چي گويرا، جمال ناصر، حسن نصرالله
حسن نصرالله جي 12 آگسٽ 2006ع تي ڏنل هن انٽرويو مان ٻہ شيون ظاھر ٿيون آهن: پھريائين تہ لبنان ۾ ”عوامي سوچ“ جي ڪيفيت ڇا آھي؟ سوشلزم جي متعلق بھادرانہ طريقي سان گفتگو ڪرڻ ۽ ان جي حمايت ڪرڻ ڪيترو نہ آسان ۽ معمولي آھي، ٻيو تہ ”جنگيون، انقلابي تحريڪون“ پنھنجي ليڊرن جي سوچن، خيالن ۽ فڪر کي ڪھڙي طرح ”ريڊيڪل“ انداز ۾ بدلائي ڇڏين ٿيون. هن جنگ ۾ نہ صرف اسرائيل کي شڪست نصيب ٿي آھي، پر لبنان جي سرمائيدار طبقن ۽ مغرب جي لبناني گماشتن کي شديد مزاحمت ۽ شڪست کي منھن ڏيڻو پيو آھي، گهڻا لبناني سرمائيدار ۽ مغرب نواز حڪمران هن جنگ جي دوران ”بيروت“ مان ڀڄي مغربي ملڪن ۾ جوڙيل پنھنجي عياش گاهن ۾ هليا ويا هئا، ھاڻ جڏهن واپس اچڻ جي ڪوشش ڪن تہ شايد انھن کي موجودہ ”ريڊيڪل لبنان“ قبول نہ ڪري، هن انٽرويو ۾ حسن نصرالله هڪ سوال جي جواب ۾ چيو تہ ”وڃو ۽ اسان جي گهٽين ۾ گهمو ڦرو ۽ اوھان انھيءَ ڳالھہ جا شاهد هوندا تہ ڪھڙي طرح اسان جا ماڻهو عظيم انقلابين شاويز، ارنسٽو ۽ چي گويرا سان بغل گير آهن، ھر گهر ۾ اوھان کي ”چي گويرا“ جو پوسٽر ڏسڻو پوندو.“ حسن نصرالله جي خيالن ۾ اھا پروڙ پوندي تہ اڄ لبنان جي عوام جي سوچ، فڪر ڇا آھي؟ چي گويرا کي پنھنجو آئيڊيل سمجهڻ مان ڇا مراد آھي؟ چي گويرا جي انقلابي نقش قدم تي هلي جنھن انقلاب جي هو ڳولھا ۾ آهن، اهو انقلاب ڪھڙو آھي؟ جڏهن ڪيوبا جي انقلاب جي پنجين سالگرھہ جو جشن ٿي رھيو هو تہ چي گويرا جيڪو هن انقلاب آڻڻ ۾ فيڊرل ڪاسترو جو اهم ساٿي هو، اهو ڪيوبا ڇڏي لاطيني آمريڪا ڏانھن روانو ٿي رھيو هو. لاطيني آمريڪا وڃي هن جو مقصد ڪيوبا ۾ آيل انقلاب کي پوري براعظم ۽ دنيا ۾ ڦهلائڻ هو، “بوليويا” ۾ هن انقلاب آڻڻ جو اهو ساڳيو رستو اختيار ڪيو، جنھن راھہ تي هلي هن ڪيوبا ۾ انقلاب آندو هو. يعني ”گوريلا جنگ“ ذريعي انقلاب آڻڻ جي ڪيوبا ۾ ڪامياب طريقي کانپوءِ ۽ روسي آفيسر شاھي سان سياسي ۽ تنظيمي امور تي ڊگهي بحث ڪرڻ کانپوءِ هن کي جيڪو تجربو حاصل ٿيو هو، ان مان چي گويرا ھي نتيجو ڪڍيو تہ هو ”ٽراٽسڪي“ جي تجزيي کي وڌيڪ ويجهو آھي. جڏهن بوليويا ۾ گوريلا جنگ شروع ٿي تہ ٻين ڪامريڊن وانگر جبل تي چڙهڻ، ڊوڙڻ، بندوق هلائڻ لاءِ پنھنجي پٺن تي موجود ”رڪ سيڪ“ ٿيلھي ۾ گهٽ کان گهٽ وزن رکڻو هوندو هو، جڏهن چي گويرا کي گولي هڻي ماريو ويو، هن جي لاش کان هن ضرورتن جو ٿيلهو الڳ ڪري کوليو ويو تہ ان ۾ 1400 صفحن تي مشتمل هڪ ڪتاب برآمد ٿيو. هن ڪتاب جو نالو ”انقلاب روس جي تاريخ“ هو، جيڪو ”ليون ٽراٽسڪي“ جو لکيل هو. اڄ جيڪڏهن لبنان، فلسطين ۽ وچ اوڀر جي نوجوانن جو آئيڊيل شخصيت ”چي گويرا“ آھي تہ ان ۾ زندگيءَ جي آخري گهڙي تائين وڙھي آزادي ماڻڻ جو فلسفو موجود آھي، جيڪو ”ٽراٽسڪي ازم“ جو رستو آھي، جنھن کي ٽراٽسڪي جي قتل کانپوءِ ”ڪامريڊ ٽيڊ گرانٽ“ بي پناھہ محنت ۽ تخليق جي ذريعي سينگاريو ۽ سنواريو آھي ۽ اڳتي وڌايو آھي.
اڄ جي دور ۾ هن نظرين ۽ طريقيڪار جي حقيقت جو ترجمان ”انٽرنيشنل مارڪسٽ لازو (IML)“ آھي، جيڪو دنيا جي 50 کان وڌيڪ ملڪن ۾ مارڪسي قوتن کي جوڙي انقلابي جدوجهد جي هڪ نئين لھر اڀاري رھيو آھي. IHT مارڪسي لينن اسٽ نظرين ۽ طريقيڪار تي بين الاقوامي پارٽي جوڙي، ايڪويھين صدي ۾ انقلابي سوشلزم کي هڪ ڀيرو ٻيھر اجاگر ڪري، سوشلسٽ انقلاب آڻڻ لاءِ پورھيتن جي تحريڪن کي منظم ۽ متحرڪ ڪرڻ جو تاريخي فرض انجام ڏيئي رھيو آھي. حزب الله کي ايران جي مڪمل حمايت حاصل آھي، ان جي فلاحي سرگرمين ۽ مسلح تنظيم لاءِ ايران 30 ڪروڙ ڊالر سالانہ امداد ڏني آھي، لبنان جي تعميرِ نو ۾ حزب الله جي سرگرمين لاءِ ايران امداد ڏيئي رھيو آھي ۽ مزاحمت لاءِ هٿيار موڪلي رھيو آھي، پر انھيءَ جو اهو مطلب ھرگز ناھي تہ حزب الله ايران جي ڪا ذيلي تنظيم آھي ۽ ايران جي اشارن تي هلي ٿي. حزب الله هڪ جنگجو تنظيم هئڻ سان گڏوگڏ سياسي پليٽ فارم تي بہ هڪ منظم جماعت طور اڀري آھي. عوام جي ووٽن سان لبنان جي پارليامينٽ جي 128 سيٽن مان 14 سيٽون پڻ حاصل ڪيون آهن ۽ الميو ھي بہ آھي تہ لبنان جي موجودہ سامراج نواز حڪومت ۾ ٻہ وزارتون پڻ حاصل ڪيون آهن. حاليہ اسرائيل لبنان جنگ ۾ حزب الله جنھن جرئت ۽ دليري سان اسرائيلي فوج سان منظم ويڙھہ وڙھي آھي، ان کي شاندار شڪست ڏني آھي، انھيءَ جنگ کانپوءِ آمريڪي سامراج جي نظر ۾ ”حزب الله“ هڪ خطرناڪ تنظيم آھي. هن جنگ کان پوءِ عرب دنيا ۾ جمال ناصر کانپوءِ حسن نصرالله مقبول ھيرو ٿي اُڀريو آھي.