• هوليءَ جي رنگن ۾ هڪ ڪلاڪار جو آخري سفر : اشفاق لغاري
صادق فقير جي آخري سفر ۾ شرڪت لاءِ مٺي پهتلن مان اڪثرين اهڙي آهي، جن مٺيءَ ۾ هنن ڏينهن ۾ مڪمل زندگي ڏٺي آهي. رنگ ڏٺا آهن. سيڪيولر ۽ هڪٻئي سان عقيدائي فرقن واري تصور کي تصور نه ڪرڻ واري سنڌ ڏٺي آهي. اڄ اتي اهي مئل مٺي ڏسندا، جتي رنگن ۾، چوڏهين رات ۾ ۽ سمورين ڀٽن تي اداسي واڪا ڪندي ملندي. اڄ اهڙو ڪهڙو مائيءَ جو لال هوندو، جيڪو سج لهڻ بعد مٺيءَ جي آسمان تي نظر وجهي سگهندو، هن اهو ڳايو ضرورو هو ته ’وفائون نه هونديون، جڏهن مان نه هوندس‘ پر مٺيءَ ۾ هاڻ ان ڳالهه تي ڪير اعتبار ڪندو ته صادق پُڄاڻان ’وفا، هجڻ واري ڳالهه سچ ٿيندي!!
ڀلي پار مان ايندڙ جهازن جي سوارن لاءِ ايئرپورٽن تي عزيز ۽ وارث خوشيءَ وچان گلن جا هار کڻي بيٺل هوندا آهن، اتي ايئرپورٽ تي ڀلي پار مان يار جي واپسيءَ تي اسين سڀ گڏ ٿيا آهيون. اسان جي هٿن ۾ گلن جا هار به آهن، انتظار به آهي، پر چمڪندڙ اکين بجاءِ پوريل اکين وارو صادق موٽيو آهي. هن جي ڀلي پار حاضريءَ واري خوشي ۽ ڀاڪر پائجي تي اڄ ڪنهن سان پائجي؟ هي هٿن ۾ پيل گلن جا هار ڪنهن جي ڳلي ۾ وجهجن ۽ ڪنهن کي مبارڪون ڏجن، ڪنهن کان سفري ٿيلهو وصول ڪجي؟ زندگيءَ جي هنن لمحن ۾ ڪو دوست ۽ ڀاءُ احرام پائي ويل صادق کي ان جي اڇي ڪپڙي ۾ ڍڪيل ڏسندو، اهو به انهن ڏينهن ۾ جن ۾ مٺي رنگن واري هوندي آهي. پر اڄ ان رنگين مٺي تي هيءَ ڪهڙي گهڙي آيل آهي. ’هڪ ڏينهن هجي ته ڪوئي همدرد به ٿئي، آئون رُئان روزانو ڀلا ڪير ٿو ٻُڌي‘ صادق جي آواز ۾ هنن سٽن ۾ ئي پناهه ڳولجي ٿي. ’جواني نه رهندي، جواني نه رهندي، اهو جام مينا ٻه ٽي ڏينهن آهي، مگر پوءِ به ڇا ڇا ٻه ٽي ڏينهن آهي‘ واريون اياز جون لافاني سٽون صادق جي آواز ۾ ٻُڌي زماني جا ماريل ماڻهو پنهنجون راتيون ڪاٽِيندا آهن. اڄ ان سدا جاويد آواز واري صادق جي آخري سفر ۾ شريڪ هن جا دوست رڳو هن جا ٽهڪ، مهمان نوازي، اڌ سنڌ کي سڄو ٿر گهمائيندڙ صادق جون اهي محفلون ضرور ياد اينديون، جيڪي هن آرٽس فئڪلٽي جي اياز آڊيٽوريم، ڄامشوري ۾ علامه آءِ آءِ قاضيءَ جي مزار، لياقت ميڊيڪل يونيوسٽي، مهراڻ يونيورسٽي، لاڙڪاڻي ۾ چانڊڪا ميڊيڪل ڪاليج، نوابشاهه جي پيپلز ميڊيڪل يونيورسٽي، حيدرآباد ۾ ممتاز مرزا آڊيٽوريم، سن ۽ ڀٽ شاهه جي اسٽيج تي ڳايون هونديون. ’هاڻ تنهنجي مرڪ منهنجي زندگيءَ کان وٺي، وڃو ڪويليو وڃو، وڃي پرينءَ کي چئو اڃا پيو جيئان‘ يا ’کيس چئجو هتان گذر نه ڪري، نئين نئين جواني آهي، شام جي پهر تي قهر نه ڪري‘ ۽ هر ڪنهن جي دل جي ترجماني ۽ هر ڪنهن جي حال کي پنهنجو حال ڪري ڳايل هن جو ’اسين بس رهياسين اڌورا، اڌورا!‘ ۽ مشائخ جي مٽيءَ ۾ مدفون شهزادي جي ڳل تان ڳڙيل ڳوڙهي جي ڪٿا هن کان وڌيڪ ٻيو ڪير ٿي ڳائي سگهيو. مديني کان مٺيءَ واري هن سفر سنڌ جون اکيون ڀڄائي ڇڏيون آهن. صادق فقير پنهنجي آواز سان مٺيءَ جي مٽيءَ وانگر اسان کي هميشه ياد رهندو.