ڪالم / مضمون

نڌڻڪا گهوڙا غيباڻا سوار

پروفيسر لياقت عزيز ڏاهو ۽ تمام محنتي استاد هئو  پر سندس شخصيت جو لڪل پھلو نظرياتي سوچ هئي جنھن کي هن قول ۽ فعل ۾ ظاھر ڪيو . پروفيسر لياقت عزيز جي ڪالمن ۾ سنڌ جي سمورن سورن ۽ محنت ڪش ماڻھن جي مظلوميت جي عڪاسي ٿيل آھي. ھن سدائين پنھنجي قلم کي ڌرتيءَ ۽ قوم جي امانت سمجهيو آھي. 

Title Cover of book نڌڻڪا گهوڙا غيباڻا سوار

مولانا شبلي: ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽو

ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽو 10 فيبروري 1943ع تي نصرپور ۾ مولانا عبدالحق رباني (جيڪو شيخ السنڌ جي لقب سان مشھور هو) جي گهر ۾ ڄائو. سموري اولاد ۾ وڏو فرزند هو. جدوجهد ۽ جيل کيس وراثت ۾ مليل هئي. مون سان سندس پھرين ملاقات سنڌ يونيورسٽي ڄامشوري ۾ ٿي. ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽي کي شاگرد هئڻ جي حيثيت سان اهم مقام حاصل هو. هن مئٽرڪ دارالعُلوم قاسميہ ميرپورخاص مان پاس ڪئي. انٽر سائنس شاھہ عبدالطيف بوائز ڪاليج ميرپورخاص مان ۽ بي ايس سي آنرز ۽ ايم ايس سي سنڌ يونيورسٽي ڄامشوري مان ڪئي ۽ پي ايڇ ڊي لنڊن مان ڪيائين. شاگرد کيس پيار مان مولانا شبلي سڏيندا هئا، کيس ننڍڙي ڏاڙھي رکيل هئي. ايل (L) ھاسٽل ۾ سنڌ يونيورسٽي، مھراڻ انجنيئرنگ ڪاليج ڄامشورو، لياقت ميڊيڪل ڪاليج ڄامشورو جي شاگرد اڳواڻن جو هڪ اهم اجلاس 3 مارچ 1967ع تي ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽي جي صدارت ۾ ٿيو هو. جنھن ۾ ڄام ساقي، يوسف لغاري، مسعود نوراني، نواز ڀٽو، عنايت ڪاشميري، هدايت، ڊاڪٽر ڪامل راڄپر، مُجيب پيرزادو ۽ ٻيا شريڪ ٿيا هئا. ان وقت سنڌ يونيورسٽي ڄامشورو جو وائيس چانسلر حسن علي عبدالرحمان هو۽ حيدرآباد ڊويزن جو ڪمشنر مسرور حسن خان هو. ايوب دور ۾ فوجي توڙي سول نوڪرشاھيءَ کي وڏي اهميت حاصل هئي. ڪمشنر حيدرآباد ڊويزن هڪ اجلاس گهرايو، جنھن ۾حسن علي عبدالرحمان نہ آيو، جنھنڪري ڪمشنر مسرور حسن خان، وائيس چانسلر حسن علي عبدالرحمان کان ناراض ٿيو. ان وقت سنڌ يونيورسٽي شاگرد يونين جو صدر يوسف لغاري هو. ڄام ساقي گُروپ وارن جو اهو موقف هو تہ 4 مارچ تي جيڪو جُلوس ڪڍيو وڃي، ان ۾ ايوب خان مُردہ باد، ڪمشنر مسرور حسن مُردہ باد، ون يونٽ ٽوڙيو وڃي، جا نعرا هنيا وڃن. جڏهن تہ يوسف لغاري گُروپ وارن جو اهو موقف هو تہ اھي سياسي نعرا آهن، صرف مسرور حسن خلاف نعرا هنيا وڃن ۽ وائيس چانسلر حسن علي عبدالرحمان جي حق ۾ نعرا هنيا وڃن. 4 مارچ تي 237 شاگرد گرفتار ڪيا ويا، مٿن بيحد تشدد ڪيو ويو، جڏهن تہ قاضي محمد احمد ايڊوڪيٽ ۽ رسول بخش پليجي شاگردن کي آزاد ڪرايو.
ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽي ايم ايس سي پاس ڪرڻ کانپوءِ شاھہ عبدالطيف سائنس بوائز ڪاليج ميرپورخاص ۾ پنھنجي پروفيشنل ڪيريئر جو آغاز ڪيو. بعد ۾ هُو پي ايڇ ڊي لاءِ لنڊن هليو ويو. جتي هن ليبر پارٽي جي اڳواڻ مائيڪل فٿ سان گڏجي ڪم ڪيو. لندن مان هُو 1978ع ۾ واپس آيو، سندس مقرري گورنمينٽ ايس ايم سائنس ڪاليج ڪراچي ۾ ٿي. بعد ۾ هُو گورنمينٽ ڪاليج مراد ميمڻ ڳوٺ ۾ مقرر ٿيو. سنڌ ليڪچرارس ايسوسيئيشن (ايس ايل اي) کان سنڌ پروفيسرس ۽ ليڪچرارس ايسوسيئيشن (ايس پي ايل اي) جي سفر ۾ ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽو سڀني کان اڳڀرو رھيو. سنڌ ٽيچرس رابطا ڪميٽي جوڙڻ ۾ هُن اهم ڪردار ادا ڪيو. ان بعد آل پاڪستان ٽيچرس رابطا ڪميٽي ۽ آل پاڪستان پروفيسرس ۽ ليڪچرارس ايسوسيئيشن جوڙڻ ۾ بہ هُن جو اهم ڪردار هو.
مرحوم سيد رياض احسن، سنڌ پروفيسرس ۽ ليڪچرارس ايسوسيئيشن جو پھريون صدر ٿيو. جڏهن سنڌ ليڪچرارس ايسوسيئيشن ۽ سنڌ پروفيسرس ۽ ليڪچرارس ايسوسيئيشن کي هڪ ڪيو ويو تہ ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽو پھريون جنرل سيڪريٽري ٿيو.
سنڌ جي تاريخ ۾ پھريون لانگ مارچ ايم آر ڊي 1983ع جي جدوجهد کان اڳ استادن شروع ڪيو هو. موري کان حيدرآباد تائين عزيز اُڄڻ جي قيادت ۾، حيدرآباد کان ٺٽي تائين لياقت عزيز جي قيادت ۾۽ ٺٽي کان ڪراچي تائين همت علي پتافي جي قيادت ۾. جڏهن لانگ مارچ قافلو ڪراچي پھتو، ٻئي ڏينھن رمضان جو مھينو شروع ٿيڻ وارو هو، ان وقت وزير تعليم مرحوم اختر علي.جي. قاضي هو.
گورنمينٽ ڪاليج مراد ميمڻ ڳوٺ ڪراچي کانپوءِ ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽو مسلم سائنس ڪاليج حيدرآباد آيو. ان وقت مسلم سائنس ڪاليج حيدرآباد جو پرنسپال مرحوم ڊاڪٽر شريف ميمڻ هو. جيڪو ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽي جو دوست پڻ هو. ان وقت نوڪري مان ريٽائرمينٽ کانپوءِ وري نوڪري ڪانٽريڪٽ تي ڏني ويندي هئي. عبدالله شاھہ جي دور ۾ اهو سلسلو وڌندو ويو. پي پي پي جي حُڪومت ۾ 18 آڪٽوبر 1994ع تي سنڌ پروفيسرس ۽ ليڪچرارس ايسوسيئيشن طرفان هڪ احتجاجي ريلي ڪڍي وئي، جنھن ۾ نہ صرف مرد حضرات پر گهڻي تعداد ۾ خواتين استاد پڻ شامل هُيون. مسلم سائنس ڪاليج مان ريلي نڪرڻ کانپوءِ هڪ پوليس آفيسر جيڪو پنجابي هو، ان جو نالو شاهد حنيف هو، ان احتجاجي ريلي تي شيلنگ ڪرائي ۽ بي انتھا لٺيون وسرايون، ان وقت حيدرآباد جو ڊي سي ڪيپٽن زاهد سعيد هو، جيڪو پڻ پنجابي هو. حيدرآباد ڊويزن جو ڪمشنر عبدالغفار سومرو هو. 33 استاد گرفتار ڪيا ويا، سڀني کي هڪ رات سي آءِ اي سينٽر ۾، ۽ ٻئي ڏينھن ريمانڊ وٺي سينٽرل جيل حيدرآباد موڪليو ويو. سينٽرل جيل حيدرآباد ۾ سڀني استادن کي هڪ بيرڪ ۾ قيد رکيو ويو ۽ کين سي ڪلاس ڏنو ويو. ارشد جمال ان وقت سنڌ پروفيسرس ۽ ليڪچرارس ايسوسيئيشن جو صدر ۽ آغا خالد جنرل سيڪريٽري هو. عھديدارن جي گرفتار ٿيڻ کانپوءِ ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽو ايڪشن ڪميٽي جو چيئرمين ٿيو. سنڌ جي ڏي وزير مرحوم عبدالله شاھہ جي حُڪم تي سڀني استادن کي آزاد ڪيو ويو. ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽي جو دٻاءُ هو تہ گرفتار ٿيل عھديدار پاڻ ڳالھيون ڪندا. هُن سرڪار سان ڳالھائڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو. ان وقت سنڌ جو چيف سيڪريٽري سعيد احمد صديقي هو. ان جي حُڪم تي سنڌ جي سيڪريٽري تعليم، سيڪريٽري خزانہ ۽ سيڪريٽري سروسز تي مشتمل هڪ اعلى ڪميٽي جوڙي وئي. جيل ۾ رهڻ دوران سڀني شاگرد تنظيمن، استادن جي بيپناھہ خدمت ڪئي پر بشير خان قريشي سڀني کان اڳڀرو هو. هُن نہ صرف چادرون، وھاڻا، رِليون ڏنيون پر صُبح جي ناشتي ۾ استادن جون فرمائشون پڻ پوريون ڪيون. استادن جي هن جدوجهد جي نتيجي ۾ ايڊھاڪ ليڪچرار مستقل ٿيا، اپگريڊيشن جو نوٽيفڪيشن نڪتو، ڪراچي ۽ حيدرآباد جي برابر استادن کي ھائوس رينٽ جيترو نان اٽريڪٽِو الائونس پڻ مليو. ان سموري جدوجهد ۾ ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽو جي اڻٿڪ محنت ۽ دليريءَ واري ڪردار کي قطعي بہ وِساري نٿو سگهجي. ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽي کي سنڌي، انگريزي، اردو ۽ براهوي ٻولين تي عُبور حاصل هو. ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽي شادي نہ ڪئي هئي، هُو چوندو هو تہ مُون انقلاب سان شادي ڪئي آھي. طبعيت جي خرابيءَ سبب هُن 55 سالن جي عُمر ۾ پريميچوئر ريٽائرمينٽ ورتي، سندس دِل جا ٽي والو (Volve) بند هئا. ڊاڪٽر عبدالشڪور دائودپوٽي شاگرديءَ جي زماني کان وٺي استاد هئڻ جي حيثيت سان سموري زندگيءَ جدوجهد ۾ گُذاري. حياتيءَ هُن جو وڌيڪ ساٿ نہ ڏنو. 7 فيبروري 1998ع تي هُن دم ڌڻي حوالي ڪيو.