چنڊ ڏسڻ ۽ شاهدي ڏيڻ جو بيان
سوال: رمضان شريف جي چنڊ ڏسڻ جو ڪهڙو حُڪم آهي؟
جواب: شعبان جي اوڻٽيهين تاريخ تي رمضان شريف جو چنڊ ڏسڻ يعني ڏسڻ جي ڪوشش ڪرڻ ۽ آسمان تي ڳولا ڪرڻ واجب آهي ۽ رجب جي اوڻٽيهين تاريخ تي شعبان جو چنڊ ڏسڻ مستحب آهي، هن لاءِ ته شعبان جي اوڻٽيهين تاريخ جو حساب پورو پورو معلوم ٿئي، جيڪڏهن شعبان جي اوڻٽيهين تاريخ تي رمضان جو چنڊ ڏٺو وڃي ته صبح جو روزو رکجي ۽ جيڪڏهن چنڊ نظر نه اچي ته جيڪڏهن آسمان صاف هجي ته صبح جو روزو نه رکو ۽ جيڪڏهن آسمان تي جُهڙ هجي ته پوءِ صبح جو ڏهين يارهين بجي تائين ڪجهه کائڻ ۽ پيئڻ نه گهرجي جيڪڏهن انوقت تائين ڪٿان چنڊ جي خبر معتبر ذريعن سان اچي وڃي ته روزي جي نيت ڪجي ۽ جيڪڏهن نه ملي ته هاڻي ڀلي کائو پيو!
ليڪن اوڻٽيهين شعبان جو چنڊ نه ڏسڻ جي صورت ۾ صبح جو روزي جي نيت هن طرح ڪرڻ ته چنڊ ڏسجي ويو هوندو ته رمضان شريف جو روزو ۽ جيڪڏهن نه ته نفل ٿي ويندو اهو مڪروهه آهي.
سوال: رمضان شريف جي چنڊ جي لاءِ معتبر شاهدي ڪهڙي آهي؟
جواب: جيڪڏهن آسمان صاف نه هجي مثلاً ڪڪر يا ڌُنڌ وغيره هجي ته رمضان شريف جي چنڊ جي لاءِ هڪ ديندار، پرهيزگار سچي ماڻهوءَ جي شاهدي متعبر آهي، پوءِ کڻي مرد هجي يا عورت آزاد هجي يا ٻانهو، اهڙي طرح جنهن شخص جو فاسق هجڻ ظاهر نه آهي ۽ ظاهر ۾ ديندار ۽ پرهيزگار معلوم ٿيندو هجي، ان جي شاهدي به متعبر آهي.
سوال: عيد جي چنڊ لاءِ متعبر شهادت ڪهڙي آهي؟
جواب: آسمان صاف نه هجڻ جي حالت ۾ عيد الفطر ۽ عيدالاضحيٰ جي چنڊ جي لاءِ ٻن پرهيزگارن، سچن ماڻهن (مردن) يا اهڙي طرح هڪ پرهيزگار مرد ۽ ٻن پرهيزگار عورتن جي شاهدي متعبر آهي.
جيڪڏهن آسمان صاف هجي ته رمضان شريف ۽ ٻنهي عيدن جي چنڊ ڏسڻ لاءِ گهٽ ۾ گهٽ ايترن ماڻهن جي شاهدي ضروري آهي جو ايترن ماڻهن جي ڪوڙ ڳالهائڻ ۽ هٿرادي ڳالهه ٺاهڻ جو دل کي يقين نه هجي بلڪه انهن جي شاهديءَ سان دل کي چنڊ ڏسڻ جو غالب گُمان ٿي وڃي.
سوال: جيڪڏهن ڪنهن ٻئي پرانهين شهر کان چنڊ ڏسڻ جي خبر اچي ته اها معتبر سمجهي وڃي يا نه؟
جواب: کڻي ڪيتري به پرانهين خبر اچي، معتبر آهي مثلاً حيدرآباد وارن چنڊ نه ڏٺو ۽ لاهور جي ماڻهن انهن جي آڏو چنڊ ڏسڻ جي شاهدي ڏني ته انهن تي هڪ روزي جي قضا لازم ٿيندي هائو! هي شرط آهي ته خبر اهڙي طريقي سان اچي جنهن جو شريعت ۾ اعتبار هجي، تار (ٽيليفون) جي خبر معتبر ناهي.
سوال: جيڪڏهن ڪنهن شخص رمضان شريف جو چنڊ ڏنو ۽ ان جي شاهدي قبول نه ڪئي ويئي ۽ ان کانسواءِ ٻئي ڪنهن به چنڊ نه ڏٺو، نه وري روزا رکيا ويا ته ان شخص تي روزو فرض آهي يا نه؟
جواب: هائو ان تي روزو رکڻ واجب آهي ۽ جيڪڏهن ان جي حساب سان ٽيهه روزا ٿي وڃن ۽ عيد جو چنڊ نه ڏٺو وڃي ته اهو شخص ٻين ماڻهن سان گڏ ايڪٽيهون روزو به رکي.