امر جڳديش ڪمار ملاڻي
اُن مٺيءَ جي محبوب سُڃاڻپ آھي ملاڻي پريوار…ملاڻي پريوار جيڪو مٺيءَ جي ڳچيءَ ۾ سچن هيرن جي هار وانگي پويل آھي. مٺيءَ جي شهر کي پوڻيٺيءَ جي پُٽ وانگي مليل هي پنڊتن جو پريوار نه رڳو اڙين جو آڌار آھي، پر هن شهر جي سُونهن پڻ آھي. اهڙي سُونهن جنهن کي وقت جو ڪوبه واءُ ميري نه ٿو ڪري سگهي.
اُن ملاڻي پريوار ۾ به هڪ مور تي ڪلنگيءَ جهڙو خوبصورت شخص پيدا ٿيو هو، جنهن جي سحر آميز شخصيت اڳيان وڏا وڏا بُت ڍير ٿي ويا هُئا. اهو هو امر جڳديش ڪُمار ملاڻي....! ولهارن تي وٺل چيٽ جي چانڊوڪي جهڙو چٽو ماڻهو، جنهن جي پرخلوص پيار ۾ جنتا جو جيئدان هو. اهو جڳديش ڪُمار ملاڻي جنهن کي سنڌ راڻي شهيد محترما بينظير ڀُٽو پنهنجو سڳو ڀاءُ چوندي هُئي. اهو جڳديش ڪُمار ملاڻي جنهن کي بيگم نصرت ڀُٽو شاهنواز جي نالي سان سڏيندي هُئي. اهو جڳديش جنهن کي جاگير جو جهونو نمي پرڻام ڪندو هو. اهو جڳديش ڪمار ملاڻي جنهن جي الماس اکين ۾ سياست جو سحر ڀريل هو، جنهن جو ريگستاني ڀٽن ۾ گونجندڙ شينهن جهڙو آواز اسلام آباد جي دلين ۾ ڌڙڪندو هو. اهو جڳديش ڪُمار ملاڻي جنهن جي تصوير مٺيءَ جي هر گهر ۾ مورت وانگي سجايل آھي. اهو جڳديش جيڪو پيپلز پارٽيءَ جو جيالو هوندو هو. اڄ ڪلهه جي ڪُٽي کائو جيالن وانگي نه هو. هُو جيلون ڀوڳيندڙ بهادر جيالو هو، جنهن جي شُجائت تي سنڌ راڻي فخر ڪندي هُئي. جيڪو ايم آر ڊي تحريڪ ۾ وڏي تحرڪ ۾ هو.
هُو ڪو جاگيردار يا سرمائيدار ماڻهو نه هو، هُو پورهيت طبقي سان تعلق رکندڙ اهو وچولو ماڻهو هو جيڪو غريبن سان گوڏو گڏي پَٽ تي ويهي پيار ڏيڻ ڄاڻيندو هو. هُن وٽ پورهيتن جي وڏي اهميت هوندي هُئي، ڇاڪاڻ ته هُو خود پورهيت هُو. هُو غُربت سبب اڳتي تعليم پرائي نه سگهيو. انٽر پاس ڪرڻ کان پوءِ پنهنجو ۽ پنهنجي پريوار جو پيٽ پالڻ وچولي جي ننڍڙي شهر شيخ ڀرڪيو ۾ ميڊيڪل اسٽور هلائڻ لڳو. اسٽور هلائيندي هن کي وچولي ۾ ڪجهه لاکيڻا ماڻهو مليا جن جي شاندار صحبت ۾ رهي ڪري هن جي اندر ۾ سياست جو شوق جاڳي پيو. سندس سياسي اُستاد هُئا ماتلي وارو اسماعيل اُڍيجو جنهن سنڌيءَ ۾ بجيٽ پيش ڪئي هئي.۽ ٻيو مولا بخش چانڊيو. جڳديش يارن جو يار هو. دوستيءَ تان سر قربان ڪرڻ وارو هو. غُلام قادر پليجو ۽ روزاني جاڳو اخبار جو ايڊيٽر صحافت جو وڏو نالو فقير محمد لاشاري امر جڳديش جا انتهائي ويجها دوست هئا.
هُن سياست سان عشقُ ڪيو هو. هُو ڏيهه جي ڏُتڙيل عوام جي خدمت عبادت سمجهي ڪندو هو. مالڪ وٽان مليل ٿوري عمر ۾ ھُن تمام گهڻا ۽ ڀلا ڪم ڪيا. الئه ڪيترن مسڪينن کي نوڪريون وٺي ڏنيون.جواني جي دلفريب ڏينهن ۾ هن ڏاکڙا ڏٺا. پور جوڀن ۾ 1986ع واري دؤر ۾ ايم آر ڊي جي تحريڪ دؤران هن جي سياست پروان چڙھي ۽ ھُن تُرم ياترا به ڪئي. فقير شير محمد بلالاڻيءَ ۽ جڳديش ڪمار ملاڻيءَ سان گڏ 40-50 ڪارڪنن کي گرفتار ڪيو ويو هو. 1990ع ۾ به جڳديش ۽ فقير شير محمد بلالاڻي جيل ياترا ڪري آيا هئا. جڏھن محترما بينظير ڀُٽو صاحبه مٺي ۾ آئي هئي. مٺي واري جلسي کي ناڪام بڻائڻ لئه اختيارين پاران هي قدم کنيو ويو هو، پر انهيءَ سان اٽلندو جلسو انتهائي ڪامياب ويو.
پ پ پارٽيءَ سان انتهائي سچي ۽ سرگرم ڪارڪن هئڻ جي ناتي هن کي سڀ کان پهرين مٺي سٽي صدر ڪيو ويو ۽ بعد ۾ ضلعي ٿر پارڪر جو جنرل سيڪريٽري پڻ مقرر ڪيو ويو. پ پ پارٽيءَ ۽ ڀُٽو پريوار سان عشق جي حد تائين مُحبت هئڻ ڪري هن جي سچائي سموري ڏيهه ۾ ڏيئو ٿي ٻرڻ لڳي، جنهن جا جرڪندڙ ليئا محترما جي دورانديش نظرن تائين به پهتا، جنهن کيس 1988ع واري عام چونڊ ۾ پ پ پارٽيءَ جو ٽڪٽ ڏنو ۽ هُو وڏي مارجن سان صوبائي سيٽ کٽي حياتيءَ ۾ پهريون ۽ آخري ڀيرو ايم پي اي ٿيو. هن جو جوان آواز جڏھن اسيمبليءَ جي پنڊال ۾ پهتو ته ٿر جي ٿوهرن ۾ به خوشيءَ جي لهر جاڳي پيئي. هي آواز ڌنارن جي دلين جو آواز هو. هي آواز پورهيتن جي بُکين پيٽن جي پُڪار بڻيو. هن جو آواز وڻن جي وجود جي بقا جو آواز هو. هن جو آواز نه رڳو اقليتن جو آڌار هو، پر اڪثريت جو آلاپ پڻ هو. هن جو آواز نوجوان ٿر جو گجندڙ آواز هو.
ملاڻي پريوار جون پيپلز پارٽيءَ سان وفاداريون ڪنهن کان به ڳجهيون ناهن. ملاڻين آمريت جي ڪاري دؤر ۾ به ڪا سياسي قلابازي نه کاڌي. تمام ڏُکين حالتن ۾ هي پنهنجا گهرو بنگلا مسواڙن تي ڏيئي، ننڍڙن ڪمرن ۾ رهڻ لڳا. پنهنجي اولاد کي اعليٰ تعليم کان محروم رکي ڇڏيائون. ميڊيڪل اسٽورن تي مزدوريون ڪندا رهيا، پر ڪنهن به پارٽيءَ جي آڇيل لولي پوپ لڏُو تي هرکجي بي وفا نه ٿيا. ٿرپارڪر کي پ پ جو قلعو بڻائڻ ۾ ملاڻي پريوار جو وڏو هٿ آھي. جيڪو هميشه ياد ڪيو ويندو. پارٽيءَ کي اهڙن سچن جيالن جو قدر ڪرڻ کپي. اهو هر ڪنهن کي ياد هوندو ته، ملڪ جي وزارتِ اعظما جي عهدي جي اميدوار شوڪت عزيز جي سامهون به ڊاڪٽر مهيش ڪمار ملاڻي فارم ڀرايو هو ۽ هُن مٺي شهر جون سڀئي پولنگون وڏي مارجن تان کٽيون هيون. اهو هڪڙو تاريخي رڪارڊ آھي.
17 جولائي 1993ع جي اڀاڳي ڏينهن مٺيءَ جو هي مور ماڻهو پنهنجي ٻن دلي دوستن، فقير محمد لاشاريءَ ۽ اسماعيل اُڍيجو سان گڏ، شهيد راڻيءَ جي لانگ مارچ واري سڏ کي ورنائڻ لئه اسلام آباد وڃي رهيو هو. وچ رستي تي پنجاب جي ڳوٺ وٽ هن جي ڪار هڪ ٽرالر سان ٽڪرائجي ويئي، هي سخت زخمي ٿيو، ۽ سندس ٻئي دوست ٿڏي تي دم ڌڻي حوالي ڪري ويا. هن کي محترما بينظير ڀُٽو پنهنجي خرچ تي پمز اسپتال اسلام آباد کڻائي ويئي. جتي سندس چوڏھن ڏينهن علاج هليو، راجا پرويز اشرف هن جا روز حال احوال وٺندو هو. آخرڪار اڄوڪي ڏينهن يعني 31 جولاءَ 1993ع تي مٺيءَ جو هي مور ملڪ جي گادي واري شهر ۾ زندگيءَ جي جنگ هارائي ويو. مٺيءَ جي شهر جي مانگ اُجڙي ويئي. چانڊوڪيءَ ۾ چُوڙا ٽُٽي پيا. ڪنڪو جو تلڪ ڪارو بڻجي ويو.
امر جڳديش ڪمار ملاڻيءَ جي المناڪ موت کان پوءِ ترت اليڪشن ٿي ان ۾ سندس ڀاءُ موتي رام ملاڻيءَ کي قومي اسيمبليءَ جي سيٽ جو ٽڪٽ مليو ۽ ھُو وڏي مارجن سان اها سيٽ کٽي آيو. موتي رام ملاڻي دل جي بيماريءَ ۾ مبتلا هو. پنهنجي نجي ڪلنڪ هلائي پنهنجو ۽ پنهنجي پريوار جو پيٽ گُذر ڪندو هو. 2000ع ۾ ساڳي بيماري سبب دل ساٿ نه ڏنو ۽ ھُو ديهانت ڪري ويو. ان کانپوءِ ملاڻي خاندان جي سياست جون سموريون ذميواريون ڊاڪٽر مهيش ڪمار ملاڻيءَ جي ڪلهن تي اچي ويون، جنهن واقعي انهن ذميوارين کي هڪ ذميوار سياستدان وانگي مُڙس ماڻهو ٿي نڀايون آھن. هن نه رڳو پيپلز پارٽيءَ جي پت رکي آھي، پر ٿر جي ڏُُتڙيل عوام جي دلي خدمت به ڪئي آھي. هن هر متڀيد کان مٿاهين سياست ڪئي آھي. پيپلز پارٽي پاران 2008ع ۾ هن کي قومي اسيمبليءَ جي مخصوص سيٽ ڏني ويئي، ۽ 2013ع واري عام چونڊ ۾ هي پي ايس 62 مٺي تي ارباب نعمت الله ۽ ڍاٽ جي راڻي راڻا همير سنگهه جي سامهون بيٺو ۽ 3 هزار جي لڳ ڀڳ ليڊ سان کٽي هن خطي جي سياست ۾ ٿرٿلو مچائي ڇڏيو. ٿرٿلو ته هن تڏھن به مچايو جڏھن 2018ع واري اليڪشن ۾ پ پ پ جي ٽڪٽ تي قومي اسيمبليءَ جي سيٽ تي ارباب ذڪالله جي سامهون بيٺو ۽ سواءِ لک ووٽ کڻي گهڻن کي چڪرائي وڌو. نه رڳو ايترو پر پاڪستان جي تاريخ ۾ اهو پهريون غير مسلم شخص هو جيڪو گڏيل اليڪشن ۾ جنرل سيٽ تي قومي اسيمبليءَ جو رڪن بڻيو. هن وقت ايم اين اي. ۽ پ پ جو ڊويزنل جنرل سيڪريٽري ميرپورخاص آھي.
امر جڳديش ڪمار ملاڻيءَ کي اولاد ۾ ٻه پُٽ ۽ هڪ نياڻي آھي. وڏو پُٽ ونود ڪمار ملاڻي پنهنجو بزنس سنڀالي ٿو ۽ ننڍو پُٽ شُشيل ملاڻي پنهنجي والد صاحب کان ورثي ۾ مليل سياست جي واڳ سنڀالي ٿو. سموري مٺيءَ جي ٻَڌي ڇوڙي هن وقت شُشيل ڪمار ملاڻيءَ جي هٿ هيٺ آھي. هن جو جهڙو نالو آھي تهڙو ئي هي گُڻن سان ڀريل آھي. عوام جي خدمت هن جو اولين منشور آھي.