شاعري

ڏينهن ڏٺي جا سپنا

اياز گُل جي شاعري جو ڪتاب ”ڏينهن ڏٺي جا سپنا“ حاضر آهي. هي ڪتاب سندس چونڊ غزلن، واين، گيتن، نظمن ، ترايل ۽ ٽيڙن تي مشتمل آهي۔ نصير مرزا لکي ٿو:
”گُل، گھڻو ڪري شاعريءَ جي سڀني صنفُن ۾، سڀني فارمن ۾، لفظن جي ايڪسرسائيز ڪئي آهي، پر سندس غزل، کيس جيڪا آئيڊنٽٽي ڏني آهي، ان کان ڀَلا ڪيرُ آگاههُ ڪونهي، پر گُل جي ڪريڊٽ ۾ ڪي ٻيون به ته صنفُون آهن. بلڪل آهن! مثال طور، گيت.... اڇا! ٿيندو هينئن آهي جو، غزل اهو شاعر سُٺو لکندو آهي، جنهن کي عشق جو ڪمپليٽ نه، ته به ڪُجھُه تجربو هوندو آهي، ۽ گيت لکڻ لاءِ وري ”وڇوڙي“ جو تجربو هُجڻُ ضروري آهي. هن سَمي، هيءُ جو گُل جا غزل پاسيرا رَکي، سندس هي مٺڙا گيت ويٺو پڙهان ٿو ته، حيران پيو ٿيان.“
  • 4.5/5.0
  • 6075
  • 1097
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • اياز گل
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ڏينهن ڏٺي جا سپنا

باکَ جهڙا بيتَ ۽ دوها : تاج جويو

”دوهو“، هندي ڪوتا جي حسنَ جو اهڃاڻ آهي، ۽ ”بيتُ“ سنڌي شاعريءَ جي سونهن جي علامت. ان چَوڻيءَ ۾ ڪوبه وڌاءُ نه ٿيندو ته سنڌي بيت، هندي دوهي ۽ سورٺي جي سنگم مان هڪ سندر صنفَ طور جنم ورتو ۽ اڄُ جيڪڏهن سنڌي شاعريءَ مان بيتَ کي ڪڍي ڇڏجي، ته هوند اُها ٻُٽِي ۽ ٻُسي لڳي، جيئن رِلي ٽُڪ سان سهڻي لڳندي آهي، جيئن گَجَ ۾ ڪاوا جرڪي جوت پيدا ڪندا آهن، ۽ جيئن سنڌي ٽوپيءَ ۾ ٽِڪُون جھرمر ڪنديُون آهن، تيئن بيت به سنڌي شاعريءَ لاءِ ساڳي حيثيت رکي ٿو. اسان جي سنڌي شاعريءَ جي روايت، ٽالپر دؤر کان انگريز دؤر تائين، ڪُجھه عرصو بيت ۽ وائيءَ کان هٽي وئي هُئي، پر سُڄاڻَ ۽ ساڃهه ـ وند سنڌي شاعرن، انهن ٻنهي حسن وند صنفن کي وري پنهنجو ڪري ورتو. ان ريت جديد سنڌي شاعريءَ جي اوساري گھڻي ڀاڱي بيت ۽ وائيءَ جي بنياد تي کنئي وئي. اها روايت شيخ اياز کان اياز گُل تائين جيئن جو تيئن هلندي اچي ٿي. اياز گُل جي بيتن ۾ جيتوڻيڪ شيخ اياز واري فڪري گھرائي نه آهي، پوءِ به سندس بيت چيٽ جي چانڊوڪيءَ جهڙا سُهڻا آهن. جن جي سهڻي ٻولي، سادو اندازُ، اعلى تخليقي اُڏام ۽ مڌرتا متاثر ڪندڙ آهي.

اياز گُل بيت تمام ٿورا چيا آهن. البت دوها ڪُجھُه سجيهه لکيا آهن. سندس دوها، دوها ـ ڇند جي مقرر قاعدي، 13 ـ 11 ماترائُن تي نه هوندي به وڻندڙ ۽ مَن موهيندڙ لڳن ٿا. اها پابندي، سنڌي شاعريءَ ۾ صرف نارائڻ شيام رکي سگھيو آهي، شيخ اياز وٽ به دوها 16 ـ 11 ماترائُن تي ملندا، پر اياز گُل، 6 ـ 11، 16 ـ 15، 16 ـ 16، ماترائُن تي به دوها لکيا آهن، ۽ اهو ثابت ڪيو آهي ته سُٺا ۽ وڏا شاعر بحر وزن ۽ ڇند جا قاعدا خود جوڙيندا آهن، ۽ هو خيال کي گھُٽي ڏيڻ جي بدران وزن بحر کي ڀڃي، پنهنجي پسند جا نوان وزن جوڙيندا آهن.

گُل جي دوهن ۾ جتي انفرادي پيار ـ پيڙا بَکي رهي آهي، اُتي انهن ۾ سماجي سرت جا اولڙا به موجود آهن.