• توکان ٿيندي ڌار: ممتاز نهڙيو
اهو صادق فقير جيڪو سموري سنڌ جيان مٺيءَ جي به سمورن سڄاڻ دوستن کي گڏ ويهاري ننڍڙن ننڍڙن اختلافن ۽ وڇوٽين جو وجود ختم ڪري ڇڏيندو هو. اهي سمورا دوست اڄ اهڙي شفقت کان محروم بڻجي ويا آهن ۽ سموري سنڌ جي ٽٽي ويل مالها جي مڻين جيان وکري ويا آهن، جن کي صادق فقير گڏ ويهاري هڪٻئي کي هينئين سان هنڊائڻ ۾ مهارت رکندو هو. صادق فقير کانسواءِ مٺي ۾ هوليءَ جي تهوار جون رنگن واريون رسمون پڻ بي رنگ بڻيل آهن. سندس ڳايل اهو گيت ته ’هولي آئي هولي ڙي، ڪنهن به اسان تي رنگ نه هاريو‘ اڄ حقيقت جو روپ وٺي ويو آهي. صادق فقير جيڪو هندن جي تهوارن جي ٿيندڙ وڏن پروگرامن جو پڻ اڪيلو آرگنائيزر ۽ مهندار هوندو هو، سندس وڇڙي وڃڻ تي رنگ ڪنهن منحوس مٺ ۾ بند ٿي ويا آهن. اهو ئي سبب آهي ته امر جڳديش ملاڻي جي پٽ سشيل ملاڻي سڄي ٿر ۾ صادق فقير جي سوڳ ۾ هوليءَ جو تهوار سادگيءَ سان ملهائڻ جو اعلان ڪيو آهي ۽ رامچندر جي بنواس ڪاٽي واپسي تي صدين کان ٿيندڙ هوليءَ جي جشن جون سموريون تقريبون معطل ڪري ڇڏيون آهن. صادق فقير، جنهن جي اکين ۾ سنڌ جو درد لڪيل هو ۽ خوشحاليءَ جا خوبصورت خواب پناهه وٺي ويٺل هئا، ان صادق جي وڇڙي وڃڻ واري خبر هزارين ارمانن ۽ احساسن کي ٽياس تي ٽنگي ڇڏيو ۽ لکين دلين کي ماتم تي مجبور ڪري وڌو آهي. صادق فقير هڪ راڳي سان گڏ ذاتي زندگيءَ ۾ ايڏو وڏو ماڻهو هو، جنهن جي شخصيت تي لکڻ لاءِ سچ پچ ته لفظ ساٿ ڇڏي وڃن ٿا ۽ لفظ صادق جي ڪردار سان انصاف نه ڪري سگهڻ جو درد بيان ڪرڻ تي مجبور ٿين ٿا.
صادق فقير 20 مارچ 1964ع تي ڏيپلي جي هڪ ڳوٺ ۾ جنم ورتو ۽ سندس والد فقير فيض محمد (جيڪو روينيو کاتي ۾ تپيدار هو) جيڪو مٺي شهر ۾ آباد ٿيو، ان گهر ۾ جنم وٺندڙ صادق فقير پنهنجي ڳائڻ جي غير رسمي شروعات اسڪول جي پروگرامن کان ڪئي. پنهنجي مامي حسين فقير کان راڳ جي باقاعدي سکيا وٺندڙ صادق فقير 1982ع ۾ جڏهن اياز گل جي وائي ’توکان ٿيندي ڌار لڙڪ لڙي پيار لار ڪري‘ پهريون ڀيرو رڪارڊ ڪرائي ته سندس آواز نه رڳو سموري سنڌ ۾ گونجڻ لڳو، پر ان وائيءَ کي وڏي مڃتا ملي، جنهن بعد صادق فقير شاهه لطيف، شيخ اياز، حسن درس، آڪاش انصاري، حافظ نظاماڻيءَ کان وٺي سنڌ جي انهن سمورن صوفي ۽ سنجيده شاعرن جي شاعري پنهنجي مڌر آلاپن جي لباس سان سنڌ جي اسٽيجن تي ڳائي وڏو مقام ماڻيو. صادق فقير جا اهي گيت ’سکي پيا کي ملي ته چئجان‘، ’سنڌ جاڳي پئي‘، ’اڌورا اڌورا‘ ۽ ٻيا جڏهن سنڌ جي واهڻ وستين ۾ گونجڻ لڳا، تڏهن سچ پچ ته سموري سنڌ صادق جي عاشق بڻجي وئي ۽ صادق فقير سان پنهنجي محبوب جيان محبت ڪرڻ لڳي هئي. جيتوڻيڪ صادق فقير اڄ جسماني طورتي اسان وٽ موجود ناهي، پر سندس آواز جا پوپٽ صدين تائين سنڌ جي سرزمين تي اڏارون ڪندا رهندا.
صادق فقير جي خاندان ۾ هن وقت ڪو به باقاعدي ڳائيندڙ راڳي موجود ناهي، پر سندس ٻن پٽن راحت فقير ۽ نزاڪت فقير جي آواز ۾ پڻ صادق فقير جي صدا جهڙو درد محسوس ٿئي ٿو، جيڪي پڻ هن وقت اسڪولن جي پروگرامن ۾ ڌار ڌار گيت ڳائن ٿا، جيڪي پڻ پنهنجي بابا جي رهجي ويل گيتن کي سر سنيگت جو حصو بڻائي سنڌ جي ترجماني ڪري سگهن ٿا ۽ سنڌ کانئس اهڙي اميد پڻ رکي ٿي.
پيار جا راڳ ته ڇيڙيئه سهڻا،
ڪيڏا سور سهيڙيئه سهڻا!
صادق يار، جو راڻو ڳاتئه،
ڪيڏا ڦٽ اُڍيڙيئه سهڻا،
-اياز گل