• هي جنم وڇوڙو آهي : ليکراج راهي
ڪنهن پر روئان پرينءَ کي روئي نه ڄاڻان
مٿي ڪيو ڀوڻا، هنجن هاڻا هٿڙا.!
ڪيڏو ڪيڏارو ڳائي ويو موت! هڪ آلاپ، هڪ سين، هڪ پڙلاءُ هڪ سُڳنڌ جو وڇوڙو! هي جنم ئي وڇوڙو آهي.... هي زندگي ئي ذيان ٿيڻ جو نالو آهي. ڪٿي سڳنڌ ڳولجي؟ ڪٿي صادق ڳولجي؟... بس سراپا سُر هو! سُر به اهڙو، جيڪو سموري ڪاڪ سڃي ڪري ويو، سڄي سنڌ کي سوڳ جو سڏ ڏئي پاڻ الائي ڪيترو پري هليو ويو!
هو هليو ويو يا پنهنجو وارو وڄائي ويو! وارو به اهڙو وڄائي ويو، جو محفلن مان مئڪشي ماٺ ٿي وئي، دوستيون، دلبريون، دل لڳيون سڀ دل ۾ هن ننڌڻڪي مُند جا ڍُڪ ڍُڪ ٿي ويون. ڪير دوستن ۾ هاڻي ضد ڪندو ته ’نه صادق کي ئي ٻڌبو‘ ها، صرف ٻڌبو، سڏ ڪبا. صادق تون سُر ۽ ساز جو روح، آلاپ جو هڪ اٽوٽ رشتو آهين! تون ڀلي سوين ڏيهه ڏور هليو وڃ، پر تون تند جو تن ٿي، پنهنجي سڏ جو ساهه ٿي، سموري سنڌ ۾ گڏ رهندين. ننڌڻڪي گهڙيءَ جو نينهن نهوڙي ته ويو توکي، پر تون رابيل به مُرجهائي وئين سُڳنڌ به ساڻ کڻي وئين.
هُن سيڪيندي هٿڙا، مون ڳاڙيندي ڳل
ڪالهه ڪندا ويا ڪاپڙي.! (شاهه)
فطرت کان ڪير بدلو وٺي! فطرت جو فيصلو اهو هو، ته ڳاڙهن ٻيرن جهڙي ڀاڪر مان هڪ گُل پٽجي! سو ايئن ئي ٿيو ۽ ٿر مان ٻاٻيهو ٻولي اُڏري ويو. شام جو شهديو بابا جو فون آيو ته ’يار صادق...‘ بس اڳتي ٻڌڻ جي پوءِ همٿ هانءَ نه ساري! مُڪيش راجا رڙ جهڙي دل سان ايئن چيو ’يار ... صادق!‘ ڇا ڪجي، بس مڪي جي مٽيءَ کي، مٺيءَ (سنڌ) جي مٽيءَ جي هڪڙي ميار آهي!
آئون سج لٿي جو ويندس،
مون سان گڏ هزارين هوندا،
آئون پوئي به اڪيلو ويندس! (حسن درس)
ڪڏهن ڪڏهن زندگي اهڙا سوداءَ ڪري ويهندي آهي، جو پوري عمر، ڪيئي نسل، قوم ۽ مٽي انهن جو خال ڀري نه سگهندي آهي. سنڌ سان به ايئن ئي ٿيو. سدائين المين اکيون ڌوڙ ڪيون... سنڌ تي سدائين سج رت ۾ ٻڏي لٿا... شام سدائين وڇوڙي جون چٺيون ڏنيون! صادق فقير ته سڄي سنڌ لاءِ سراپا سُر هو، سُڳنڌ هو... هن جو سڀاءُ به سندس سُر جهڙو! دوست هن جا دادلا، هي دوستن جو دادلو! محفل ۾ ڳائي ته سڀ من مور جي ٽور ٿي جهومن! اڄ صادق ڪنهن سُرهي شام ۾ سُمهي پيو هوندو، پر هر گهڙيءَ جي گليءَ مان جو به سوز جو سڏ نڪرندو، اُهو ضرور صادق جو سڏ هوندو.
ماڻهو، ماڻهوءَ بنا مريو نه به وڃي، پر هو محروم ضرور ٿيو وڃي! هتي ماڻهو ته ڇا سنڌ محروم ٿي وئي. جنهن ڏانهن به ڏس ايئن ٿو لڳي ته هر اک ۾ لڙڪ ٽنگيل هُجي! هڪ ڏک جو ڏنڀ ڏنل هُجي. مُنهنجي ته هُن سان ٽهڪن جي شناسائي هُئي، جڏهن به ملندو هو ٽهڪ ئي ٽهڪ! بس موت تي مايوسي ڪهڙي ڪجي! بس هڪ غصو آهي ته تون ويساهه گهاتيون ٿو ڪرين، تون مور ماريو وڃين، هنج اُڏاريو وڃين، تون دليون داڳيو وڃين... پر هڪڙو سچ آهي، صادق جيڪو ڪڏهن به ڪير به اسان مان ڪڍي نٿو سگهي. تون ٻيجل، تون ساز، تون آواز، تُون سڄو سنڌ آهين صادق....! جيسين سنڌ آهي، تيسين صادق ضرور آهي...! سدائين تولاءِ سڪ جي ساهه جا سلام هوندا...! تون سڀ ڳائي وئين، سڀ اُڪلائي وئين اڪيلايون.... تون ڳائيندي، کلندي هليو وئين... هتي ته صرف بچيو آهي... سوز ۽ تنهنجا ساز...!
چارون اور نراشا هي،
گُوتم تُو اڪ گاتا جاوي!