شخصيتون ۽ خاڪا

ڍولا مارُو ڍَٽ

ھي ڪتاب ٿر، پارڪر ۽ ان سان لڳندڙ علائقن جي 54 شخصيتن جي خاڪن تي مشتمل آھي جنھن جو ليکڪ امر رائيسنگهہ راجپوت آھي. ھو لکي ٿو:
”هي ڪتاب مون ماڻھو ٿي لکيو آھي نہ ڪي پٿر ٿي. هي ڪتاب لکندي مون نوي سيڪڙو ڌرتيءَ جو حقُ ادا ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي آھي. مون اُنهن ڪردارن تي لکڻ جي ڀرپُور ڪوشش ڪئي آھي جن تي اڳ ۾ تمام گهٽ لکيو ويو آھي. يا انهن تي لکيو اٿم جن تي اڳ ۾ ڪنھن بہ ناهي لکيو. پنجاھ کان مٿي شخصتين تي خاڪا هن ڪتاب جي خوبصورتي بڻيا آھن، ان ڪري توهان کي ڪٿي ڪٿي ورجاءُ محسوس ٿيندو، پر مون ورجاءُ کان بچڻ جي ڀرپور ڪوشش ڪئي آھي. ورجاءُ ان ڪري محسوس ٿيندو جو هڪڙي شخص واريون خوبيون ٻئي ۾ بہ ساڳيون ٿي سگهن ٿيون. باقي مون پنهنجي حساب سان سُٺو لکڻ جي سُٺي ڪوشش ڪئي آھي، بس پڙھندڙن جي اک پسند ڪري تہ مون لک کٽيو. “
Title Cover of book ڍولا مارُو ڍَٽ

مُشتاق جنجهي

ھُو جيڪو ڪنهن وقت ۾ ساگر مشتاق جنجهي واري نالي سان سُڃاتو ويندو هو. جنهن جي ڪچي ڦڪي شاعريءَ کي پڙھڻ سان ماڻھوءَ کي پڪ ٿيندي هُئي ته، هڪ نه هڪ ڏينهن هي ڪوزي مان سمنڊُ ضرور ٿيندو. ڇاڪاڻ ته هن جي ڪويتا ۾ هڪڙو وجد هو، ۽ هن جي وجود ۾ هڪڙي قلندري ڪيفيت سان گڏ شاعريءَ سان سسئي جهڙو سچو عشق سمايل هو. شروع شروع ۾ مضمون، چؤسٽا، غزل ۽ پوءِ ڊگها ڊگها نظم لکڻ تائين واري هن طويل عرصي ۾ ساگر مُشتاق مان صرف مُشتاق جنجهي رهجي ويو. اُهو مشتاق جنجهي جيڪو هاڻي ايترو ”مٺو“ ناهي رهيو. اُهو صالح جنجهي وارو مشتاق هاڻي الئه ڪٿي رهي ٿو، جنهن جي هٿ ۾ نادرا جا فائل، اکين تي عينڪ، منهن تي هلڪي مُرڪ، نيڻن ۾ نمرتا، ملڻ ۾ عاجزيءَ جا انيڪ رنگ ۽ زبان تي پرينءَ جي چپن جهڙي چاشنيدار ڪويتا هر وقت هٿيڪي هوندي هُئي. عينڪ جي هيٺيان مڇين وانگي لُڇندڙ هن جي اکين ۾ مون ڪيئي ڀيرا جهانڪي ڏٺو آھي، جتي درد جا ديو قامت ڏونگر ڏيک ڏين ٿا. هُن جي جيءِ کي الئه ته ڪيترن دردن جنجهوڙيو آھي. هُن نه رڳو نادرا جون ناانصافيون ڀوڳيون آھن، پر بيلچو کڻي پيٽ لئه پگهر به وهايو آھي. هُو هڪ پورهيت شاعر آھي، هُو مون وانگي مڊل ڪلاس جو ماڻھو آھي. هُن کي ڪارپوريٽ ڪلچر کان ائين نفرت آھي، جيئن ريٻاري کي ڊڊي کان. هُن کي کٿيرا ئي خوب وڻن ٿا. هُو مسڪين ماروئڙن سان ائين مُحبت ڪري ٿو جيئن ماکي ٻور سان ۽ انڌو نُور سان ڪندو آھي.
اَڪ جي ڪاٺي جهڙي هاٺيءَ جو مالڪ هي نوجوان ڇوڪرو نُور تي چشم چاڙھي جڏھن مٺيءَ جي وچ بازار ۾ موجود معصوم سُوندرائي جي مانڊڻيءَ تي ويهي شاعريءَ تي وڏا وڏا بحث ڪندو آھي تڏھن نه رڳو مون کي وڻندو آھي، پر معصوم سوندرائي کان وٺي منسُک سُوٽھڙ تائين مڙني موهي ماڻھن کي موهي وجهندو آھي. موهي ته تڏھن به وجهندو آھي جڏھن پنهنجو ڪو نڪور نظم سندس آواز ۾ ڀرپور رڌمڪ انداز سان پڙھي ٻُڌائيندو آھي. سُر ۽ تال ملائي جڏھن به ڪا ڳالهه ڪندو آھي تڏھن شاعريءَ تي وشواس ٿي ويندو آھي. هر پل هُن جي هانوَ تي هُرندڙ هن جي منچلي محبوبه صرف شاعري آھي. شاعري هُن سان سرچيل هوندي آھي، ته هُو بُک ۾ به بادشاھ هوندو آھي. شاعري هن سان ٻيلهه هوندي آھي ته، هُن جي اکين ۾ ڪوڏ جو ڪجل اوتيل هوندو آھي. هُن کان شاعري رُسي ويندي آھي ته، هُو اناٿ ٻار وانگي اُٻاڻڪو ٿي ويندو آھي. هُو شاعريءَ جي وڇوڙي جي غم ۾ ايڏو اُداس ٿي ويندو آھي جو پيئڻ ۾ جيئڻ جا جتن ڪندو آھي. هن جي وجود جي وڻ کي جڏھن به ڪو وِکو ورائيندو آھي ته، هُو به مون وانگي ٿيليءَ جي ڪُنڊ ٽوڙي غم دور ڪندو آھي. هُو شاعريءَ کي ٻارن وانگي وندرائي ٿو. هُو نه ٿو چاهي ته، شاعري هُن کان رُسي وڃي. هُو پيدا ئي ان لاءِ ٿيو آھي ته، هن کي شاعري ڪرڻي آھي بس شاعري…اهڙي شاعري جنهن کي ٻُڌي اُڃايل جهرڪين کي ننڊ اچيو وڃي. اهڙي شاعري جنهن کي پڙھي کن پل لاءِ بُکايل ٻارڙا ٽهڪ ڏيئي اُداس مائرن جي آنچلن سان اشڪ اُگهين. اهڙي شاعري جنهن جي سِٽ سِٽ ۾ سهاگڻين جي سونهن به پسجي ته ڏُھاگڻين جا ڏُک به ڏسي سگهجن. اهڙي شاعري جنهن جي ساحريءَ ۾ بي ذوق به بند ٿيو وڃن. اهڙي شاعري جنهن کي پڙھي فراق جي ڦٽيل اکين جون پنبڻيون پُسيو وڃن. هُن اهڙي شاعري ڪري به ڏيکاري آھي. هُن غزل وارا گُر سکيا آھن ته، نظم سان به نڀايو آھي.
مشتاق جو جنم 20 جنوري 1993ع تي ڳوٺ صالح جنجهي لڳ اسلامڪوٽ ۾ ٿيو. شروعاتي تعليم مئٽرڪ تائين پنهنجي ڳوٺ ۾ حاصل ڪئي ان کانپوءِ انٽر شاھ عبدلطيف ڪاليج اسلامڪوٽ ۽ گريجوئيٽ صادق فقير ڊگري ڪاليج مٺي مان ڪيو.
مُشتاق کي ننڍپڻ کان ئي لکڻ پڙھڻ سان جنون جي حد تائين چاھ هوندو هو. مشتاق جي ڳوٺ ۾ ڪو خاص علمي يا ادبي ماحول به ڪونه هيو، پر تنهن هوندي به هن جو ادب سان سلهاڙيو رهڻ هن لاءِ انتهائي مشڪل ضرور هو، پر هر مشڪلات کي مُنهن ڏيندي هو پنهنجي شاعراڻي سفر کي ڳنڍيو آيو ۽ ايئن ئي شاعريءَ سان عشق جي تسلسل کي جوڙي رکڻ ۾ اڄ تائين ڪامياب ويو آھي. هن باقاعده طور لکڻ جي شروعات 2013ع کان ڪئي، ۽ سنڌ جي مختلف رسالن، مئگزينن ۽ اخبارن ۾ لکندو رهيو، پر هن جي شاعري تڏھن پروان چڙھي جڏھن مٺيءَ ۾ هن کي معصوم جهڙو دوست مليو. معصوم ۽ مشتاق مون کي ٻن پکين جي جوڙي لڳندي آھي. هُو ٻه اهڙا ديوتائي وڻ آھن جن جي ڇانوَ ڪن خوشنصيبن جي پلئه پوندي آھي. هُو شاعريءَ جا جاڙا سنڌُو آھن، جيڪي سنڌُ جي ساهتيه کيتر واري صحرا ۾ تارو تار وهي رهيا آھن. هُو ٻه ڪويتا جا جل ٿل ڪڪر آھن جيڪي مٺيءَ جي گڊي تان بيهي سموري سنڌُ تي لفظن جي ورکا ڪري رهيا آھن.