھي.“ ھڪ ڪارندي چيو، ” اسان سندس ھڪ ساٿي گلاب کي ته پڪڙي ورتو آھي، ھينئر اسان کي جوڳي جي تلاش آھي.“
” ڪمال آھي ! “ چوڪيدار اچرج وچان چيو، ” اسان جوڳيءَ ۽ گلاب کي آوارھ گرد سمجھندا آھيون، پر توھين چئون ٿا ته ھو دھشگرد آھن !“
” اسان کي پڪا ثبوت مليا آھن.“ ھنن مان ھڪ ڄڻي چيو، ” بنگالين وانگر اھي سنڌي به ملڪ سان سچا نه آھن.“
مون کي ڊپ ورائي ويو. سوچيم، لالي چوڪيدار جي حب الوطنيءَ کي جيڪڏھن جوش آيو، ته مون کي پڪڙائڻ ۾ دير نه ڪندو. ٿي سگھي ٿو، اھا قديم دور جي دونالي بندوق ھلائي منھنجو ڍينگو ڍير نه ڪري ڇڏي !
لالي کي مون اڪثر، بينڪ ٻاھران اخبارون پڙھندي ڏٺو ھو. بينڪ بند ٿيڻ کانپوءِ، شام ويلي، بينڪ جي ٻاھرين در کي تالو ھڻي، ھو بالم بڻجي ويھي رھندو ھو، ۽ ويٺو اخبارون پڙھندو ھو. جڏھن اخبار نه پڙھندو ھو، تڏھن ڪن تي ھٿ رکي ڪو پشتو گيت ڳائيندو ھو، ۽ وطن کي واجھائيندو ھو. انيڪ سنڌي اسلام آباد ۾ آباد آھن. پر، مون اڄ ڏينھن تائين ڪنھن سنڌيءَ کي ڪن تي ھٿ رکي ڳائيندي، نه ٻڌو آھي، ” واجھائيندي وطن کي آئون جي ھت مياس !“
” تو کي پڪ آھي ته جوڳي ھتان نه لنگھيو آھي؟“
ھڪ ڪارندي چوڪيدار کان پڇيو، ” يقين سان ٻڌاءِ ته تو کيس گذريل اڌ ڪلاڪ ۾ نه ڏٺو آھي.“
لالي جي جواب کان اڳ مون دل کي سيني جي قفس ۾ ڦٿڪندي محسوس ڪيم.
لالي وراڻيو، ” ٽيون ڏينھن آيو ھو، بينڪ مان پيسا ڪڍائڻ. ان کانپوءِ مون کيس نه ڏٺو آھي.“
ٿڌو ساھ کڻي مان صوفي پويان فرش تي ليٽي پيس. ڄڻ ڪا آفت ھئي، جيڪا ٽري ويئي. مون اکيون بند ڪري ڇڏيون. ڏاڍو ٿڪجي پيو ھوس.
ان کانپوءِ ڪافي دير ڪارندا ورانڊي ۾ بيٺا رھيا ، ۽ پاڻ ۾ سُس پُس ڪندا رھيا. ڄڻ کين لالي جي ڳالھه جو يقين نه پئي آيو.
مون لالي جو آواز ٻڌو. چيائين، ” توھان کي جي يقين نه ٿو اچي ته مان بينڪ ٿو کوليان. ھلي ڏسو، جوڳي کي مون لڪايو آھي، يا نه.“
” ايڏو جوش نه ڏيکار لالا ! “ ھڪ ڪارندي سخت لھجي ۾ چيو، ” اسين جيڪي ڪجھه ڪري رھيا آھيون، سو اسان جي ڊيوٽيءَ ۾ شامل آھي.“
ڪارندا اڳتي وڌي ويا.
ورانڊي ۾ ماٺ ٿي ويئي.
ڪجھه دير کانپوءِ چوڪيدار تالو کولي اندر آيو. بتي نه ٻاريائين. اوندھ ۾ بيٺو رھيو. پوءِ آھستي سڏ ڪندي چيائين، ” لالا جوڳي، منٽ ڪري وٺ مون کي شڪ آھي، پوليس وارا ٻيھر موٽي ايندا.“
مان صوفي پويان نڪري لالي جي سامھون بيٺس. کيس ٻنھي ڏورن کان جھليندي چيم، ” مان تنھنجو احسان سڄي زندگي وساري نه سگھندس.“
” انھن ڳالھين کي ڇڏ.“ لالي چيو، ” وڪيل لاءِ پنھنجي دوست کي فون ڪري وٺ.“
لالو ٻاھر نڪري ويو. ٻاھران در کي تالو ھڻي ڇڏيائين. مون ٽارچ ٻاري ڏائڻ جو فون نمبر ڊائل ڪيو.