شخصيتون ۽ خاڪا

چڱو ڀٽائي آءُ هلان ٿو

”چڱو ڀٽائي آءُ هلان ٿو“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي ڪتاب ٿر جي ٻاٻيهي، نامياري راڳي صادق فقير جي ياد ۾ لکيل تاثراتي مضمونن، ايڊيٽوريل ۽ شاعريءَ جو مجموعو آهي جنهن جا سهيڙيندڙ علي نواز آريسر ۽ زاهد اوٺو آهن.
Title Cover of book چڱو ڀٽائي آءُ هلان ٿو

• پرڀات جو مسافر : غريب گل سيتائي

هُو جنهن جي سنگيت ۽ سُرن ۾ سمايل صدائن جي درد تي صحرائن جي دل ٻڏڻ لڳندي هئي، هُو جيڪو ٿر جي ڀٽن لاءِ ڪنهن ڀرجھلي ڀاءُ جهڙو سڀاءُ رکندو هو، جنهن جي آڱرين جي ڇُهاءُ سان، ساز ڪنواري بدن جيان آرس ڀڃي جاڳي پوندا هئا، هن جي دوستيءَ تي ڪارونجھر کي ناز هو، هن جي آلاپن تي، جهومندڙ مور پنهنجي رقص جا نُقص جاچيندا هئا، هن جو آواز پرهه جو پيغام بنجي محبت ڪندڙ دلين لاءِ آٿت جا کوڙ سارا آسرا ۽ اسباب پيدا ڪندو هو، هن جي ورلاپن جا وراڪا عبدالواحد آريسر جهڙي جرئت ۽ جذبو کڻي ڪارونجھر جي ڪُک ۾ رهندڙ رُوپي جي روح کي ساڻ ڪري، سنڌ جي نوجوان نسل کي عشق جو فلسفو سيکارڻ جي لاءِ نڪري پوندا هيا، هن جي ذات توڙي ڏات سُرن جي قافلن کي ساڻ ڪري ڪنهن بيقرار روح جيان لطيفي لات سان لوڪ جاڳائڻ جا جتن ڪندي هئي، هن جا نيڻ سونهن ۽ سرحد جي محافظ جيان جاڳڻ ئي سکيا هيا، هُو پرڀات جو مسافر هو، جنهن جي ڀاڪر ۾ محبوب جي ٻک جهڙو سڪون ۽ مرڪ جي مٺاس، ماڻهو جي من تان گناهن جا ڪيئي غبار ڌوئي ڇڏيندو هو، پنهنجي سموري زندگيءَ ۾ سونهن، سڪ ۽ سنڌ جي سلامتيءَ لاءِ دعاگو رهندڙ صادق فقير پنهنجي مٺيءَ کان موڪلائي مٽيءَ جو مهمان بڻجي ويو.
موت مهڻو ناهي ڇو ته هر جيو پنهنجي مقرر مدت ۾ مري وڃڻو آهي، ليڪن ڪمهلو وڇوڙو هڪ فرد کان وٺي پوري قوم جي هانءُ سان جيڪي هاڃا ڪندو آهي، انهن جي ڪٿ ڪرڻ ڪنهن جي به وس ۾ نه هوندي آهي، ۽ جنهن طرح سان سنڌ جي موجوده صورتحال آهي، انهيءَ دور ۾ سنڌ کي صادق فقير جھڙي صوفي منش جي تمام گھڻي ضرورت هئي، ڇاڪاڻ ته سنڌ غلاميءَ جي جن بدترين حالتن کي منهن ڏئي رهي آهي، اتي صادق جي ساز جي صدا جو اهو ڪمال هيو ته ڪيترا ئي نفيس جسم رکندڙ نوجوان پنهنجين هٺيلين محبوبائن جي ڀاڪرن مان ڇرڪ ڀري اٿي پوندا هيا، ڪيتريون ئي محبوبائون پنهنجي پرينءَ جي پيشاني چمي کين سنڌ جون پارتون ڪندي آزاديءَ جي اجري صبح ۾ ملڻ جي آس تي خوش نظر اينديون هيون .
هُو، شيخ اياز جا انقلابي گيت ڳائڻ ويل ايئن ويٺل نظر ايندو هو، جهڙو دراوڙن جو ديوتا، جنهن جي سِٽن کي سمجھڻ لاءِ سپوت پنهنجا ساهه روڪي بيهندا هيا، حليم باغي ۽ اياز گل جي غزل ڳائڻ ويل انسان ته انسان، پر اپسرائون به پنهنجا زلف ڇوڙي رقص ڪرڻ لڳنديون هيون. هن جي گائڪيءَ ۾ گلابي چُمين جو مٺاس به هو ته ارڏي سپاهيءَ جي مضبوط مٺ ۾ تلوار جو تاب به هو. صادق فقير چيڪي مٽيءَ جو اهو پنوڙو هو، جنهن پنوڙي ۾ پالڻهار پنهنجي پاران نفاستن ۽ نزاڪتن جو امتزاج ڪندي محبتن جي پاڻيءَ سان ڳوهي مورت جي صورت ڏئي، ڳوٺاڻي نينگريءَ جي نازڪ هٿن ۾ ڏئي ڇڏيو، انهيءَ نينگري وري پنهنجي ٻانهن ۾ پيل چوڙين جو ترنم، پنهنجا ٽهڪ، خوبصورت خواب، راتين جا اوجاڳا، بدن جي سُڳنڌ ۽ رقص جا سمورا راز ارپي سنڌ کي تحفي طور ڏئي ڇڏيا. هن جي اکين جي خاموشيءَ ۾ به خدا جي ٻاجهه جو پرتوو نظر ايندو هو، ۽ جڏهن ادائن سان صدا ڏيندو هو، تڏهن به ڪيترين ئي ڪنوارين جا انگ آرس ڀڃڻ لڳندا هئا ۽ اکين تي خمارن جا کيپ کين کيرو ڪري وجهندا هئا. هن جي محبتن جا معيار به ڀٽائيءَ جي سٽن ۾ سمايل مفهوم ’جيها ڪي تيها مون مارو مڃيا‘ سان مطابقت رکندڙ هئا، هن جو آڳند ۽ دسترخوان عاشق جي دل جيان ڪشادو هوندو هيو، جنهن تي کائڻ ۽ ڳائڻ گڏ گڏ هوندا هئا، هن جي آوازن ۽ آلاپن ۾ ڪنواري بدن جي اکين ۾ جوانيءَ جي آيل ڳاڙهي ڳانيءَ کان وٺي انهيءَ نوجوان جون ڪهاڻيون به شامل هونديون هيون، جيڪو وطن جي آجپي لاءِ پهاڙن جي پاڇي ۾ ٻانهن وهاڻو ڪري پهه پچائيندي آزاديءَ جا گيت ڳائيندي ڳائيندي گھري ننڊ ۾ سمهي پوندو هو. هو گلابن جي ديس جو رهواسي نه ئي سهي، ليڪن سنڌ جي اهڙي خطي سان سلهاڙيل هيو، جتي مور ٽهوڪن سان وکون واريندي ’محبوبن منٿون ڪري سڪڻ سيکاريوم‘ جهڙين لافاني سٽن جو مجسم ڀاسندا هئا، صادق فقير جي سُرن تي رامائڻ واري والميڪي جهڙيون صفتون رکندڙ سائين آريسر صاحب جهڙو ماڻهو ائين ئي مرڪي پوندو هو، جهڙوڪ سندس ننڍڙِيءَ اندرا کيس ڳراٽڙيون پائي ساڻس ڳالهيون ڪندي هجي.
صادق فقير سان اسان جون محبتون ڪنهن به ريکا جون محتاج ناهن، ڇاڪاڻ ته غلام قوم جو صادق سِرن ۽ سيمائن جي آبرو ۽ بقا لاءِ سُرن جي صدا سان ضميرن تان زنگ لاهي کين زندگيون ۽ زنده دليون بخشيش ۾ ڏيندو آهي، محبتن جي سفير صادق فقير پنهنجي حياتيءَ جي هر پل ۾ اتساهه ۽ پنهنجائپ ايئن ونڊيندو رهيو، جيئن ديوتا، مها پرش جا دامن دان سان ڀريندو آهي، هو صادق سان گڏوگڏ امين به هيو، جنهن ساز ۽ آواز کي هن قوم جي امانت سمجھندي پنهنجي ڏات ۽ ذات ڪنهن به ڪم ظرف دليز جي دروازي جي زينت بنجڻ نه ڏنو. هن وٽ ٿر، ٿوهر ۽ مٺي ئي سڀ ڪجهه هئا، هو ٿر جي اڪن جي ڦلڙين سان محبوبا جي نڪ جي ڦليءَ جيتري محبت ڪندو هيو، برسات جي بوندن سان ڀنل ڀٽن تي ويهي ملهار ڳائڻ ويل ديوتائن کي حيران ڪري وجھندڙ صادق فقير ’سڪڻ ڪيا شهيد مارو ملڪ ملير جا‘ جهڙين سٽن تي سڏڪو ڀريندي، فطرت کي ميار ڏيندي، اهو ضرور چيو هوندو ته اي ڏيهه جا ڏاتار ! جيڪڏهن تون پنهنجي ٻاجهه ڪرين ها ته خيرپور جي انهيءَ شاهه جي ڪهڙي مجال جو اهو ’آڻين ۽ چاڙهين ڏٿ ڏهاڙي سومرا‘ جهڙن شُڪرگذار انسانن جي شان جي خلاف زبان درازي کان ڪم وٺي معصوم ۽ مشڪور ماڻهن جي بکن تي بي لغامي سان لفظن جا وار ڪري ها، ڇاڪاڻ ته صادق فقير جھڙا انسان جتي پهاڙن جهڙو حوصلو رکندڙ هجن ٿا ته اتي وري ڪنواري ڪرائي ۾ پيل چوڙيءَ جهڙن نفيس جذبن جا مالڪ به هجن ٿا، اهڙن انسانن جو هجڻ هر دور جي گھرج هجي ٿي، خصوصا جڏهن وطن جون چانڊوڪيون ۽ چيٽ غلاميءَ جي خونخوار حالتن سان منهن مقابل هجن، اهڙين حالتن ۾ صادق جي اچانڪ موڪلاڻيءَ احساسن جي تتل صحرائن تي ڪربلا برپاڪري وجھنديون آهن. آزاديءَ جي آرڻ ۾ مرڪندي موڪليل محبوبن جي پريميڪائن جي سڊول سينن جا اوچا ڳاٽ آس ۽ نراس جهڙي ٻڏ تر ۾ جهڪي پوندا آهن، ۽ منهنجي دل گواهي ڏئي ٿي ته ڀٽ ڌڻيءَ جي پيراندي ۾ ستل شيخ اياز، ڀٽائيءَ جي قدمن تي اکيون رکي روئي ڏنو هوندو، مڪليءَ جي ميدان ۾ دريا خان، ڄام نندي سان ڳراٽڙي پائي سڏڪا ڀريا هوندا، ۽ سنڌ جا سمورا سُورما، سن جي سرزمين تي گڏ ٿي ان ٻُڍڙي سيد کي ڪلهن جو سهارو ڏئي، ٽلٽيءَ جي ڌڻيءَ کي ساڻ ڪري صادق فقير جي سيراندي کان بيهي عبدالواحد آريسر جي اکين سان کيس سلام آڇيا هوندا، ۽ يقينن صادق فقير جي خاڪي جسم مڪي جي پهاڙن کان مٺيءَ تائين پهچڻ جي ڪٺن مسافتن واري ٿڪاوٽ اڇلائيندي مخدوم بلاول ۽ سن جي سيد جا هٿ چُمي اکين سان اجازت وٺندي هي ٻول ضرور ورجايا هوندا ته:
وٺي هر هر جنم وربو مٺا مهراڻ ۾ ملبو
ختم اونداهه ٿي ويندي چٽيءَ چانڊاڻ ۾ ملبو.