صدقئه فطر جو بيان
سوال: صدقئه فطر ڇاکي چئبو آهي؟
جواب: فطر جي معنيٰ روزو کولڻ يا روزو نه رکڻ آهي، الله تعاليٰ پنهنجي ٻانهن تي هڪ صدقو مقرر فرمايو آهي ته رمضان شريف ختم ٿيڻ تي روزي کولڻ جي خوشيءَ ۾ شڪريه طور ادا ڪن ان کي صدقو فطر چئبو آهي ۽ ان روزي کولڻ جي خوشي ملهائڻ جي ڏينهن هجڻ جي سبب کان رمضان شريف کانپوءِ واري عيد کي عيدالفطر چئبو آهي.
سوال: ڪهڙي شخص تي صدقئه فطر واجب آهي؟
جواب: هر مسلمان آزاد تي، پر جڏهن نصاب جي مال جو مالڪ هجي ته ان تي صدقو فطر واجب آهي.
سوال: صدقو فطر واجب هجڻ جي لاءِ جيڪو نصاب جو شرط آهي اهو ساڳيو زڪوات وارو نصاب آهي جيڪو بيان ٿي چڪو يا ڪجهه فرق آهي؟
جواب: نصاب زڪوات يا نصاب صدقه فطر جو انداز هڪڙو ئي اهي، مثلاً چوونجاهه تولا ٻه ماسا چاندي يا ان جي قيمت برابر نصاب زڪوات ۽ نصاب صدقي فطر ۾ هي فرق آهي ته زڪوات فرض هجڻ جي لاءِ چاندي يا سون يا تجارت جو مال هجڻ لاءِ انهن ٽن شين جي خصوصيت ضروري آهي ته پر صدقي فطر واجب هجڻ جي لاءِ انهن ٽن شين جي خصوصيت نه آهي، بلڪه ان جي نصاب ۾ هر قسم جو مال حساب ۾ آندو وڃي ٿو. هائو! حاجتِ اصليه کان وڌيڪ ۽ قرض کان بچيل هجڻ ٻنهي نصابن ۾ شرط آهي.
پوءِ جيڪڏهن ڪنهن شخص وٽ ان جي استعمال جي ڪپڙن کان وڌيڪ ڪپڙا رکيل آهن يا روز مرهه جي ضرورت کان مٿي ٽامي، پتل، چيني وغيره جا ٿانوَ رکيل آهن يا ان جو ڪو دڪان خالي پيو آهي يا ٻئي ڪنهن قسم جو سامان ۽ اسباب اٿس جو ان جي حاجت اصليه کان زياده آهي ۽ انهن شين جي قيمت نصاب جيتري يا وڌيڪ آهي ۽ ان تي زڪوات فرض نه آهي پر صدقو فطر واجب آهي، صدقئه فطر جي نصاب تي سڄو سال گذرڻ جو به شرط نه آهي، بلڪه ان ڏينهن نصاب جو مالڪ ٿيو هجي ته به صدقو فطر ادا ڪرڻ واجب ٿيندس.
سوال: صدقئه فطر ڪنهن ڪنهن جي طرفان ڏيڻ واجب آهي؟
جواب: هر شخص نصاب جي مال تي پنهنجي طرف کان ۽ پنهنجي اڻ بالغ اولاد جي طرفان صدقه فطر ڏيڻ واجب آهي، ليڪن اڻ بالغن جو جيڪڏهن پنهنجو مال هجي ته ان جي مال مان ادا ڪري.
سوال: مشهور آهي ته جنهن روزا نه رکيا ان تي صدقو فطر واجب نه آهي، اهو صحيح آهي يا غلط؟
جواب: غلط آهي بلڪه هر نصاب مالڪ تي واجب آهي، توڙي روزا رکيل اٿس يا نه رکيا اٿس.
سوال: صدقو فطر واجب هجڻ جو ڪهڙو وقت آهي؟
جواب: عيد جي ڏينهن پرهه ڦٽڻ سان ئي هي صدقو واجب ٿئي ٿو، پوءِ جيڪو شخص پرهه ڦٽي کان اڳ مري ويو ته ان جي مال مان صدقو فطر نه ڏنو ويندو ۽ جيڪو ٻار پرهه ڦٽيءَ کان اول پيدا ٿيو ان جي طرفان به ادا ڪيو ويندو.
سوال: جيڪڏهن صدقو فطر عيد جي ڏينهن کان اڳ ۾ رمضان شريف ۾ ڏنائين ته جائز آهي يا نه؟
جواب: جائز آهي.
سوال: صدقو فطر ادا ڪرڻ جو بهترين وقت ڪهڙو آهي؟
جواب: عيد جي ڏينهن عيد جي نماز تي وڃڻ کان اڳ ادا ڪرڻ بهتر آهي ۽ نماز کانپوءِ ادا ڪري ته به جائز آهي ۽ جيستائين ادا نه ڪندو مٿس واجب الادا رهندو، پوءِ کڻي ڪيترو ئي وقت گذري وڃي.
سوال: صدقه فطر ۾ ڪهڙيون ڪهڙيون شيون ۽ ڪيتريون ڏيڻ واجب آهن؟
جواب: صدقي فطر ۾ هر قسم جو ان يا قيمت ڏيڻ جائز آهي، ان جو تفصيل هي آهي ته جيڪڏهن ڪڻڪ يا ان جو اَٽو يا جَوَ ڏئي ته في ماڻهو پوڻا ٻه سير ڏيڻ گهرجي.
جيڪڏهن جَوَ يا انهن جو اٽو ڏئي ته ساڍا ٽي سير ڏيڻ گهرجن ۽ جيڪڏهن جون ۽ ڪڻڪ کانسواءِ ٻيو ڪو اناج مثلاً چانور، ٻاجهري يا جوئر وغيره ڏئي ته پوڻا ٻه سير ڪڻڪ جي قيمت يا ساڍن ٽن سيرن جَوَن جي قيمت ۾ اهو اناج جيترو به ايندو هجي اوترو ڏيڻ گهرجي ۽ جيڪڏهن قيمت ڏئي ته پوڻن ٻن سيرن ڪڻڪ يا ساڍن ٽن سيرن جَوَن جي قيمت ڏيڻ گهرجي.
سوال: هڪ ماڻهو جو صدقو فطر هڪ ئي فقير کي ڏجي يا ٿورو ٿورو ڪري گهڻن فقيرن کي ڏيڻ به جائز آهي؟
جواب: گهڻن فقيرن کي به ڏيڻ جائز آهي، اهڙي طرح ڪيترن ماڻهن جو صدقه فطر هڪ فقير کي به ڏيڻ جائز آهي.
سوال: صدقو فطر ڪهڙن ماڻهن کي ڏيڻ گهرجي؟
جواب: جن ماڻهن کي زڪوات ڏيڻ جائز آهي. انهن کي صدقو فطر ڏيڻ به جائز آهي ۽ جن ماڻهن کي زڪوات ڏيڻ ناجائز آهي انهن کي صدقو فطر ڏيڻ به ناجائز آهي.
سوال: جن ماڻهن تي صدقو فطر واجب آهي اهي زڪوات يا صدقو فطر وٺي سگهن ٿا يا نه؟
جواب: نٿا وٺي سگهن ۽ ڪو به فرض يا واجب صدقو اهڙن ماڻهن کي ڏيڻ جائز نه آهي، جن وٽ صدقي فطر جو نصاب موجود آهي.