ايران، وطن پرستي ۽ قومپرستي

ايران هڪ قديم شاندار تهذيب رکي ٿو. ايران ۾ مختلف مذهبن ۽ نسلن جا ماڻهو آباد آهن. ايران جي قوم پنھنجي وطن ۽ زبان سان بيحد محبت ڪري ٿي، ايران جا ماڻهو فارسي زبان کان سواءِ ٻاھرين ملڪن مان سياحن ۽ زائرين سان ٻي ٻولي ڳالھائڻ لاءِ تيار نہ هوندا آهن. ايران جي تعليمي ادارن ۾ پھرين درجي کان وٺي پوسٽ گرئجويٽ ڪلاسن تائين سڀ مضمون فارسي زبان ۾ پڙھايا وڃن ٿا، ايستائين جو ميڊيڪل ۽ انجنيئرنگ ڪاليجن ۾ بہ ايم آف انٽرڪشن فارسي زبان ۾ آھي. ايران جي ايئرپورٽ، ريلوي اسٽيشن، سرڪاري آفيسن ۽ اهم شاھراهن ۽ رستن تي سائن بورڊ فارسي زبان ۾ لکيل آهن. ايران ۾ جيڪي نسلي گروپ آباد آهن، انھن جي ورڇ هن طرح آھي: پرشين 51 سيڪڙو، اذري 24 سيڪڙو، گاڪي، عرب ٽي سيڪڙو، بلوچ ٻہ سيڪڙو، ترڪمين ٻہ سيڪڙو، ۽ باقي ۾ مزداراني، ڪرد، ليوس، قاشفائي، آرمينس، فارسي ودي، جارجين، گيروگين، اسائرين، ڪرڪاسين، ٽٽس، پشتون ۽ ٻيا شامل آهن. ايران جي 2006ع جي مردمشماري مطابق 7 ڪروڙ آبادي آھي. ايران جي ٻہ ڀاڱي ٽي سيڪڙو آبادي جي عمر 30 سالن کان گهٽ آھي ۽ لٽريسي ريٽ 80 سيڪڙو آھي. 1979ع جي انقلاب کانپوءِ اٽڪل 3 ڪروڙ ماڻهو اتر آمريڪا، يورپ، ڏکڻ آمريڪا ۽ آسٽريليا ڏانھن هليا ويا آهن. ايران ۾ خانداني منصوبہ بندي ناھي، آڪٽوبر 2006ع جي چونڊ کٽڻ کانپوءِ موجودہ صدر محمود احمدي نجاد خانداني منصوبہ بندي جي پروگرام جي مخالفت ڪئي تہ ھر خاندان کي صرف ٻہ ٻار پيدا ڪرڻا آهن. محمود احمدي نجاد چاھي ٿو تہ گهٽ ۾ گهٽ 5 ڪروڙ ماڻهو پيدا ٿين تہ جيئن عراق- ايران جنگ ۾ مارجي ويل آبادي جو ازالو ڪري سگهجي. ايران ۽ افغانستان ۽ عراق مان آيل لکين پناهگير پڻ موجود آهن، ايران جي خواهش آھي تہ اھي پناهگير پنھنجي ملڪ موٽي وڃن. ايران جي 98 سيڪڙو آبادي مسلمانن تي مشتمل آھي، جن مان 90 سيڪڙو ”شيعه“ مسلڪ سان تعلق رکن ٿا ۽ باقي 8 سيڪڙو سني مسلڪ سان تعلق رکن ٿا ۽ باقي ٻہ سيڪڙو غير مسلم آهن، جن ۾ بھائي، مندين، هندو، زرتشت، يهودي ۽ عيسائي شامل آهن. ايران جي پارليامينٽ، يعني مجلس ۾ زرتشت، يهودين ۽ عيسائين جون مخصوص سيٽون آهن. بھائي عقيدي سان تعلق رکندڙ ماڻهن جي اڪثريت آھي پر انھن لاءِ نہ سيٽون مخصوص آهن ۽ نہ ئي اعليٰ تعليم حاصل ڪرڻ جو حق آھي، اقوام متحدہ جي انساني حقن جي ڪميشن مارچ 2006ع ۾ جيڪا رپورٽ پيش ڪئي آھي تہ ايران ۾ بھائي فرقي جي ماڻهن سان ناروا سلوڪ ڪيو وڃي ٿو. ايران جي گاديءَ جو هنڌ تھران هڪ خوبصورت شھر آھي، جنھن ۾ 71,60,094 جي آبادي آھي، ايران جون 50 سيڪڙو صنعتون تھران ۾ آهن، جن ۾ ڪارون ٺاهڻ جون فيڪٽريون، اليڪٽرانڪ جو سامان، فوجي هٿيارن، ٽيڪسٽائل، شگر، سيمينٽ ۽ ٻين پراڊڪٽس جا ڪارخانا موجود آهن، تھران ۾ انڊر گرائونڊ ريلوي نظام وڇايل آھي، جتي فرانس کان برآمد ڪيل ٽرينون هلايون وڃن ٿيون. مشهد ايران جو مقدس شھر آھي، جيڪو امام علي رضا عليھ السلام جي آخري آرامگاھہ آھي، ھي شھر تھران کان 912 ڪلوميٽر جي مفاصلي تي آھي، شيعہ فرقي سان تعلق رکندڙ ماڻهن مطابق امام علي رضا عليہ السلام اٺون امام آھي. ان جي ولادت خميس 11 ذوالقعد 148 هجري ۾ مدينہ منوره ۾ ٿي، جن جي شھادت صفر 203 هجري ۾ ٿي، کين وقت جي حاڪم مامون رشيد عباسيءَ زھر سان ڀريل انگور کارائي شھيد ڪيو. ان وقت امام علي رضا عليہ السلام جي عمر 55 سال هئي. ايران جا ماڻهو امام علي رضا عليہ السلام جي آخري آرامگاھہ کي ”حرم شريف“ سڏين ٿا. مشهد ۾ دنيا جي مسلم ملڪن مان لکين زائرين امام علي رضا عليہ السلام جي مزار مبارڪ يا آرامگاھہ تي حاضري ڏيڻ اچن ٿا، هڪ اندازي مطابق روزانو هڪ لک ماڻهو امام علي رضا عليہ السلام جي حاضري ڀرين ٿا. ٻاھرين ملڪن مان ايندڙ زائرين کي هڪ ڀيرو شاندار لنچ کارائي وڃي ٿي، جنھن کي امام علي رضا عليہ السلام جي ”ميزباني“ سڏيو وڃي ٿو. امام جي مرقدگاھہ جا 6 ايوان آهن، جن ۾ ڪلچرل سينٽر پڻ شامل آھي، جتي ٻاھران آيل زائرين کي فارسي، اردو، انگريزي، روسي زبان ۾ لٽريچر مفت فراهم ڪيو وڃي ٿو. ايوانن جي پکيڙ 100 ڪلوميٽر کان وڌيڪ آھي. مشهد مقدس تھران کان پوءِ ٻيو نمبر وڏو شھر آھي. مشهد جي آبادي 20,37,734 آھي، ان کان سواءِ ٻين وڏن شھرن ۾ اصفھان 15,73,378 جي آبادي تي مشتمل آھي. اصفھان دنيا جو هڪ خوبصورت شھر آھي. اصفھان کي عام چوڻي ۾ ”نصف جهان“ سڏيو ويندو آھي. ھي بيگم نصرت ڀٽو جو آبائي شھر آھي، ان کان پوءِ ”تبريز“ 085، 13، 15 آبادي تي مشتمل آھي. ان کانپوءِ ”ڪاراج“ 14,60,961 جي آبادي تي مشتمل آھي. ان کانپوءِ ”شيراز“ 12,78,140 آبادي تي مشتمل آھي. شيراز ۾ فارسي جي عظيم شاعرن شيرازي ۽ سعديءَ جون آخري آرامگاهون آهن. مشهد مقدس کانپوءِ ”قم“ مذهبي لحاظ کان اهم شھر آھي، جنھن جي آبادي 10,45,578 آھي. ”قم“ ۾ امام علي رضا جي همشيره بيبي معصومہ فاطمہ جي آخري آرامگاھہ آھي. ”قم“ ۾ هزارين مدرسا آهن جن ۾ دنيا جي سڀني ملڪن سان تعلق رکندڙ عالم تعليم حاصل ڪن ٿا، هن شھر ۾ اٽڪل ڏھہ هزار سنڌي پڻ آباد آهن. ان کانپوءِ ”اهواز“ وڏو شھر آھي، جنھن جي آبادي 8,41,145 آھي. ايران هڪ شاندار تاريخي ثقافت رکي ٿو، جنھن ۾ آرٽ، ميوزڪ، فن تعمير، شاعري، فلاسافي، روايتون ۽ آئيڊيالاجي شامل آھي. ايران جي شاعري ۾ وطن پرستيءَ جو عنصر موجود آھي، فارسي زبان جي عظيم شاعر نظامي مطابق:
همہ عالم تن است و ايران دل،
نيست گويندہ زرين قياس خجل.
معنيٰ: ايران سڄي دنيا جي دل آھي، هن خيال تي مون کي ڪو افسوس ناھي.
شاهنامہ جي تخليقڪار فردوسي مطابق:
ڪھ ايران بهشت است يا بوستان،
همي بوي مشک آيد از دوستان.
ايران عدن يا باغن جو بهشت آھي، جنھن جي خوشبو دوستن ۽ ساٿين کي ملي ٿي.
عظيم شاعر سعدي مطابق:
بني آدم اعضاءَ يک پيکرند،
کھ در افرينش زيد گوھر ند،
کھ درافرينش زيد گوھر ند،
چوعضوي بہ آورد روزگار،
دگر عضو ھا را نماند قرار.
معنيٰ:
”بني آدم هڪڙي جوھر مان پيدا ٿيو آھي، سڀ انسان هڪ ئي عنصر وانگر آهن، جيڪڏهن هڪ انسان کي تڪليف ٿيندي تہ سڄي انسانيت کي تڪليف ٿيندي. انساني نسل هڪ اهم خوشبو آھي، جنھن جي بنياد تي تخليق آھي. هڪ عضوو ئي ڪافي آھي دنيا کي اهميت محسوس ڪرائڻ لاءِ.“ New Para ان کان علاوه نيشاپور ۾ عمر خيام جي آخري آرامگاھہ آھي. ايران جو نئون سال، جنھن کي ”نوروز“ سڏين ٿا، ھر سال 20 مارچ تي وڏي پيماني تي ملھايو ويندو آھي. 2004ع ۾ اقوام متحدہ جي اداري يونيڪو ”نوروز“ کي انساني قومي ورثي جو عظيم ڏينھن قرار ڏنو آھي. ايران صفائي سٿرائيءَ ۾ دنيا جو عظيم ملڪ آھي. مغرب جي اذان کانپوءِ صفائي ڪندڙ سڄي رات شھرن جي روڊن رستن ۽ گهٽين جي صفائي ڪن ٿا ۽ رستن کي پاڻي سان ڌوئين ٿا، پر توھانکي صبح جو ايران جي ڪنھن بہ شھر ۾ ”پاڻي جو دُٻو“ نظر نہ ايندو، ۽ روڊ رستا چمڪندا نظر ايندا، ان ڪري گندگي جي اهم نشاني ”مک“ توھانکي ايران جي ڪنھن بہ شھر ۾ نظر نہ ايندي. ھر شھر جي چونڪ ۾ مردن ۽ عورتن لاءِ ڌار ڌار سرڪاري واش روم ٺھيل آهن، جن کي ڏسي، توھان کي ڪنھن فور اسٽار هوٽل جا ”باٿ روم“ ياد اچي ويندا. ٻي اهم ڳالھہ اھا آھي تہ ايران ۾ ڪٿي بہ توھان کي ”فقير ۽ ڪُتو“ نظر نہ ايندو، ايراني وطن پرست هئڻ سان گڏوگڏ خوددار ۽ محنتي آهن ۽ صفائي کي نصف ايمان سمجهن ٿا. مشهد مقدس ۾ جڏهن مون ايراني ڪلچرل سينٽر ۾ هڪ ”خادم“ کان پڇيو تہ ايران ۾ ”ڪتا“ ڇو نہ آهن، جڏهن تہ ٻيا جانور موجود آهن. هن مذاق ۾ چيو تہ ”سڀ ”ڪتا“ آمريڪا ۽ اسرائيل هليا ويا آهن.“ ايراني آمريڪا ۽ اسرائيل کان سخت نفرت ڪن ٿا، انھن کي ھر نماز يا جمعي نماز جي خطبي ۾ مذهبي وعظ سان گڏوگڏ آمريڪا ۽ اسرائيل کي سخت تنقيد جو نشانو بڻائين ٿا. آمريڪي صدر بش کي هو ”عظيم شيطان“ ۽ اسرائيل کي ”ننڍو شيطان“ سڏين ٿا. ايراني پاڪستان جي موجودہ حڪومت کان آمريڪي نواز پاليسين جي ڪري سخت نفرت ڪن ٿا. اسان کي هنن پاڪستاني سمجهي ڌڪار ۽ نفرت جي نگاھہ سان ڏٺو، پر جڏهن اسان انھن کي ٻڌايو تہ اسان جو تعلق ”سنڌ“ سان آھي، جنھن جا ايران سان قديمي رشتا ناتا آهن تہ پوءِ نفرت ۾ ڪجهہ ڪمي آئي. ايراني قومپرست کان وڌيڪ وطن پرست آهن. هو پنھنجي وطن سان بيحد پيار ڪن ٿا ۽ ان جي خاطر هو پنھنجو تن من ڌن قربان ڪرڻ لاءِ تيار آهن. ايران ۾ ميٽرڪ پاس ڪرڻ کانپوءِ ھر ڇوڪر يا ڇوڪريءَ لاءِ ٻہ سال فوجي ٽريننگ لازمي آھي ۽ ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين کي ھر هٿيار هلائڻ جي تربيت ڏني وڃي ٿي، جيئن پنھنجي وطن تي آمريڪي يا اسرائيلي جارحيت جي صورت ۾ دفاع ڪري سگهن.


ڪالم / مضمون

نڌڻڪا گهوڙا غيباڻا سوار