ملائڪ (فرشتا)
سوال: مقرب ملائڪن کانسواءِ ٻين سڀني ملائڪن جو مرتبو پاڻ ۾ برابر آهي يا گهٽ وڌ مرتبو رکن ٿا.
جواب: چار مقرب ملائڪ جن جا نالا توهان تعليم الاسلام حصي ٻئي ۾ پڙهي چُڪا آهيو اهي سڀني ملائڪن کان افضل آهن. انهن کانسواءِ ٻيا ملائڪ به پاڻ ۾ گهٽ وڌ مرتبو رکن ٿا، ڪي وڌيڪ مقرب آهن ته ڪي گهٽ.
سوال: ملائڪ ڪهڙو ڪم ڪندا آهن؟
جواب: سڀني آسمانن ۽ زمينن ۾ بي حساب ملائڪ مختلف ڪمن تي مُقرر آهن، هن طرح سمجهو ته آسمانن ۽ زمين جا سڀ انتظام الله تعاليٰ ملائڪن جي حوالي ڪيا آهن ۽ ملائڪ سڀ انتظام الله تعاليٰ جي حُڪم مطابق پورا ڪندا رهندا آهن.
سوال: ملائڪن جا ڪُجهه ڪم ٻڌايو؟
جواب: حضرت جبرائيل عليه السلام الله تعاليٰ جا احڪام ۽ ڪتاب نبين وٽ آڻيندو هو، ڪجهه دفعا انبياء عليهم السلام جي مدد ڪرڻ ۽ الله ۽ رسُول جي دشمنن سان لڙائي جي لاءِ به موڪليا ويا، ڪجهه دفعا الله تعاليٰ جي نافرمان ٻانهن تي عذاب به انهيءَ جي ذريعي موڪليو ويو. حضرت ميڪائيل عليه السلام مخلوق کي روزي پهچائڻ ۽ مينهن وغيره جي انتظام تي مُقرر آهي ۽ گهڻائي ملائڪ انهيءَ جي هٿ هيٺان ڪم ڪندا آهن. ڪجهه ڪڪرن جي انتظام تي مقرر آهن، ڪجهه هوائن جي انتظام تي مقرر آهن ۽ ڪجهه دريائن، تلائن ۽ نهرن تي مقرر آهن، ۽ انهن سڀني شين جو انتظام الله تعاليٰ جي حڪم مطابق ڪندا آهن.
حضرت اسرافيل عليه السلام قيامت جي ڏينهن صُور ڦوڪيندو.
حضرت عزرائيل عليه السلام مخلوق جي ساهه ڪڍڻ تي مقرر آهي ۽ انهيءَ جي هٿ هيٺان به بي حساب ملائڪ ڪم ڪندا آهن.
نيڪ ٻانهن جي ساهه ڪڍڻ وارا ملائڪ جدا آهن، انهن کانسواءِ ملائڪن جا ڪجهه ڪم هي آهن:
(1) هر انسان سان ٻه ملائڪ رهندا آهن، هڪ ملائڪ انهيءَ جا چڱا ڪم لکندو آهي ۽ ٻيو خراب ڪم لکندو آهي. انهن ملائڪن کي ڪِرامًا•ڪاتبين چون ٿا.
(2) ڪجهه ملائڪ انسان جي آفتن ۽ مصيبتن کان حفاظت ڪرڻ تي مُقرر آهن. ٻارن، پوڙهن، ڪمزورن جي ۽ جن ماڻهن جي باري ۾ الله تعاليٰ جو حُڪم ٿيندو آهي، انهي جي حفاظت ڪندا آهن.
(3) ڪجهه ملائڪ انسان جي مري وڃڻ کانپوءِ قبر ۾ انهيءَ کان سوال ڪرڻ تي مقرر آهن. هر انسان جي قبر ۾ ٻه ملائڪ اچن ٿا، انهن کي مُنڪر ۽ نڪير چوندا آهن.
(4) ڪُجهه ملائڪ هن ڪم تي مُقرر آهن ته دنيا ۾ ڦرندا رهن ٿا ۽ جتي الله تعاليٰ جو ذڪر ٿيندو هجي، وعظ ٿيندو هجي، قرآن مجيد پڙهيو ويندو هجي، درود شريف پڙهيو ويندو هجي، دين جي علم جي تعليم ٿيندي هجي، اهڙين مجلسن ۾ حاضر ٿين ۽ جيترا ماڻهو انهيءَ مجلس ۾ انهيءَ نيڪ ڪم ۾ شريڪ هُجن، انهن جي شرڪت جي الله تعاليٰ جي سامهون شاهدي ڏين.
دنيا ۾ جيڪي ملائڪ ڪم ڪندا آهن، انهن جي صُبح ۽ شام تبديلي به ٿيندي آهي. صبح جي وقت رات وارا ملائڪ آسمانن تي هليا وڃن ٿا ۽ ڏينهن ۾ ڪم ڪندڙ اچن ٿا ۽ وچين جي نماز کانپوءِ ڏينهن وارا ملائڪ هليا وڃن ٿا ۽ رات ۾ ڪم ڪندڙ اچي وڃن ٿا.
(5) ڪُجهه ملائڪ جنت جو انتظام ۽ انهيءَ جي ڪاروبار تي مقرر آهن.
(6) ڪجهه ملائڪ دوزخ جي انتظام تي مقرر آهن.
(7) ڪجهه ملائڪ الله تعاليٰ جي عرش کي کڻندڙ آهن.
(8) ڪجهه ملائڪ الله تعاليٰ جي عبادت، تسبيح ۽ تقديس ۾ مشغول رهن ٿا.
سوال: هيءُ ڪيئن معلوم ٿيو ته ملائڪ هيءُ ڪم ڪن ٿا؟
جواب: اهي سڀ ڳالهيون قرآن شريف ۽ حديثن ۾ بيان ٿيل آهن.