پليجي صاحب جي عيادت
18، جون 1993: مُحترم رسول بخش پليجو صاحب جو ايڪسيڊنٽ ٿيو هو، سائين اسپتال ۾ هُئا، ادا نور احمد ۽ مان عيادت ڪرڻ وياسين، پرائيويٽ ڪمري ۾ سائين بيڊ تي ويٺل هُئاسين، ٻه ٽي ٻيا ڪارڪن به هُئا، پليجو صاحب پيار سان مليا، خوشيءِ جو اظهار ڪيو. اسان ڪلاڪ کن اُتي هُئاسين ۽ سالن جو علم حاصل ڪري آياسين. پليجي صاحب سڄي دنيا جي موجوده حالتن تي شاندار تبصرو ڪيو، انقلابن جي تاريخ بيان ڪئي. ايشيا برصغير ۽ سنڌ جي حالتن جو تجزيو اهڙو ته سائنسي انداز ۾، تاريخي حوالن سان ڪيو جو سڄي صورتحال واضح ٿي سامهون آئي. پليجي صاحب جو چوڻ هو ته، هي جيڪو آمريڪا ڊرامو ڪرائي روس کي ڪيرائڻ ۽ واحد سپر پاور بڻجڻ جا اعلان پيو ڪري، ۽ ان سان گڏ هي اسان جا مقامي دلال به آمريڪا سُپر پاور جا نعرا پيا هڻن، سڄي دنيا تي قبضو ڪرڻ جا خواب ٿا ڏسن. ۽ سوشل ازم ختم ٿي ويو جو دُهل تي ڏئونڪو ٿي لڳو، تنهن منجهان به هوا نڪرڻ شروع ٿي ويئي آهي. جاپان چين ڪوريا ۽ پڻ جرمني آمريڪا کي اکيون پيا ڏيکارين ۽ آپي خدا پيا ٿين. هوڏانهن چين جيڪو تمام تيز تر ۽ رڪارڊ اقتصادي ۽ سياسي ترقي سان سوشل ازم جي حقيقت کي اڃان وڌيڪ مضبوط پيو ڪري، ان سامراجين کي منجهائي وڌو آهي. پليجو صاحب پاڪستان جي صورتحال بيان ڪندي چيو ته هن جي وجود ۾ اچڻ کان وٺي اڄ تائين جيڪي ظلم ستم ۽ ڪلور ٿيا، جيڪي به سازشون ۽ ڊراما ڪيا ويا اُهي سڀ هاڻ پڌرا اُگهاڙا ٿي دنيا اڳيان ظاهر ٿي رهيا آهن. ان ڪري هاڻ هتي ڪو به ڏاڍ، جبر يا ڌانڌلي هلي نه سگهندا. پاڪستان جا سڀ ادارا، فوجي ايجنسيون، اسيمبليون، ڪورٽون، سرمايه دار جاگيردار ۽ بيورو ڪريٽ سڀ پڌرا ٿي پيا آهن. ماضيءِ جا سڀ ڪارا ڪرتوت ظاهر ٿي پيا آهن، سڀني جي اصليت هن جديد سائنسي دور ۾ تيز تر ميڊيا واري دور ۾ آئيني وانگر صاف سامهون اچي ويون آهن ۽ هاڻ ڪجهه به لڪائڻ ناممڪن ٿيندو ويندو. پليجي صاحب ڪجهه واقعا ٻُڌايا، ”جڏهين ذوالفقار علي ڀُٽي شملا معاهدي لاءِ وڃڻ کان اڳ ڪانفرنس ڪوٺائي، جنهن ۾ فوجي جنرل به ويٺل هُئا. تڏهين مون اُتي صاف لفظن ۾ ڀُٽي کي چيو ته جناب، توهان ڇو ٿا هنن فوجين، بيورو ڪريٽن ۽ ٻين جي ڪيل ظُلمن تباهين جي لاءِ وڃي هُنن کي منٿون ڪريو، توهان عهدو به نه وٺو ها، ڇڏيو ته هي جنرل يحييٰ خان ۽ ٻيا جنرل جن اهو سڄو ڏوهه ڪيو آهي، اُهي خود وڃي اندرا گانڌي اڳيان گيسيون ڪن. مگر ڀُٽي نه مڃيو، ڪاوڙيو ۽ فوجين اڳيان منهنجي ڳالهه کي رد ڪيو. پر پوءِ آخر ۾ مونکي ڀاڪر ۾ ڀري وٺي ويو ۽ چيائين، پليجا مان سڀ سمجهان ٿو، تون ٺيڪ ٿو چوين، پر مجبوري آهي، هي فوجي اُتي ڳالهائي، ڊيل ڪري نه سگهندا... پليجي صاحب ٻي ڳالهه به ٻُڌائي ته، حيدرآباد ۾ ڪور ڪمانڊر جنرل، بينظير ڀٽو، مُظفر شاهه ۽ ٻيا ڪيترا بيورو ڪريٽ وغيره هُئا، اُتي مون بنا ڪنهن رک رکاءُ جي صاف چيو، هي سڀ ڪُجهه ايجنسين خود ڪيو آهي، هي سڄي ڪراچي حيدرآباد ۽ سنڌ ۾ دهشتگردي جون ذميوار اهي ايجنسيون آهن، انهن اڄ به ايم ڪيو ايم کي پنج ڪروڙ ڪئش هٿيارن وغيره لاءِ ڏنا آهن. پليجي صاحب ٻڌايو ته مون جڏهين ڳالهائي بس ڪيو ته، بينظير صاحبه مونکي آهسته سان چيو I am agreeed. مان توسان متفق آهيان، پليجي صاحب چيو، مون ذاتي طرح ان ڳالهه لاءِ پاڻ کي تيار ڪري ڇڏيو هو ته، هي سڀ اسان جا دشمن، وڌ ۾ وڌ اسان کي اذيتون ڏئي ماريندا، ان لاءِ اسان تيار آهيون، اسان سر تان سانگو لاهي پوءِ ته ميدان ۾ آيا آهيون. اسان ته ٽيهه سال اڳ کان سڀ لاڳاپا لاهي، هر قسم جي ڏکئي صورتحال لاءِ، ويندي موت لاءِ به تيار ٿي پوءِ ميدان تي آيا آهيون، سو اسان ته صرف اهو ڏسندا آهيون ته بنا ڪنهن مصلحت جي بنا حيلي بهاني جي، هر اهم موقعي تي بلڪل سچ ۽ حق، آرسي وانگر چٽو پيش ڪريون، تاريخي ۽ عملي دليلن سان، سج وانگر چمڪندڙ سچ ميدان تي آڻيون پوءِ ڪيڏو به ڀلي خطرناڪ، ڪيڏو به ڏکيو ۽ تڪليف دهه ڇو نه هُجي.