ننڌڻڪا گهوڙا، غيباڻا سوار _ قسط 2
مغرب جي مھذب ملڪن هميشہ پاڪستان ۾ اقتدار تي قبضو ڪندڙ جنرلن جي حمايت ڪئي آھي، ڇاڪاڻ تہ هنن کي پنھنجا مفاد پيارا آهن ۽ جمھوريت جي ڀيٽ ۾ مغرب هميشہ آمريت جي پٺڀرائي ڪئي آھي. جنرل پرويز مشرف پنھنجي اقتدار کي طول ڏيڻ لاءِ پنھنجو هڪ ”سياسي نظام“ جوڙيو آھي، جنھن جو سرچشمو جنرل صاحب پاڻ آھي. سڀ ”آئيني ۽ سياسي ادارا“ جنرل صاحب جي تابع آهن. اقتداري توڙي مخالف سياسي پارٽيون ”اسٽئبليشمنٽ“ جي جوڙيل ايجنڊا تي ڪم ڪري رھيون آهن ۽ جنرل صاحب کان اقتدار ۾ حصو وٺي رھيون آهن، ڇاڪاڻ تہ پاڪستان ۾ ھاڻ ڪابہ ”ماس پارٽي“ ناھي، جنھنکي عوام جا مفاد پيارا هجن، ھر پارٽي جي ترجيحات مطابق جڏهن 2005ع ۾ نيون چونڊون ڪرايون ويون، هن اليڪشن ۾ وفاقي وزيرن، صوبائي وزيرن، قومي اسيمبلي، صوبائي اسيمبلي جي ميمبرن حصو ورتو ۽ پنھنجون سيٽون ڇڏي ”ضلعي ناظم“ ٿيڻ کي ترجيح ڏني، ڇاڪاڻ تہ عملي طور تي جيڪي ضلعي حڪومتون جوڙيون ويون آهن، اھي دراصل جاگيردارن، وڏيرن، چوڌرين، ڀوتارن ۽ سرمائيدارن جون ”سلطنتون“ قائم ٿيون آهن، جن ۾ انھن جي مرضي کانسواءِ پن بہ نٿو چُري سگهي. هن نظام سان جاگيردار، ڀوتار ۽ وڏيرا وڌيڪ مضبوط ٿيا آهن، جيڪي پنھنجي سلطنت اندر صوبائي حڪومت جو ڪوبہ حڪم يا آرڊر مڃڻ لاءِ تيار ناهن، عملي طور تي ڏٺو وڃي تہ هن لوڪل گورنمينٽ نظام جي آڙ ۾ ”ون يونٽ“ جو نئون نظام نافذ ڪيو ويو آھي، ڇاڪاڻ تہ ضلعي حڪومتن کي صرف ۽ صرف وفاقي حڪومتن آڏو جوابدہ بڻايو ويو آھي، ماضي ۾ ضلعي ناظمن پاڪستان جا 80 ارب خردبرد ڪيا، پر ڪنھن کي ڪجهہ نہ ٿيو. ٺٽي ضلعي ۾ ڪاليج جي پرنسپال کي ضلعي بدر ڪيو ويو، ضلعي ناظم جي چوڻ تي ڊي سي او يا ٻيا ڪامورا هن کي گورنمينٽ ڪاليج ٺٽو ۾ جوائن نٿا ڪرڻ ڏين، جڏهن تہ ويچارو مجبور پروفيسر 31 مارچ تي رٽائر ٿيڻ وارو آھي. هن پرنسپال جو ڏوھہ اهو آھي تہ هن وزيراعليٰ جي مشير اعجاز شاھہ شيرازي ۽ ضلعي ناظم شفقت شاھہ شيرازي جي خاندان جي ٻارن کي سنڌ يونيورسٽي جي 2004ع جي ساليانہ امتحان ۾ ”غير قانوني ذريعا“ استعمال ڪندي پڪڙيو هو.
ضلعي دادو ۾ گورنمينٽ ڪاليج خيرپورناٿن شاھہ جي پرنسپال سان بہ ضلعي ناظم دادو ساڳيو حشر ڪيو آھي، انتظامي انتقامي ڪاررواين کانسواءِ ڪيترن ڪاليجن جا ترقياتي فنڊ ڊي سي او جي اڪائونٽس ۾ پيل آهن، پر 2001ع کان وٺي اھي ڪاليجن کي نہ مليا آهن، ان جو هڪ مثال ضلعي حيدرآباد جو آھي، ڪاليجن جي فرنيچر، سائنس جو سامان وٺڻ لاءِ ۽ لائبريرين جا ڪتاب وٺڻ لاءِ صوبائي حڪومت حيدرآباد جي ضلعي حڪومت کي جيڪي فنڊ ڏنا، انھن جو تفصيل هن ريت آھي:
سال 02- 2001ع ۾ فرنيچر لاءِ: / 600، 2099 روپيا، سائنس سامان لاءِ: 36000، 51 رپيا، لائبريري جي ڪتابن لاءِ/ 6000، 39 رپيا، ٽوٽل 76 لک 311 هزار 600 رپيا.
سال 03- 2002ع ۾ فرنيچر سائنس جي سامان ۽ ڪتابن جي خريداري لاءِ 20 لک رپيا ڏنا ويا.
سال 04- 2003ع ۾ فرنيچر، سائنس جي سامان، ڪتابن جي خريد لاءِ 37 لک 75 هزار رپيا ڏنا ويا.
سال 05-2004ع ۾ هڪ رپيو بہ نہ رکيو ويو. يعني ڪاليجن کي ڪوبہ ساليانو ترقياتي فنڊ نہ ڏنو ويو، اھي پيسا گورنمينٽ بوائز ڪاليج ڪوهسار حيدرآباد، گورنمينٽ بوائز ڪاليج قاسم آباد، حيدرآباد، گورنمينٽ ايس ايم ڪاليج ٽنڊوالھيار، گورنمينٽ گرلز ڪاليج ھالا، گورنمينٽ گرلز ڪاليج قاسم آباد حيدرآباد، گورنمينٽ بوائز ڪاليج سعيدآباد، گورنمينٽ گرلز ڪاليج لطيف آباد نمبر 8 حيدرآباد، گورنمينٽ ڪاليج مٽياري، گورنمينٽ ڊاڪٽر آءِ ايڇ هوم اڪنامڪس ڪاليج حيدرآباد لاءِ صوبائي حڪومت ڏنا هئا.
مٿيان هڪ ڪروڙ 29 لک 52 هزار 600 رپيا گذريل چئن سالن کان ڊي سي او حيدرآباد جي اڪائونٽ ۾ پيل آهن، جنھن تان هن کي ھر سال لکين رپيا Intrest ملي ٿو. مٿين ڄاڻايل ڪاليجن ۾ ڪلاس لاءِ فرنيچر، ليبارٽريز لاءِ سائنس جو سامان ۽ لائبريرين لاءِ ڪتابن جي شديد کوٽ آھي. وزير تعليم ۽ سيڪريٽري تعليم جي مٿيون شيون اختيار ۾ آهن پر اھي پيسا ڪاليجن کي نہ مليا آهن، اهو تہ صرف هڪڙي ضلعي حڪومت جي ڪارڪردگي جو نمونو آھي. سنڌ ۾ 22 ضلعن ۾ اهو ئي حشر آھي، ان ڪري ڪاليج استاد ٽن سالن کان اھا گهر ڪري رھيا آهن تہ ڪاليج ايجوڪيشن کي ضلعي حڪومتن بدران صوبائي حڪومت حوالي ڪيو وڃي ۽ ڪاليجن جي انتظام هلائڻ لاءِ ڪراچي، حيدرآباد، ميرپورخاص، سکر ۽ لاڙڪاڻي ۾ ڊائريڪٽوريٽس قائم ڪيون وڃن، انھن کي ميٽرنٽي ليو، ميڊيڪل ليو، جي. پي فنڊ ايڊوانس جي منظوري ۽ 17 گريڊ تائين بدلي جا اختيار ڏنا وڃن تہ ڪاليجن جو نظام بھتر ٿي سگهي ٿو. تعليم کاتي طرفان جيڪو نئون انتظامي ڍانچو جوڙڻ جو اعلان ڪيو ويو، ان تحت ڪراچي ۾ هڪ ڊائريڪٽر جنرل جي آفيس کولي ويندي، باقي ھر ضلعي ۾ ايڊيشنل ڊائريڪٽر جي آفيس قائم ڪئي ويندي. منھنجي نظر ۾ ان سان سنڌ جي خزاني تي وڌيڪ بار پوندو، ڇاڪاڻ تہ ڪجهہ ضلعا اهڙا بہ آهن، جتي صرف هڪ ڪاليج آھي يا ٻہ ڪاليج آهن، مثلاً: نئين قائم ڪيل ضلعي ٽنڊوالھيار ۾ صرف ٻہ ڪاليج آهن. ڪاليج ايجوڪيشن ۾ نئين تجربي بدران پراڻيون ڊائريڪٽوريٽس بحال ڪيون وڃن ۽ ڪاليج استادن جي سهولت، انھن کي انتظامي ۽ مالي اختيار ڏنا وڃن، جنھن ۾ گريڊ 11 کان وٺي گريڊ 17 جي تقرري ۽ بدلين جا اختيار ڊائريڪٽر ڪاليجز کي ڏنا وڃن ۽ گريڊ هڪ کان وٺي 10 گريڊ تائين تقررين جا اختيار ڪاليج جي پرنسپالن کي ڏنا وڃن، جيستائين تعليمي ادارا انتظامي ۽ مالي لحاظ کان خودمختيار نہ ٿيندا، تيستائين تعليم جو سڌرڻ مشڪل آھي ۽ تعليم کانسواءِ سنڌ پنھنجو ماڳ ماڻي نہ سگهندي.