ارباب عثمان
هُن سڄي ڄمار ترائيءَ جي تخت ڌڻين سان سياسي طور سمجهوتو نه ڪيو. سامروٽيءَ جا ٻه ننگ دڙنگ سياستدان مشهور هئا جن ترائيءَ سان ٽَڪر کاڌا هئا. انهن ۾ سينگالي جو شير ارباب نور مُحمد ۽ تلي ڄام جو ڄام ارباب عثمان شامل آهن. ارباب عثمان دلير هو ۽ ارباب نور محمد عقلمند هو. دل ۽ ذھن جي ميلاپ هن خطي جي سياسي وقار کي سورنهن ڪرڻن واري آفتاب جهڙو عروج ڏنو هو. نه ڪڏھن ڪنهن کان سينگالو مڙيو نه تلو ڄام جِجهڪيو. وقت جي هنن وير پُرشن پنهنجي ڀوميءَ جو ننگ ۽ ناموس ڪوھ ڪارونجهر جئن بُلند و بالا رکيو.
ارباب عثمان ڪاڄن جو صفا ڪوڏيلو هوندو هو. پنهنجي برادريءَ جي اوڙي پاڙي ۾ ٿيندڙ هر ڪاڄُ ۾ هڪيو تَڪيو بيٺو هوندو هو. ڪاڄن ۾ پنهنجي هٿ سان مهمانن کي ماني وڌي ڏيندو هو. پنهنجي تر جي هر ڪاڄُ ۾ سارتيو ٿي بيهندو هو. ڇَني ۾ اچي هر ماڻهوءَ سان هٿ ملائڻ ۽ حال احوال پُڇڻ سندس سُگڻن ۾ شُمار هو. بادشاهي راند چوپڙ (شطرنج) جو صفا شوقين هوندو هو. ويڙهار جي مالديو سوڍي ٽيلات نيت سنگهه وارن وٽ اڪثر ايندو هو، جتي چوپڙ راند جي وڏي چٽاڀيٽي ٿيندي هُئي.
ارباب عثمان کي اڄ به هن خطي جو هر ماڻھو ساري ٿو. هُو هيڻن جو همراھ هو، هُو ڏُکوندن لئه ڏڍ هو. هُو هر اُن مظلوم جو وڪيل هو جنهن سان وقت جي وڏن ناانصافين جا واھڙ واهيا ٿي. هُو تَر جو وڏو زميندار هوندي به هاري ٿي هلڻ ڄاڻيندو هو. هُو سامروٽيءَ جو اهڙو ڀاڳ سڀاڳ هو جو هُن جي ايامڪاريءَ کي ساري اڄ به ماڻھو ٿڌا ساھ ڀرين ٿا. هُو ته انهن ٺڪُرن جو به ڀرم وير ڀائر هو، جن جون سڱاوتيون سرحد جي هُن پار هونديون هُيون. انهن جي سڱاوتي مسئلن ۾ هر ممڪن مدد ڪندو هو. سُرخي گهوڙي تي چڙھي انهن جو سپاهي ٿي هلندو هو. ڳڻتين ۾ وڪوڙيل مائٽن تان نياڻڪو بار لاهڻ لئه ڪُونج جهڙين ڪُمارين کي چِٽين چانڊوڪين ۾ ڪارا رڻ اُڪاريندي جيڪا ارباب عثمان مدد ڪئي اهڙي ڪو ٻيو نه ڪري سگهيو. ڪنهن ٻئي ۾ اهڙي طاقت به نه هُئي. اُنهن ڌرتي ڌڻين جي ڌيئارين جون دعائون به هن جي ڪنهن ڪم نه آيون. هُو نرينه اولاد کان محروم رهجي ويو. هُن کي اولاد ۾ فقط هڪڙي ڌيءُ آھي، جيڪا سندس ڀاءُ محمد خان جي پُٽ ارباب عبدالرحيم سان پرڻايل آھي. عثمان جو نيڪ نالو ئي سندس نرينه اولاد وارو ننگ رکيو اچي. هُو پل به ماڻھن کان وسريو ناهي. وسريا ته ھُن جا فيصلا به ناهن جيڪي اڄ به عوام جي دل ۽ دماغ تي ڪنهن يادگر فلم جي خوبصورت سين وانگي ڇانيل آھن. هُن جو ڳالهائڻ، هُن جو ويچارڻ، هُن جي نياڪاري، هُن جي ايمانداري، هُن جي منصف مزاجيءَ ۽ نهٺائي کي سامروٽي ڇا، سمورو ٿر ڪونه وساري سگهندو.