ڪانھي ڪا تاريخ ۾ ويڙھہ سواءِ ٻي واهہ!
ذوالفقار آباد رٿا جي حمايت ۾ دليل ڏنا وڃن ٿا تہ جديد طرز تي شھر اڏيو ويندو، ان کي هڪ هوائي اڏو، اَٺ بندرگاھہ هوندا، جن تي پنجويھہ هزار ٽن کان وڌيڪ مال بردار جهاز لنگر ڪندا، شھر ۾ نيون پليون ۽ اوور ھيڊ پليون هونديون. آرائشي بنگلا، فليٽ ۽ سرڪاري آفيسون هونديون، تفريحي ماڳ جديد سهولتن سان سينگاريل هوندا. سمنڊ روزانہ ارڙهن ايڪڙ زمين ڳڙڪائي وڃي ٿو. ڏهن- ٻارهن سالن اندر سڄي ضلعي ٺٽي جي زمين سمنڊ ڳڙڪائي ويندو. ان جي بچاءُ لاءِ سڄي سمنڊ کي جديد طرز تي پڪي ڀت ڏياري ويندي، صنعتي زون قائم ٿيندو، ڪارخانا لڳندا، مقامي ماڻهو روزگار سان لڳندا ۽ ملڪ ۾ خوشحالي ايندي.
رٿا جي مخالفت ۾ سياسي، سماجي پارٽين جو موقف آھي تہ مذڪوره شھر جي شروعات سان ئي ٻاھريان ماڻهو ڀرتي ڪيا ويندا. سنڌين تي الزام تراشي ٿيندي تہ سنڌي جاهل ۽ ڪاهل آهن. پنجاب ۽ عالمي سرمائيدار سيڙپ ڪري صنعتون لڳائي پنھنجين ”نين منڊين“ ۾ واڌارو آڻيندا. ڌارين جي آبادڪاري سبب سنڌي اقليت ۾ تبديل ٿي ويندا. مقامي سنڌي ڳوٺاڻا لڏائي اباڻن ڪکن کان ڪڍي کين پناهگير ۽ نڌڻڪو ٿي ڪٿي ”ڪيمپن“ ۾ رهڻو پوندو. اڄ ان علائقي ۾ زمين جو سرڪاري اگهہ چاليھہ هزار روپيا في ايڪڙ آھي. پر ٻاھريان دلال ”سرمائيدارن جا گماشته“ اھا زمين ڏھہ لک روپيا في ايڪڙ خريد ڪري رھيا آهن. ”ڌارين صنعتڪارن“ ڪيٽي بندر ۾ ڏھہ هزار ايڪڙ زمين خريد ڪئي آھي. اهڙي ريت ڌارين جون ڪالونيون ٺاھي، اصلوڪن ڌرتي ڌڻين کي تڙي ڪڍڻ لاءِ رٿابندي ڪئي پئي وڃي. سنڌ سان ماضيءَ ۾ ڊوهن ۽ ويساھہ گهاتين جا چند مثال ڏيون ٿا. انگريز سرڪار سنڌ ۾ رهندڙ بھادر حُرن خلاف سخت آپريشن ڪيو، جنھن ۾ مُکي ڍنڍ ۽ ٻيلي کي نابود ڪري هزارين ايڪڙ ڪارائتي زمين غير سنڌين حوالي ڪئي وئي. هندستان مان آيل سمورا ماڻهو سنڌين جي ڳاٽي ۾ وڌا ويا. سنڌين پنھنجي مھمانن جي آجيان ڪري کين جيءَ ۾ جايون ڏنيون، جن جي اڪثريت سنڌ جي ثقافت ۽ ٻوليءَ کي اڌ صدي گذرڻ کانپوءِ بہ پنھنجو نہ ڪيو آھي. 1956ع ۾ ”غلام محمد بيراج“ ٺاھيو ويو تہ سنڌ جي ھيٺئين حصي واري زمين کي سيراب ڪري مقامي ماڻهن کي زمينون ڏيئي خوشحال بنايو ويندو، پر ان جي ابتڙ ان بئراج جون زمينون غير سنڌين کي ڏيئي آباد ڪيو ويو، جن ۾ اڪثريت رٽائرڊ سول توڙي فوجي ڪامورن جي هئي! ون يونٽ جي قيدخاني ۾ سنڌ کي قيد ڪيو ويو. سنڌين کي ھر طرح سان ڦريو ۽ لُٽيو ويو. ايوب شاھيءَ جي دور ۾ ”بنيادي جمھوريت“ جو سرشتو آڻي، سنڌ ۾ اڃا وڌيڪ من ماني ڪرڻ جا موقعا هٿ ڪيا ويا. سنڌي ٻوليءَ کي ختم ڪرڻ جون سازشون ڪيون ويون ۽ سنڌي ٻوليءَ کي ختم ڪرڻ لاءِ عملي قدم بہ کنيا ويا. مٿين صوبن جي زھريلي پاڻي جي نڪاسي لاءِ سنڌو درياھہ جي ٻنھي ڪپن تي ”سم نالا“ ڪڍيا ويا، جن تازين برساتن سبب هتان جي ڌرتي ڌڻين سان ڪلور ڪيا، اهو اظھر من الشمس آھي. ھاڻي سنڌ جي ڌرتي ڌڻين جي خوشحاليءَ لاءِ ذوالفقار آباد رٿا منظور ڪري ڪم جي شروعات ڪئي وئي آھي. سوال اهو اڀري ٿو تہ سنڌين کي اقليت ۾ آڻڻ لاءِ سڀ جاڙون ڪيون پيون وڃن، انھيءَ جو اثر سنڌ جي پنج ڪروڙ عوام تي پوندو. ان ڪري سنڌين کي ڇا ڪرڻ گهرجي؟
سنڌي ماڻهن وٽ پنھنجي وجود جي بقا لاءِ سواءِ فيصلائتي ۽ ڀرپور جدوجهد جي ٻيو ڪوبہ گس ڪونھي. اھا جدوجهد صرف ۽ صرف ان ضرورت ۾ هلائي ڪاميابيءَ تائين پھچائي سگهجي ٿي، جڏهن سنڌ جون سموريون سياسي ڌريون متحد ٿين. ان لاءِ تيار ٿيڻ کانسواءِ ٻي ڪابہ واھہ نہ آھي.”ڪانھي ڪا تاريخ ۾، ويڙھہ سواءِ ٻي واهه“