مسافر جي نماز جو بيان
سوال: ڪيترو پري سفر ڪرڻ جي ارادي سان ماڻهو مسافر ٿئي ٿو؟
جواب: شريعت ۾ مسافر ان کي چئبو آهي جيڪو ايترو پري وڃڻ جو ارادو ڪري نڪري جتي ٽن ڏينهن ۾ پهچي سگهي، ٽن ڏينهن ۾ پهچڻ مان هي مطلب نه آهي ته سڄو ڏينهن پنڌ ڪري ٽن ڏينهن ۾ پهچي، بلڪ روزانو صبح کان سج لڙڻ تائين هلڻ متعبر آهي ۽ رفتار مان وچولي درجي جي رفتار ۽ ڏينهن مان ننڍي ۾ ننڍو ڏينهن مراد آهي.
سوال: وچولي درجي جي رفتار مان ڇا مُراد آهي ۽ ٽن ڏينهن جو پنڌ ڪيترا ميل ٿئي ٿو؟
جواب: وچولي درجي جي رفتار مان پيادي ماڻهو جي رفتار مراد آهي ۽ ٺيڪ ڳالهه ته هي آهي ته ٽن منزلن جو پنڌ متعبر آهي پر سولائيء جي لاءِ 39 ميلن جو پنڌ ٽن منزلن جيترو سمجهيو ويو آهي.
سوال: جيڪڏهن ڪو شخص ريل، ٽانگي يا بس تي پنهنجي مسافريءَ جو ايترو پري جو ارادو ڪري هلي جتي پيادو ماڻهو ٽن ڏينهن ۾ پهچي سگهي ته ان جو ڇا حڪم آهي؟
جواب: اهو مسافر ٿي ويو، کڻي ڪيترو به جلد پهچي وڃي.
سوال: مسافر جي نماز ۾ ڪهڙو فرق آهي؟
جواب: مسافر اڳين ۽ وچين جي نماز ۽ سومهڻي نماز چئن رڪعتن بدران صرف ٻه رڪعتون پڙهندو آهي. فجر، سانجهي ۽ وتر جون نمازون پنهنجي حال تي ادا ڪندو آهي. انهن ۾ ڪو به فرق نٿو اچي.
سوال: چئن رڪعتن وارين نمازن جو ٻه رڪعتون پڙهڻ کي ڇا چوندا آهن؟
جواب: ان کي قصر چوندا آهن.
سوال: مسافر ڪهڙي وقت کان قصر شروع ڪري؟
جواب: جڏهن پنهنجي رهائش واري هنڌ جي آباديءَ کان ٻاهري نڪري ان وقت کان قصر شروع ڪري.
سوال: مسافر ڪيستائين قصر ڪري؟
جواب: جيستائين سفر ڪندو رهي ۽ ڪنهن شهر يا ڳوٺ ۾ پندرهن ڏينهن رهڻ جي نيت نه هجي، ان وقت تائين قصر نماز پڙهندو رهي ۽ جڏهن ڪنهن جاءِ تي پندرهن ڏينهن رهڻ جي نيت ڪري ته نيت ڪرڻ سان ئي پوري نماز پڙهڻ شروع ڪري.
سوال: جيڪڏهن ڪنهن هنڌ ٻه چار ڏينهن رهڻ جو ارادو هو، پر ڪم پورو نه ٿيو پوءِ ٻن چئن ڏينهن جي نيت ڪيائين، وري به ڪم پورو نه ٿيو ۽ وڌيڪ ٻن چئن ڏينهن جي نيت ڪيائين، اهڙي طرح پندرهن ڏينهن کان به وڌيڪ ڏينهن گذري ويا ته ڇا حُڪم آهي؟
جواب: جيستائين هيڪاندي پندرهن ڏينهن جي نيت نه ڪري تيستائين ان کي نماز قصر پڙهڻ گهرجي ۽ ان حالت ۾ پندرهن ڏينهن کان وڌيڪ به گذري وڃن ته به ڪو حرج ناهي.
سوال: جيڪڏهن مسافر چئن رڪعتن واري نماز پوري پڙهي ته ڇا حُڪم آهي؟
جواب: جيڪڏهن ٻي رڪعت تي قعدو ڪيو اٿس ته پوءِ پڇاڙيءَ ۾ سجدو سهو ڪرڻ سان نماز ٿي ويندي، پر ارادي سان ايئن ڪرڻ سان گنهگار ٿيندو، پر جي ويسر ۾ ٿي ويو آهي ته گناهه به نه ٿيندو ۽ ان صورت ۾ ٻه رڪعتون فرض ۽ ٻه نفل ٿي وينديون پر جيڪڏهن ٻي رڪعت کانپوءِ قعدو نه ڪيائين ته نماز فرض نه ٿيندي چارئي نفل ٿي وينديون. هاڻي فرض موٽائي نئين سر پڙهي.
سوال: جيڪڏهن مسافر ڪنهن مقيم جي پٺيان نماز پڙهي ته ڇا حُڪم آهي؟
جواب: مقيم، امام جي اقتداء ڪرڻ سان مقتدي مسافر جي ذمي به چار رڪعتون فرض ٿي وينديون آهن.
سوال: جيڪڏهن امام مسافر هجي ۽ مقتدي مقيم هجي ته ڇا حُڪم آهي؟
جواب: مسافر امام پنهنجون ٻه رڪعتون پوريون ڪري سلام ورائي ۽ سلام ورائڻ کانپوءِ چوي ته توهان پنهنجي نماز پوري ڪريو، آئون مسافر آهيان، پوءِ مقتدي سلام ورائڻ کانسواءِ اُٿي بيهن ۽ پنهنجون پنهنجون باقي رڪعتون پوريون ڪن، پر انهن ٻنهي رڪعتن ۾ فاتحه ۽ سورت نه پڙهن ۽ جيڪڏهن ڪا سَهو ٿي وڃي ته سجدو سَهو به نه ڪن.
سوال: هلندڙ ريل يا جهاز ۾ نماز جائز آهي يا نه؟
جواب: هلندڙ ريل ۽ جهاز ۾ نماز پڙهڻ جائز آهي، جيڪڏهن بيهي پڙهي سگهي، مٿي ڦرڻ يا ڪرڻ جو ڊپ نه هجي ته بيهي نماز پڙهڻ ضروري آهي ۽ جي بيهي نه پڙهي سگهي ته ويهي پڙهي ۽ نماز جي وچ ۾ ريل يا جهاز جي ڦيري کائڻ تي نمازيءَ جو منهن قبل طرف نه رهي ته هڪدم قبلي جي طرف ڦري وڃڻ گهرجي، ورنه نماز نه ٿيندي.