”حيدرآباد جا باغ“
حيدرآباد ۾ جيڪي به باغ هُئا، ورهاڱي کان پوءِ اُنهن تي ناجائز قبضا ڪري ختم ڪيا ويا، ماضي ۾ حيدرآباد ۾ ٻه وڏا باغ هُئا ۽ ڪُجهه ننڍا. وڏن باغن ۾ راڻي باغ ۽ ڊولڻ داس پارڪ ڪاري موري هُئا، راڻي باغ ته قائم رهيو، باقي ڍولڻ داس پارڪ وڏو شاندار پارڪ هو، جيڪو ڍولڻ داس نالي زميندار جو ذاتي پارڪ هو، پر جيئن ته تمام زبردست قسم جو سهڻو باغ هو، جنهن ۾ گُلن ڦلن جا سوين قسم ۽ ميون جا وڻ به هُئا، ٻارن جي تفريحي لاءِ جولا ۽ سهڻا بئنچ وغيره به هُئا، هتي روزانو ماڻهو سير و تفريحي ڪرڻ ايندا هُئا، موڪل واري ڏينهن فئمليز پڪ نڪ ملهائڻ اينديون هيون، پر افسوس جو ورهاڱي کان پوءِ ايندڙ ڀائي لوگ قابض ٿي ويا، اول ڪچي آبادي ٺاهي هاڻي شهر ۾ شامل ٿي ويا آهن... هيرآباد جهڙي خوبصورت رهائشي علائقو هُجي ۽ ان ۾ ڪو به باغ نه هُجي! اهو ناممڪن هو. هيرآباد جي بلڪل وچ ۾ شاهه لطيف اسڪول جي سامهون اوڀر ۾ وڏو سُهڻو باغ هو، جنهن جي چوداري عاملن جا محل ۽ ماڙيون هُيون. پر افسوس جو پاڪستان ٺهڻ کان پوءِ اول ان باغ ۾ هڪ مسجد ٺهي پوءِ اُها وڏي جامع مسجد ٿي وئي، ڪجهه وقت کان پوءِ باقي بچيل باغ جي زمين تي وڏو مدرسو تعمير ڪيو ويو، اهڙي طرح باغ جو نالو نشان ئي گُم ٿي ويو، ڪيڏو نه ظلم ٿيو آهي، اسان سنڌين سان. ڪنٽومينٽ ۾ ٿڌي سڙڪ سان لڳ خوبصورت باغ هو پريم پارڪ جتي اڪثر پريمي جوڙا ايندا هُئا، جيڪي گهاٽن وڻن هيٺان گُلن جي وچ ۾ بئنچن تي ويهي پريت ونڊيندا هُئا اهو پريم پارڪ به حالتن جو شڪار ٿيو، هاڻ باقي ڪجهه حصو ان پارڪ جو بچيل آهي ۽ اڳوڻو حُسن ختم ٿي ويو آهي..
سول اسپتال ۽ نور محمد هائي اسڪول جي اولهه ۾ هڪڙو ننڍو پارڪ هو، جنهن کي گنجو پارڪ چوندا هُئا شايد ان ڪري جو اُتي وڻ تمام گهٽ هُئا، صرف ڇٻر جا پنج ڇهه بلاڪ هُئا، ٻارن لاءِ جهولا وغيره هُئا، اسان کي اهو پارڪ ويجهو هو، ان ڪري اسان اُتي اڪثر ويندا هُئاسين گورنمينٽ ڪاليج ڪاري موري جي اندر بهترين باغ ۽ ٽنڊي يوسف طرف مير جو باغ هو، جنهن جي ماضي ۾ هاڪ هُئي، پر اُن کي به اها ساڳي بيماري کائي وئي، اڄ اهو به موجود ناهي، مُکي باغ به اهم هو، جنهن کي ختم ڪري اُتي آفندي ٽائون ٺاهيو ويو آهي.... هڪ مير باغ به هو، جنهن کي ايم ڪيو ايم وارن ختم ڪري اُتي هڪ اسپتال ٺاهي آهي، اهو باغ اسٽيشن جي سامهون مسافرن ۽ عوام کي آسائش ۽ آرام ڏيندڙ هو.